Beyin Uyur Mu?

Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Beyin hiç uyur mu? Sıklıkla insanlar size beyninizi “kapatmayı” ve aktivitesini azaltmayı önerir. Bununla birlikte, meditasyon yaparken ve hatta uyurken sakin olmanıza rağmen, bu organ asla çalışmayı durdurmaz. Ancak elektrik dalgaları ve sinirsel bağlantıları değişme eğilimi gösterir.

Yaşayan her canlı organizma sürekli faal haldedir. Her hücre sürekli olarak metabolik değişimleri ilettiğinden “uyku” kelimesi tüm organlar için geçerli değildir. Hücreler çalışmayı bıraktıklarında ölürler. Bununla birlikte kendinize beyninizin hiç mola verip vermediğini soruyor olabilirsiniz.

Bu soruyu sormanızın pek çok nedeni vardır. Bunlardan biri, insanların beyinleri üzerinde mutlak kontrol sahibi olduklarına inanmalarıdır. Düşünceleriniz, projeleriniz, arzularınız ve kararlarınız beyinde oluştuğundan, beyniniz üzerinde kontrol sahibi olduğunuzu düşünüyor olabilirsiniz. Ancak bu doğru değil.

Siz uyuduğunuz zaman, beyniniz uyumuyor olur. Aksine, inanılmaz derecede aktif durumdadır. Garip görünse de anksiyete ve stres durumlarında, bu kadar çok uyarıcıyla başa çıkamayan beyin, fonksiyonlarından pek çoğunu kapatır. Hafıza problemleri yaşamanızın nedenlerinden biri bu olabilir.

“Eğer beynimiz onu anlayabileceğimiz kadar basit olsaydı, biz onu anlayamayacak kadar basit olurduk.”

– Ian Stewart

Beyin hiç uyur mu?

Vücudunuzdaki tüm hücreler, dokular, organlar ve sistemler gibi beynin de hayati bir fonksiyonu vardır. Metabolizmayla ilgili basit görevler, protein üretimi, oksijen tüketimi ve diğer gerekli fonksiyonlar dışında, beynin pek çok işlevi vardır.

İdrak, bilinçli ya da bilinçsiz tüm işlemlerin yer aldığı “güç merkezleri” beyinde bulunur. Siz uyurken de, uyanıkken de beyin sürekli meşguldür. Ayrıca REM uykusuna geçtiğinizde, beyninizin elektriksel faaliyetleri, hiç uyumadığını kanıtlarmışçasına tavan yapar.

Beynin karanlık enerjisi ve bilinçdışı faaliyeti

Missouri, Saint Louis’deki Washington Üniversitesi Tıp Fakültesinden Dr. Marcus E. Raichle, tamamen bilinçli olmadan sık sık yaptığımız süreçleri ve kararları “karanlık enerji” olarak adlandırdı. Örneğin, uyuduğunuzda ve bir sinek burnunuzda aniden konduğunda, düşünmeden elinizle kovalarsınız. Bu beynin verdiği otomatik bir cevaptır.

Benzer şekilde, David Eagleman, “Incognito: Beynin Gizli Hayatı” adlı kitabında beyninizin dinlenip dinlenmediğini bilmek için basit bir konuyu anlamanız gerektiğini söyler. Eğer beyin dinlenseydi, olduğunuz kişi olmayı bırakırdınız. Beyninizin karanlık bir tarafı, üzerinde kontrolünüz olmayan başka bir boyutu olduğunu kabul etmelisiniz.

Siz uyurken beyniniz ve sinapsların bölmelenmesi

Siz uyurken beyninizin uyumadığını bildiğinize göre, şimdi sıra nasıl işlediğini anlamakta. Aslında beyin “bazı hücrelerin” dinlenmesine izin verir. Wisconsin-Madison Üniversitesinden bilinç ve uyku bozuklukları uzmanı Giulio Tononi, bu konuda ilginç gerçeklere ulaştığı bir çalışma yürütmüş:

• Beyin geceleri uyumaz. Elektriksel olarak aktiftir, ancak bazı hücrelere ve beynin bazı bölümlerine dinlenmeleri için sinyal gönderir.
• Bu duruma “bölmelenme” adı verilir. Yapılan bu çalışmada, araştırmacılar beynin geceleri, gerekli olmayan bazı sinapsları “kapattığını” açıkladı. Bu sinapslar ertesi sabah daha yoğun ve sağlıklı şekilde yeniden çalışmaya başlıyor.
• Bu bölmelenme işlemleri, beynin uzun dönem hafızaya yeni bilgiler ekleyen bölümlerinin daha kolay faal hale getirilmesini sağlıyor.

Beyin uyumaz, ama daha iyi çalışmasına yardımcı olabilirsiniz

Beynin uyuyup uyumadığı sorusunun yanında, nasıl daha iyi çalışacağı da sıkça merak edilir.

Bilmeniz gereken ilk şey, aşırı uyarılmanın baş düşmanınız olduğudur. Uzun süre stresli ya da endişeli olmak veya ekran karşısında fazla zaman geçirmek beyin sağlığınızı olumsuz etkileyebilir.

Bu nedenle, beyninizin ahengini artıracak bazı çalışmalar yapmalısınız. İşte size beyninizi dengeleyecek ve fonksiyonlarını güçlendirecek birkaç aktivite:

• Meditasyon
• Yürüyüş yapmak
• Düş kurmak
• 20 dakikalık kestirmeler
• Arkadaşlarınızla sohbet etmek, okumak, çizmek gibi zevk veren aktiviteler

Beyninizin hiç uyumaması, sizin de dinlenmeyeceğiniz anlamına gelmiyor. Zihinsel ve bedensel sağlığınız için her gün özenle ayarlanmış bir rutini takip edin, uyku hijyeninize dikkat edin ve duygularınızı yönetmeyi öğrenin.