Aristoteles'e Göre Arkadaşlığın 3 Farklı Çeşidi

Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır Valeria Sabater

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Aristoteles, her zaman için arkadaşlık kavramına ayrı bir önem vermiştir. Arkadaşlığı, iyi bir hayatın sırrı ve sahip olunan en değerli şey olarak tanımlamaktadır. Aristoteles’e göre arkadaşlığın 3 farklı çeşidi bulunuyor. Bu arkadaşlık çeşitlerinden sadece birisi gerçek arkadaşlık olarak kabul ediliyor; bencilliğin olmadığı, inanılmaz kuvvetli bir bağ.

Çoğu kişinin bildiği üzere, Aristoteles bilge bir insandı. Bilgisi, daha doğrusu öğrenmeye olan büyük merakı, mantık, bilim ve felsefe gibi birçok alanda uzmanlaşmasını sağlamıştır.

Nicomachean Ethics gibi kitaplarını okuduğunuz zaman bunu çok net görebilirsiniz. Bu kitabında insanoğlunun son derece sosyal canlılar olduğundan bahsediyor. İnsanları sosyal hayvanlar olarak tanımlıyor, ve bu nedenle birlikte yaşamak için arkadaşlık kurmanın en iyi yol olduğunu belirtiyor.

“Dünyada her türlü imkana sahip olmasına rağmen arkadaşı olmayan insanlar yaşamaktan zevk almaz.”

– Aristoteles

Eski zamanlardaki kısıtlamalar ve yasaklardan dolayı, Yunan bilgelerinin beynin gizemlerini öğrenme şansı yoktu, ancak modern bilimin gelişiyle birlikte hayatta kalmak, gelişmek ve sağlıklı olmak için sosyal etkileşimin bir ihtiyaç olduğu anlaşılmıştır. Biz insanlar kesinlikle sosyal canlılarız. Ancak ilişkilerimizin sağlam bir temelde kurulması gerekiyor.

Arkadaşlığın 3 farklı çeşidi

Çoğunlukla filozofların saygın fakat eski bir bilgi kaynağı olduğunu düşünürüz. İnsanları bir konuda bilgilendirmek için filozofların çok eski zamanlardan bizlere ulaşan sözlerini paylaşırız. Fakat günümüzün modern yaşamına fazla uyarlanabildiğini düşünmüyoruz.

Yine de, doğruluk zamana ve şartlara bağlı olarak çok fazla değişemez. Aslında, şu an sahip olduğumuz tüm bu varoluşsal kaygıyla, eski bilgeliği yeniden keşfetmek için mükemmel bir zamandayız. 

Nicomachean Ethics eski zamanların örnek bir kişisel gelişim kitabıdır. Konusu nasıl mutlu olunabileceği ve ilişkilerin günlük hayatımızı nasıl etkilediğidir. Aristoteles’e göre insanlar arkadaşlık sayesinde paylaşmayı öğreniyor.

Fakat bu kesinlikle bir çıkar ilişkisi değil. Aristoteles bir sözünde “Bir iyilik yaparken karşılık beklemek asil bir davranış değildir, çünkü sadece utanmaz bir kişi hayırseverlere ihtiyaç duyar, arkadaşlık her şeyden önce bir özgürlüktür, ve bu en erdemli olma halidir.” der.

İşte bu sözden sonra Aristoteles’e göre arkadaşlığın 3 çeşidi ortaya çıkıyor. Şimdi onlara göz atalım.

Fayda için arkadaşlık

Bazı insanların arkadaşlarını kendi çıkarları için kullandığı oldukça bilinen bir gerçektir. Bu bazı insanların aklına dahi gelmezken, bazı insanlar ise arkadaşlarını sıklıkla kendi faydası için kullanıyor. Küçük bir grup insan, arkadaşlıkların sadece çıkar amaçlı olduğunu düşündüğü için arkadaşlık kurmaktan uzak duruyor.

Destek, güven, güzel zaman geçirmek vb. şeyler için arkadaşlarımızdan sürekli bir beklentimiz olduğunu inkar edemeyiz. Fakat bazı insanlar sosyal statü, tanınma gibi amaçlarla sizleri göklere çıkarıp, kullanabilir.

Zevk için arkadaşlık

Büyük ihtimalle arkadaşlığın 3 farklı çeşidi arasında en iyi bildiğiniz arkadaşlık çeşidi zevk için arkadaşlıktır. Bu arkadaşlık ilişkisi genellikle çocukluk ve ergenlik döneminde yaşanmaktadır. Fakat ilerleyen zamanlarda ilişkiler konusunda daha seçici ve daha dikkatli olmaya başladığınızdan dolayı bu tür arkadaşlıkların ucu keskin bir kılıç olduğunu fark etmeye başlarsınız.

Peki fayda için olan arkadaşlık ve zevk için olan arkadaşlık türleri arasındaki fark nedir? Fayda için olan arkadaşlık çeşidinde taraflardan biri bu ilişkiden çıkar sağlamaya çalışırken (iyilik, diğer insanlara ulaşma, tanınma vb.), zevk için olan arkadaşlık çeşidinde tarafların istediği tek şey “iyi vakit geçirmektir”.

Bu tarz arkadaşlık ilişkisi yaşayan insanlar, tek amacı rahatlamak ve eğlenmek için zaman geçirmek olan boş, anlamsız ve hedonistik (haz almaya yönelik) bir hayatı olan kişilerdir. Yani, gerçek bir desteğe ihtiyacınız olduğunda veya başınız sıkıştığında o arkadaşınız birden yok olur.

Erdem için arkadaşlık (mükemmel arkadaşlık)

Son olarak, en ideal arkadaşlık tipinden bahsediyoruz. En kalıcı -fakat en nadir bulunan- arkadaşlık türü olmasına rağmen imkansız değildir. Bu arkadaşlık çeşidi fayda ve zevkin çok daha ötesindedir. Tam tersine, o kişinin özündeki iyiliği gördüğünüz için onunla arkadaşlık edersiniz.

Ayrıca cömert bir arkadaşlık ilişkisidir, çünkü arkadaşlık kurmak dışında bir amacınız yoktur. Tek istediğiniz birlikte iyi vakit geçirmek, sohbet etmek, ve kötü günlerde birbirinize destek olmaktır.

İyiliğe dayalı bu ilişki için Aristoteles duygusal bir ortaklık benzetmesi yapar. Ve, bu tür mükemmel ve gerçek arkadaşlıklar hayatta çok nadir bulunur.

Bu tür arkadaşlık ilişkilerine fazla rastlanmasa da, böyle arkadaşlar derinden samimi olabileceğiniz, ve sizi asla yüzüstü bırakmayacağını bildiğiniz insanlardır. Bu insanlarla birçok deneyimler, hatıralar edinirsiniz, birbirinize sözler verirsiniz, ve en önemlisi bu tür arkadaşlıkları mesafeler, ve zaman asla yok edemez.

Aristoteles’in üç arkadaşlık çeşidi de sahip olmanız muhtemel arkadaşlıklardır. Sizden sürekli bir şey isteyen insanlar, sizinle sadece eğlenceli zamanlar birlikte olmak isteyen insanlar, ve hem iyi hem de kötü gününüzde yanınızda olan mükemmel insanlar…

Eğer hiç bir çıkar beklentisi içermeyen, hayatınızı daha kolay ve güzel yapan arkadaşlıklarınız varsa gerçekten çok şanslısınız. Çünkü gerçek bir arkadaşa sahipseniz, dünyanın geri kalanına ihtiyacınız yoktur..