Aşırı Değer Vermek Neden Sağlıksız Bir Durum?

Yazan ve doğrulayan psikolog Elena Sanz

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Biriyle derin bir bağ kurmak o kadar büyülü ve sevindirici bir durum ki, böyle bir durumun içerisinde olmak sizi gerçekliğe kör edebilir. Kendi eksikliklerinizin ve arzularınızın yanı sıra belirli duygusal bağlantıların bir sonucu olarak deneyimlediğiniz şeyler, bazı insanlara yönelik çarpık diyebileceğimiz bir imaja sahip olmanıza yol açabilir. Bununla birlikte, birine aşırı değer vermek ve el üstünde tutmak, birçok açıdan tehlikeli ve zararlı olabilir.

Sevdiğiniz insanların olumlu özelliklerini görmek, değer vermek ve beğendiğiniz taraflarını ön plana çıkarmak son derece güzel bir şey. Ancak, bu insanları ve özelliklerini idealleştirir ve kusurlarını görmezden gelirseniz, bu yaklaşım şekli, onların gerçekte kim olduklarını görmenizi imkansız kılar. Birini baştacı ettiğinizde, kendi gözünüzdeki kişisel imajınız bile zarar görebilir. Bunun neden böyle olduğuna bir bakalım isterseniz.

Birini baş tacı etmek ve aşırı değer vermek nasıl olur?

Birini idealize ediyor olduğunuzu fark edemeyebilirsiniz. Birine büyük bir saygı duyduğunuzda hissettiğiniz şey, görünüşte hoş ve pozitif bir hava yaratır. Erdemlerine hayran kaldığınız, arkadaşlığından zevk aldığınız ve birbirinizi bulduğunuz için kendinizi şanslı hissettiğiniz bir insanla yan yana gelmişsinizdir. Burada, esas sorun, bu kişinin, hayatınıza giren herhangi bir başka, yani sıradan ve bir tane daha kusurlu insan olduğunu unuttuğunuzda ortaya çıkıyor.

Böyle bir ortamda, o ideal görüntüyü o kadar çok besleyebilirsiniz ki, objektif analiz kapasitenizi tamamen kaybedersiniz. Partnerinizin olumsuz yönlerini görüyor olmak onları sevmediğiniz anlamına gelmez. Aksine, bir kişiyi tüm olumlu ve olumsuz özellikleriyle tam ve doğru olarak kabul etmek, herhangi bir türdeki ilişkiyi önemli ölçüde geliştirecektir. Bu insanları baştacı etmek ve aşırı değer vermek aslında size hiç bir fayda sağlamaz.

İlişkilerde idealleştirme

Romantik ilişkilerde idealleştirme yaygın görülen bir durum. Birine aşık olduğunuzda meydana gelen biyokimyasal reaksiyonlar genellikle bu durumun ortaya çıkmasından sorumlu  oluyor. Bununla birlikte, her şey doğal akışını takip ederse, zamanla eşinizi daha iyi tanıyacağınız da bir gerçek. Böylelikle, ilişkinizin daha objektif bir aşamasına da geçiş yapmış olacaksınız. Bu daha olgun aşamada, gerçekte her ikiniz için de kim olduğunuzu görme şansına sahip olacaksınız.

Bununla birlikte, özgüveniniz düşükse, terk edilme korkunuz varsa veya genç bir insan olarak ilişkilerde yeniyseniz, bu ilk aşamada hissettiğiniz ve sahip olduğunuz zihniyet ve duygular içinde sıkışıp kalabilirsiniz. Birine aşırı değer vermek, sadece iyi niteliklerini abartmak anlamına gelmez. Aynı zamanda sahip olmadıkları özellikleri atfetmeyi ve zayıflıklarına kör olmayı da içerir. Kusurlu bir insan görmek yerine, partnerinizin mükemmel, yanılmaz ve üstün olduğunu (size ve diğerlerine göre) düşünürsünüz.

Bununla ilgili en büyük sorunlardan biri, böyle bir durumun bir ilişki için teslimiyeti teşvik edebilmesi. Partneriniz “mükemmel” bir kişi ise, söylediği ve yaptığı her şey doğru olacaktır. Partnerinizi idealleştirmek, ona aşırı derecede odaklanmanıza ve hayatınızın diğer önemli alanlarını ihmal etmenize de neden olabilir.

İdealleştirilmiş kişi de acı çeker

Çelişkili bir şekilde, bu aşırı değer verdiğiniz ve baştacı ettiğiniz kişi de, sizin gerçekçi olmayan beklentilerinizi sırtında taşıdığı için aslında acı çeker. Üzerlerindeki bu baskıyı hissederler ve her zaman bu durumun gereklerini yerine getirememe gibi bir şeyin sonuçlarından korkarlar. Partneriniz de, gerçekten kim olduğunu bilmediğinizi veya kendisi için bir büyüme ve gelişme ihtiyacının olmadığını hissedebilir.

Bu dinamik, romantik ilişkilerde çok yaygın olarak ortaya çıkar, ancak aynı zamanda iş arkadaşları, akrabalar ve arkadaşlar arasında da sıklıkla görülüyor.

Partnerinizi bu aşırı değer vermek durumunun içerisinden nasıl çıkarırsınız

Hayatınızdaki bu eğilimi fark ettiyseniz ve insanları başınızın üzerine koymaktan vazgeçmek istiyorsanız, işe gözünüzdeki perdeyi kaldırarak başlayın. Herkesin durumlarını, konuşmalarını ve eylemlerini objektif bir şekilde analiz etmeye çalışın.

Kendinize gerçekten ne düşündüğünüzü sorun. Partnerinizle ilgili hoşunuza gitmeyen şeylerden korkmayın. Birini gerçekten seviyorsanız, hata yapmalarına izin vermelisiniz. Onları sıradan bir insan, ve kusurlarıyla birlikte bir bütün olarak görün.

Aynı zamanda kendinizi güçlendirmek için de adımlar atın. Çoğu zaman, diğer insanlarda gördüklerinize yönelik bir hayranlık duygusuna sahip olmanızın nedeni, kendiniz için de istediğiniz şeyin bu olması. Olabileceğinizin en iyisi olmak için kendiniz üzerinde çalışmaya devam edin!