Çocuklarda Can Sıkıntısı: Etkili Bir Öğrenme Aracı

Bugünkü yazımız, çocuklarda can sıkıntısı ile nasıl baş edilmesi gerektiği ve bunu çocuğunuzun iyiliği için nasıl kullanabileceğinizle ilgili. İlk önce, insan beyninin devamlı uyarılmak isteyen bir şekilde dizayn edildiğini anlamamız gerekir. Örneğin, arkanızda bir televizyon varken biriyle konuşmak çok zordur. Bunun sebebi, karşınızdaki kişinin beyni televizyonda olup bitenlerden daha çok bilgi almak isteyeceği için gözlerinin oraya kayacak olmasıdır.

Televizyondaki şeyin içeriği ne olursa olsun durum aynıdır. Bunun sebebi, devamlı değişen şeylerin insan beynini besliyor olmasıdır. Bu yüzden beynimiz, bilgiler ne kadar önemsiz veya gereksiz olursa olsun hakkındaki herhangi bir değişiklikten haberdar olmak ister.

Bu yetişkinlerde böyle oluyorsa çocukların beyninde nasıl olabileceğini bir hayal edin. Evet, aynı uyarılma ihtiyacı onlarda da vardır fakat çocukların beyni abartılı bir şekilde daha büyüktür.

“Bence çocukların arada bir sıkılmasına izin vermek gerekir. Bu şekilde yaratıcı olmayı öğrenirler.”

– Kim Raver

Çocuklarda can sıkıntısı

Ne yazık ki çocuklar sürekli televizyon izleyerek ya da cep telefonu veya tablet kullanarak büyüyor. Bunun elbette bir bedeli var çünkü bir çocuk bu kadar uyarıcıya maruz kalınca beyni hiç dinlenemiyor. Hatta dinlenmek bile istemiyor ve devamlı bir uyarıcı arıyor.

İşte herhangi bir uyarıcının olmadığı noktada genelde mutsuz ve melankolik bir ses tonuyla: “Sıkıldım!” diye şikayet ediyor. Bir çocuk bu cihazlardan ayrı kaldığında bütün dünyası yıkılıyor. Bunun sebebi, bu cihazların sağladığı uyarıcıyı başka hiçbir şeyin karşılamıyor olmasıdır.

Bu cihazlar anne ve babaların da çok işine yarar çünkü çocuklar kendi kendilerine eğlenebildikleri için ebeveynlerini “rahatsız etmezler.” Bir kafede ya da restoranda etrafınıza sadece bir kere bakmanız yeterli; ebeveynleri sohbet ederken elinde bu aygıtlardan birini tutan en az bir çocuk görürsünüz.

Ayrıca bugünlerde bazı arabaların arka koltuklarına dönük bir ekran görürüz. Bunların tek amacı genç yolcuları eğlendirmek ve sıkılmalarını önlemektir. Böylece şoför ile ön koltukta oturan yolcu da sessizce sohbetlerine devam edebilir. 

Çocukların canı sıkıldığında ne yapmalı

Çocukların sıkılmasını önlemek için gösterdiğimiz çabalar onların iyiliğinden çok yetişkinlerin işine yarıyor gibi görünüyor. Can sıkıntısı gerçekten de bu kadar kötü bir şey mi? Can sıkıntısı dediğimiz şey ne?

Yıllar önce cep telefonları ve tabletler henüz ortada yokken, çocuklar arabaların arka koltuğunda oturup camdan dışarıyı seyrederdi. Bu kadar. Öylece oturur, izler ve dinlerdi. İşte işin büyüsü de bundaydı.

Belki de bu çocuklar, simsiyah yelesi olan kahverengi güzel bir atın bir arabanın yanından koşarak geçtiğini görürdü. Böylece hayal dünyaları da harekete geçerdi.

Çocukların can sıkıntısı hayal gücünü uyarmak için harika bir fırsattır.

Çocuklarda hayal gücünü ve yaratıcılığı artırmak için ne yapmalı

Çocuğunuzun hayal gücünü nasıl artırırsınız? İlk önce, ufak bir test yapın ve sıkılmasına izin verin. Beyninin ihtiyacı olan uyarıcıyı bulmasına ortam hazırlayın. Eğer çocuğunuz bunu yapmakta zorlanıyorsa bu ipuçlarını deneyebilirsiniz:

• Şarj edilmeyen bir şeyle oynaması için teşvik edin. Bunu bir ceza olarak değil, oyun hatta meydan okuma olarak görmesini sağlayın.
• Onun rol modeli sizsiniz, o yüzden siz de onun yapmasını istediğiniz şekilde davranın. Yani siz de bu süre içinde televizyon izlememeli ya da herhangi bir aygıt kullanmamalısınız.
• Herhangi bir alternatif sunmayın, etrafına bakıp beynini en çok uyaran şeyi kendisinin keşfetmesine izin verin.
• Oyuncaklarından birini seçerse bunun ne olduğuna dikkat edin: animasyon figürü, minyatür araçlar, puzzle, inşaat oyunları, el becerisi gerektiren aktiviteler, okumak… Kendi kendine nasıl eğlenmek istediğini ve onun hayal gücünü artırmak için benzer tarzda ne tür oyuncaklar sunacağınızı bu şekilde bilebilirsiniz.
• Eğer eğlenmediğini görüyorsanız ona eşlik edip bir süre oynadıktan sonra geri çekilin. Bunu kısa süreli olarak yapın ki size bağlılık geliştirmesin.
• İlgisini çeken hiçbir şey bulamazsa oyuncaklarını düzenlemesi için ona yardımcı olun. Hem artık kullanmadığı şeylerden kurtulmak için harika bir fırsat olur. Hatta bu oyuncakları bağışlayabilir ve bunu çocuğunuzla beraber de yapabilirsiniz.
• Boş zamanını kendisi değerlendirdiği için onun bağımsızlığını ödüllendirin. Yaptığı şeyle ve nasıl yaptığıyla ilgilenin. Yeni projelerine bakın ve bunları tamamlamak için ne yapması gerektiğini öğrenin.
• Dijital aygıtlara ayırdığı zamanı haftalık olarak belirleyin ve buna sadık kalmasını sağlayın.

Çocuklarda can sıkıntısı: sonuç

Her çocuk aynı değildir. Bu yüzden bazıları cihazlarında harcadıkları zamanın zorunlu olarak kısıtlanmasını iyi karşılamayabilir.

Bu noktada çocuğunuzun sızlanmalarına teslim olmamak çok önemlidir. Hatta öfkesinin şiddetine, ne kadar uzun süre protesto ettiğine ve sizi ne kadar eleştirdiğine bakarak aslında bu müdahalenin ne denli yerinde olduğunu görmüş olursunuz.