Gözlemsel Yöntem

Gözlemsel yöntem, adından da anlaşılacağı gibi, gözleomle ilişkilidir. Bu, bir fenomen hakkında aktif bilgi edinmekten başka bir şey değildir. Gözlemlemek, bir nesneyi, araştırmacının neyi neden analiz etmek istediğini bildiği bir eylemi dikkatlice algılamaktır (Díaz, 2011).

Gözlem, temel işlevi bilgi toplamak olan bir süreç olarak oluşturulmuştur. Koleksiyon, bir kodlama etkinliği anlamına gelir. Bu, seçilen ham bilginin iletilecek bir kod vasıtasıyla çevrilmesi anlamına gelir (Fabbri, 1998). Gözlem, sadece duyuları bilinçli yapan algısal bir süreç değildir, aynı zamanda bir organize etme sürecidir.

Bilimsel bir yöntem olarak, gözlem şu şekilde karakterize edilir:

• Bir araştırma hedefine hizmet etmek.
• Sistematik olarak planlanmak.
• Kontrollü olmak ve daha genel önermelerle ilgili olmak.
• Geçerlilik ve güvenilirlik kontrollerine tabi olmak.

Gözlemsel yöntem

Gözlemsel yöntem, algılanabilir davranışların ortaya çıkmasının ortaya çıkarıldığı bilimsel bir prosedürdür. Bu davranışlar, aralarındaki ilişkileri tespit etmeyi mümkün kılan araçlar ve parametreler kullanılarak organize edilir ve analiz edilir (hem niteliksel hem de niceliksel). (Anguera, 2003).

Bu yöntem hipotezleri karşılaştırır, elde edilen sonuçları tekrarlar ve sınırlandırıldığı disiplin alanının teorik gelişimine katkıda bulunur. Ayrıca, araştırmacının bir araştırma süreci boyunca değişkenleri takip etmesine yardımcı olur (Anguera ve Hernández, 2014).

Bu yöntemde, deneysel veya yarı deneysel araştırma tasarımlarında olduğu gibi davranışların manipülasyonu yoktur. Ancak, verileri etkileyebilecek veya bozabilecek olası yabancı değişkenler üzerinde kontrol vardır. Bu kontrol ile bağımlı değişkenler üzerindeki etkilerden sadece bağımsız değişkenlerin sorumlu olması amaçlanır.

Gözlemsel yöntemin aşamaları

Daha sonra, Anguera (2003) tarafından önerilen gözlemsel yöntemin sekiz aşamasını gözden geçireceğiz.

1) Keşif aşaması

Bu aşamada amaç, çalışmanın nesnesini belirlemek, gözlenen öznenin tepkiselliğini azaltmak veya ortadan kaldırmak, gözlemcinin eğitim düzeyini artırmak ve bilgi toplamaktır. Bu aşamada, ayrıntılı bilgi ve gözlem durumuna aşinalık kazanılmalıdır.

2) Önceki düzenleme

Gözlemsel yöntemin bu aşamasında, aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır. Prosedürü kolaylaştırmayı ve hatalardan kaçınmayı amaçlarlar:

• Oturumlar arası sabitliğin korunması. Farklı gözlem oturumları arasında maksimum eşitliği garanti etmek.
• Oturum içi sabitliğin korunması. Aktivitede kesintiye neden olan beklenmedik bir olayla oturumun kesintiye uğramaması sağlanmalıdır.
• Geçici bozulmaların tedavisi. Gözlem sürecini kesintiye uğratan durumların çözümünü garanti altına almak.
• Zamanlama. Gözlem süreci boyunca gerçekleştirilecek faaliyetlerin ardışıklığına ilişkin bir plan veya gündemin hazırlanması.
• Gözlem oturumunun tanımlanması. Fiziksel çevre, gerçekleştirilecek aktivite (bir anlatı sahneleme, toplum yanlısı bölümler, yeni davranışların öğrenilmesi vb.), gözlemlenen konuların sosyal seviyesi, kurumsal nitelikteki bilgiler ve organizasyonel ile ilgili bilgileri dahil etmek. (her zamanki bağlamlarında faaliyetlerin süresi).

