Alzheimer İle Parkinson Arasındaki Farklar

Alzheimer ile Parkinson hastalıkları arasındaki farkları biliyor musunuz? Öncelikle her iki hastalığın da demans nedenlerinden ikisinin oluşturduğunu söylemeliyiz. Şimdi biraz daha spesifik olalım. WHO (Dünya Sağlık Örgütü) verilerine göre Alzheimer hastalığına bağlı demans, dünyadaki tüm demans (bunama) vakalarının %60-70’ini temsil etmektedir.

Ancak, bunların çok farklı hastalıklar olduklarını akılda tutmak önemlidir. Ek olarak, her iki durumdan birine sahip olmanın her zaman demans gelişimine yol açmayacağını (çoğu durumda ortaya çıksa da) açıkça belirtmeliyiz. Bu anlamda, Parkinson hastalığı olan kişilerin %20-60’ının demans da yaşadığını biliyoruz.

Buter vd. (2008) Nöroloji dergisinde yayınlanan bir çalışma yapmıştır. Çalışma, Parkinson hastalığı olan 233 hasta ile yapılmıştır. Araştırmacılar, hastaların yaklaşık %60’ının 12 yıllık bir süre içinde Parkinson demansı geliştirdiğini gözlemlemiştir.

Peki demans nedir? Bu, nörolojik bir hasar ya da hastalığın bir sonucu olarak ortaya çıkan bir dizi semptomu ifade eder. Bu semptomlar zihinsel yetilerin kaybını ya da zayıflamasını içerir ve temel olarak üç farklı alanı etkiler: bilişsel (örneğin, hafıza kaybı ya da akıl yürütmedeki değişiklikler), davranışsal (davranış değişiklikleri) ve kişilik (kişilikte değişiklikler, sinirlilik ve duygusal değişkenlik).

Alzheimer İle Parkinson Arasındaki Farklar

Her iki hastalık arasındaki farklılıkları farklı bloklar halinde gruplayacağız ve her birinin nelerden oluştuğunu açıklayacağız. Hepsi iki referans psikopatoloji kılavuzundan alınmıştır: Belloch, Sandín ve Ramos (2010) ve DSM-5 (APA, 2014).

Alzheimer ile Parkinson arasındaki ilk fark bloğu, hastalıkların semptom türleri ile ilgilidir. Hadi bunların neler olduklarına bir bakalım.

Bilişsel Semptomlar

Bu iki hastalık arasındaki en büyük farklardan biri, hastalıkların bilişsel alanı etkileme biçimleri ile ilgilidir. Parkinson durumunda, verileri geri kazanmada (bellek) arızalar varken, Alzheimer’da arıza, bellek sürecinin (veri kodlaması) daha öncesinde meydana gelir. Dahası, Alzheimer’da hafıza ve dikkat Parkinson’dakinden daha fazla etkilenir.

Motor Semptomlar

Parkinson hastalığında, Parkinsonizm denen, şu semptomlarla karakterize bir klinik sendrom ortaya çıkar: rijidite, titreme, bradikinezi (hareketin yavaşlaması) ve postural instabilite. Bunun aksine, Alzheimer’da Parkinsonizmin meydana gelmesi çok nadirdir.

Öte yandan, rijidite ve bradikinezi Parkinson hastalığında çok sık görülürken, bu semptomlar Alzheimer hastalarında sadece ara sıra ortaya çıkar. Son olarak, titreme Parkinson hastalığında tipik bir semptomdur, ancak Alzheimer hastalığında oldukça nadirdir.

Psikotik Semptomlar ve Diğerleri

Daha önce bahsettiğimiz semptomlara ek olarak, her iki hastalıkta da başka semptomlar da ortaya çıkabilir. Örneğin, Alzheimer hastalığında deliryum ara sıra ortaya çıkarken, Parkinson hastalığında nadiren ortaya çıkar. Deliryumun, esas olarak bilinç ve dikkati etkileyen organik bir hastalık olduğunu hatırlamak çok önemlidir.

Psikotik semptomlar ile ilgili olarak, görsel halüsinasyonlar her iki hastalıkta da aşağı yukarı aynı oranda görülebilir. Sanrılar da ortaya çıkabilir. Alzheimer’da sıklıkla, ve Parkinson’da bazen görülürler.

Patolojik Semptomlar

Bu iki hastalık arasındaki bir diğer fark da beyin ile ilgilidir (nörotransmitterler ve atipik yapılar). Örneğin, yaşlılık plakları tipik olarak Alzheimer’da (beyindeki gri maddede hücre dışı molekül birikintileri) görülürken, Parkinson hastalığında nadiren gerçekleşir.

Aynı şey diğer yapılarda da olur. Alzheimer’da çok görülen ancak Parkinson hastalığında çok nadir görülen nörofibriler yumaklar buna bir örnektir.

Öte yandan Lewy cisimleri, Parkinson’da Alzheimer’da olduğundan fazla görülür. Nörotransmiterler söz konusu olduğunda, asetilkolin eksikliğinin genellikle Alzheimer hastalarının beyinlerinde ortaya çıktığını biliyoruz, ancak bu, Parkinson hastalarında yalnızca ara sıra ortaya çıkar.

Ayrıca, Parkinson’da bir dopamin eksikliği olduğunu, ve bunun Alzheimer’da meydana gelmeyen bir şey olduğunu unutmayın.

Başlangıç Yaşı

Başlangıç yaşı da farklıdır. Parkinson hastalığı genellikle Alzheimer hastalığından önce ortaya çıkar (50 ila 60 yaşları arasında), Alzheimer ise genellikle 65 yaşın üzerindeki hastalarda görülür.

Prevalans

Alzheimer demansının prevalansı, Parkinson demansından daha yüksektir. DSM-5’e (2014) göre, bu oranlar İspanya’da %5,5 ve Avrupa’da %6,4’tür.

Demans Türü

Son olarak, Alzheimer vakasında demans, Parkinson vakasından daha erken ortaya çıkar.

Demansın türü ile ilgili olarak, Alzheimer’da bu kortikaldir (serebral korteksin dahil olması anlamına gelir). Bunun aksine, Parkinson demansı subkortikaldir (beynin subkortikal bölgelerini içerir).

Bu anlamda, kortikal demansların genellikle bilişsel semptomlar taşıdığını, subkortikal demansların ise motor semptomlar taşıdığını belirtmek önemlidir. Bununla birlikte, her iki semptom türü de az ya da çok birleşmiş halde bulunabilir.

Bir şeyi hatırlayalım. Bir yandan kortikal demanslar arasında Alzheimer hastalığı, frontotemporal demans, Creutzfeldt-Jakob hastalığı ve Lewy vücut demansı bulunur. Subkortikal demanslar ise çoğunlukla Parkinson, Huntington ve HIV ile ilişkili demansı içerir.