Yatmadan Önce Kitap Okumak: Beyninizin Seveceği Bir Alışkanlık

Yazan ve doğrulayan psikolog Sergio De Dios González

Tarafından yazılmıştır Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Yatmadan önce kitap okumak, bir alışkanlıktan daha fazlasıdır, bu bir zevktir. Koşturmaca ve endişelerle dolu bir günün ardından dinlenmek için ideal bir yoldur. Yatmadan önce kitap okuduğunuz anlarda, günün yorgunluğunu atmak için, kendinizi bir kelimeler deryasında bulursunuz. Zihninizi heyecan verici yeni yerlere götüren bir olasılıklar dünyasıdır bu. Bu alışkanlık, her gece beslenmeyi, uyarılmayı ve baştan çıkarılmayı sevdiği için, beynimizin en favori aktivitelerinden biridir.

Bazı insanlar, kitabının son bölümünü bitirdikten sonra baş ucu ışığını kapatırlar. Ağırlaşmış göz kapakları ve sakin bir zihinle birlikte gelen sarhoş edici bir haz duyarlar. Okuma, zihni bu dünyadan alıp, hayal dünyasına götürür. Diğer insanlar, en sevdikleri dizilerin birkaç bölümünü izledikten sonra ışıklarını kapatırken, diğerleri sosyal medya, e-posta veya Whatsapp üzerinde birkaç saat geçirdikten sonra uykuya dalarlar.

“Yatağınıza götürebileceğiniz sadece iki şey vardır: bir kişi ve bir kitap.”

– Ray Bradbury

Hepimizin kendi alışkanlıkları ve yaşam tarzları var. Hoşumuza gitsin ya da gitmesin, yatmadan önce yerine getirdiğimiz rutinler, yaşam kalitemizi önemli ölçüde etkiler. Yatmadan önce kitap okumak binlerce yıllık bir gelenek haline gelmiş olsa da, bu günlerde yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır.

Bu günlerde, yatmadan önce daha az insanın kitap okuduğu gerçeği utanç vericidir. Sorun sadece ‘kültürlenmemek’ de değil, bu durum aynı zamanda, sağlığınızı ve beyninizi ihmal ettiğinizin de bir göstergesidir. Şimdi bu fikre daha yakından bakalım.

Yatmadan önce kitap okumanın beklenmeyen faydaları

Rahatlatıcı bir duş almak, bol kıyafetler giymek, sıcak bir çay yapmak ve bir kitapla yatağa girmek, son derece basit, kolay ve mutlu eden eylemlerdir. Dahası, birçok yönden hayatınızı da değiştirebilir.

Bunun biraz abartılı bir yorum olduğunu düşünüyorsanız, tek yapmanız gereken bilimin bu konu hakkında ne söylediğine bakmaktır. Yatmadan önce kitap okumak, günün sonunda, vazgeçmememiz gereken mutluluk yolundaki ilk adımdır.

Etkili bir gevşeme formu

Birleşik Krallık’taki Uyku Konseyi tarafından yapılan bir çalışma, bazı ilginç bilgileri ortaya çıkarmıştır. Bu sonuçlara göre, otuz ile altmış dakika arası yapılan bir kitap okuma seansı, stres seviyenizi önemli ölçüde azaltır.

• Kitap okuduğunuz zaman, aklınızın dikkatini dağıtır ve günlük baskılardan ve endişelerden kaçarsınız. Kendinizi özgür, güvende hissedebilir ve bazı şeylere bakış açınızı değiştirebilirsiniz.
• Benzer bir şekilde, çalışmalar, okurken kaslarınızın rahatladığını da gösterir. Dahası, nefesiniz yavaşlar ve daha ritmik bir hale gelir.
• Uzmanlar, kitap okumanın, televizyon izleme veya telefon ile oynamaya en iyi alternatif olduğuna inanıyor. Bu cihazlar, hala gündüz olduğuna inandırarak, beyninizi “kandırır”. Bunun nedeni, ekranlardan yayılan mavi ışığının doğrudan melatonin üretimini azaltmasıdır.