3) Gözlemsel örnekleme planı

Bu aşamada ilgili kaydı elde etmek için gözlemlerin ne zaman yapılacağının planlanması gerekir. Optimal durum, çalışılması amaçlanan gerçekliğin bütünlüğüne eşdeğer, sürekli bir kaydın durumu olacaktır.

Göz önünde bulundurulması gereken bazı unsurlar; gözlem süresi, seansların sıklığı, minimum seans sayısı ve seansların başlama ve bitiş kriterleridir.

4) Enstrümanın hazırlanması

Bu aşama, toplanan bilgileri kaydetmek için bir aracın oluşturulmasından oluşur. İki örnek, kategori sistemi ve alan formatıdır. Kategori sistemi daha üst sıralarda yer alırken, alan formatları daha esnek ve karmaşık deneysel durumlarda uygundur.

5) Kayıt ve şifreleme

Gözlem yönteminin bu aşaması, gerçeklikten veri toplamayı ve onu belirli bir ortama çevirmeyi içerir. Verilerin transkripsiyonu, tanımlayıcı bir kayıt yoluyla yapılmalıdır. Yarı sistematik bir kayıt oluşturmak için davranış birimlerine bölünecek; daha sonra, kayıt aşamalı olarak sistematize edilecektir.

6) Parametreleri alma

Bu aşamada aşağıdaki parametreler kaydedilir:

• Sıklık. Gözlemlenen davranışın eylemlerinin veya oluşumlarının sayısı.
• Sipariş. Farklı davranışların sırası.
• Süre. Davranışın ortaya çıkma zamanı.
• Gecikme. Bir uyaranın sunulması ile davranışın ortaya çıkması arasında geçen süre.

7) Veri kalite kontrolü

Veriler toplandıktan sonra, verilerin kalitesi garanti edilmelidir. Kontrol gereksinimlerinin en temeli, gözlem kaydının güvenilirliğidir. Geçerliliği de sağlanmalıdır. Başka bir deyişle, ölçülmek istenen ölçülmüştür.

8) Veri analizi

Gözlemsel yöntemin son aşaması verilerin analizidir. Bundan, sonuçlar elde edilecektir. Bu bulgular, araştırmanın başında belirlenen hedeflerle ve benzer konulardaki literatürle mantıksal olarak ilişkili olmalıdır.

Gözlemsel yöntemin avantajları ve sınırlamaları

Son olarak, gözlemsel yöntemin bazı avantajlarını ve sınırlamalarını gözden geçireceğiz.

Avantajlar

• Bilgiyi olduğu gibi elde etmek mümkündür.
• Birçok davranış biçiminin öğrenilmesine ve çalışılmasına izin verir.
• Sözlü rapor veremeyen konuları incelemeye yardımcı olur. Örneğin, bebekler, hayvanlar vb.
• Deneklerin soruşturmaya direnç gösterdiği durumlarda kullanılabilir.

Sınırlamalar

• Müdahale eden yabancı ve gizli faktörlerin olasılığı.
• Gözlem tekniklerinin pratik olarak uygulanması, olayların süresi ile sınırlıdır.
• Genellikle olabilse de, gözlemlenen tüm veriler ölçülemez.

Sonuç olarak, gözlem yöntemi sıradan ve basit bir gözleme dayalı değildir. Aslında, nesnel, geçerli ve güvenilir bilgi sağlamaya çalışan karmaşık ve bilimsel bir gözlemdir. Titiz ve sistematik uygulaması sayesinde, bir araştırmacı, araştırmak istediği gerçeği kavrayabilir ve araştırmasının amaçlarına ulaşmak için ilgili bilgileri toplayabilir.