Okuma, bilişsel direncimizi geliştirir

Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklar için hala kesin bir tedaviye sahip olamasak da, bildiğimiz bir şey var; beynimizi, bilişsel gerilemeye karşı daha güçlü ve daha dirençli olacak şekilde eğitmek mümkündür.

Bunu yapmanın yollarından biri de okumaktır. Yatmadan önce okumak, beyin süreçlerini daha da başarılı bir şekilde optimize ettiği için, daha yararlıdır. Bu sayede, stresi daha iyi idare edecek, daha iyi uyuyacak, hafızanızı, zihinsel çevikliğinizi ve hayal gücünüzü harekete geçireceksiniz… Yatmadan önce okumanın çok faydası vardır.

Hızla yaratıcılığınızı başlatın

Rahat bir zihin, yaratıcı bir akıl demektir. Beyninizi her gece öyküler, dersler, masallar, olasılıklar ve harika keşifler ile besler ve hayal gücünüzü arttırır. Beyniniz daha yaratıcı, kendine has ve özgün bir hale gelir. Toronto Üniversitesi’nden Keith E. Stanovich gibi okuma psikolojisinde çalışmalar yapan uzmanlar, çocuklar için çok yararlı olan birkaç alışkanlığın olduğuna inanır.

Okuma, çocukların kültürel farkındalıklarını, sözcük dağarcığını ve anlam yeteneklerini geliştirmelerine yardımcı olur. Sadece bununla da kalmaz, aynı zamanda soyut düşünce gelişimine de yardımcı olur.

Gelişmiş empati

Kanada’daki York Üniversitesi’nden bir psikolog olan Raymond Mar,  bir insanın empati kurmasında okumanın yardımcı olduğuna inanıyor. Konuyla ilgili, alanında herkesten daha fazla araştırma yapmıştır. Romanların ve öykülerin, bu kapasiteyi geliştirmek için eşsiz bir fırsat sunduğunu savunan psikolog, okuduğumuz karakterlerle özdeşleştiğimizi ve onlarla birlikte acı çekip, gülüp, sevindiğimizi söyler.

Tüm bu okuduklarımız, bizde birer iz bırakır. Empati kapasitemizi geliştirmek için adeta bize bir davete verir. Aynı şekilde (ne kadar garip olsa da), yatmadan önce kitap okuma, bu yararı daha da artırır. Yatmadan önce, okuduğumuz şeye daha çok dikkat ederiz. Sonuç olarak, bu duyguları yakalamaya daha fazla odaklanabildiğimiz için, okuduklarımız beynimizde canlanır.

Sakinlik sağlar

Kötü bir ruh hali içindeyken uyumaya çalışmak kadar kötü bir şey yoktur. Belki iş yerinde zor bir günün ardından sinirleriniz iyice gerilmiştir. Ya da sevgiliniz ile kavga etmiş veya televizyondaki haberler hakkında endişe duymuşsunuzdur. Dün olanları ya da yarın ne yapmanız gerektiğini düşünmeden duramazsın.

Bu stresli döngüyü “kırmanın” bir yolu kitap okumaktır. Kitap okumak, huzurlu bir adaya doğru seyahate çıkan bir gemiye binmek gibidir. Farklı biri olmanıza, farklı bir şey yapmanıza olanak tanır. Kendinizi kamuflaj altında, gizli bir göreve giden biri gibi hissedebilirsiniz. Bir ya da iki saat boyunca, paralel bir evrene bağlanmanıza izin verebilirsiniz. Bu hayali dünyada vakit geçirmek, yaşadığınız sorunlardan uzaklaşmanıza yardımcı olur.

Peki öyleyse daha ne bekliyorsunuz? Kendinize birkaç saatlik huzuru çok görmeyin. Beyninizi, sakinleşmek ve rahatlama sanatında eğitin. Bu alışkanlığı kazanmayı ve her gece bunu tekrar etmeyi unutmayın. Sağlığınız ve aklınız için buna değer. Gerçek bir kitap seçin (elektronik değil) ve sizi nereye götüreceğini söyleyin.