Turing Testi: İnsan ve Makine Arasındaki Fark

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Makineler düşünebilir mi? İki yüz yıl önce bu soru pek mantıklı olmazdı. Ancak yapay zeka ve robotiğin gelişmesiyle artık bu soruyu başka bir perspektiften görüyoruz. Bunun ışığında bilim insanları, bir bilgisayarın mı yoksa yapay bir organizmanın mu akıl yürütme kapasitesine sahip olduğunu tespit etmek için Turing testini kullanırlar.

Bilgisayar biliminin babası Alan Turing, 1954’te intihar etti, bunun büyük ölçüde eşcinsellik mahkumiyeti nedeniyle olduğu düşünülüyordu. Ancak, bir makinenin zeka gösterip göstermediğini değerlendirmek için tasarlanan Turing testini geride bıraktı. Turing’in orijinal olarak taklit oyunu olarak adlandırdığı bu ilginç test, günümüzde hala kullanılmaktadır. 

2014 yılında, belirli bir Eugene Goostman testi geçti. Bu görünüşte insan isminin arkasında yapay bir akıl saklanıyordu. Ancak bu bir bilgisayar değildi. Bu bir Chatbot, insan konuşmalarının simülasyonunu yapan bir bilgisayar programıydı.

Veritabanlarına geniş erişim sayesinde dil işleme tekniklerini uygulayabilen bu varlık, onunla etkileşime giren kişilerin neredeyse yüzde 30’unu aldattı. Yaratıcıları ona 13 yaşındaki bir çocuğun kişiliğini verdi. Meraklı, esprili ve şaşırtıcı bir konuşma mantığı sunuyordu.

Alan Turing muhtemelen şaşırırdı. Yine de, insanlar ve makineler arasındaki farkları aydınlatmaya olan bağlılığı ve içgüdüsel ilgisi olmasaydı bu mümkün olmazdı. Testin kendisine bir göz atalım.

“Bir makinenin yanılmaz olması bekleniyorsa, aynı zamanda akıllı da olamaz.”

-Alan Turing-

Turing testinin özellikleri

Alan Turing, kanıtını Bilgisayar Makineleri ve İstihbarat başlıklı makalesinde 1950’de sundu. Çalışmalarına “Makineler düşünebilir mi?” sözleriyle başladı. Bununla birlikte, gerçekte, ‘düşünmek’ teriminin biraz karmaşık ve tartışmalı olduğu kanıtlandı. Bu nedenle, teklifi yeniden formüle etti ve yapay bir varlığın akıllı davranış gösterip gösteremeyeceği sorusunu sordu.

Bu sorunun o zamanlar özellikle alakalı olmaması oldukça olasıdır. Ancak Turing’in hatırlanması gereken başka nedenler de var. Birincisi, Enigma kodunun deşifre edilmesinden büyük ölçüde onun sorumlu olmasıdır. Bu sonuçta İkinci Dünya Savaşı’nda Nazilerin yenilmesine yardımcı oldu.

İkincisi, Turing bize teknolojinin evrimi ve sonuçları hakkında düşünmek için sağlam nedenler verdi. Robotların ve insanların birbirleriyle etkileşime gireceği bir zamanın gelip gelmeyeceğini sordu. Tıpkı Blade Runner filminde tanık olduğumuz gibi. Ayrıca, insanlardan nasıl ayırt edileceklerdi? Bu nedenle, bir makinenin bir insan gibi ne ölçüde akıl yürüttüğünü tanımlamaya çalışan bilimsel bir yöntem olan Turing testini tasarladı.

Taklit oyunu, Turing’e ilham veren oyun

Turing testi, taklit oyunu adı verilen bir parti oyunundan esinlenmiştir. İki ayrı odaya giren bir erkek (A) ve bir kadından (B) oluşuyordu. Misafirler (C), her odada kimin olduğunu bilmeden, bu kişilerin cinsiyetini öğrenmek için sorular sorarlar. Ancak erkek (A) onları kadın olduğuna inandırmaya çalışacak, kadın (B) ise samimi olup C’nin gizemi çözmesine yardım etmeye çalışacaktı.

Alan Turing daha sonra oyunu başka bir ortama aktardı. O odalardan birinde bir makine olsaydı ne olacağını merak etti. Eğer öyleyse, sorular sorulsaydı, diğer katılımcılar kimin insan, kimin yapay bir varlık olduğunu bilebilir miydi? Daha sonra ünlü test şeklinde şekillenen hipotezinin başladığı yer burasıdır.

“Yetişkin zihnini simüle eden bir program üretmeye çalışmak yerine, neden çocuğunkini simüle eden bir program üretmeye çalışmıyorsunuz? Bu, daha sonra uygun bir yetişkin eğitimine tabi tutulsaydı, yetişkin beyni elde edilirdi.”

-Alan Turing-

Turing testi, insan-makine görüşmesi

Turing testi, yüzeyde oldukça basittir. Bir makine (A) ve bir kişi (B) arasında doğal dilde bir konuşma kurulur. Bununla birlikte, yıllar geçtikçe, test giderek daha karmaşık hale geldi. Amaç, insanlardan ayırt edilemeyen konuşmalar yapabilen yapay varlıklar yaratmaktır.

Görüşme beş dakika sürer ve bir yargıç (C) tarafından değerlendirilmelidir. Yargıç odada veya perde arkasında kimin olduğunu bilmiyor. Makine (A) her zaman yargıcı aldatmaya çalışacak ve yargıcın kişiliğinin, tepkilerinin ve tutumlarının tamamen insan olduğuna inandırmaya çalışacaktır.

Daha önce de belirttiğimiz gibi 2014 yılında bir makine ilk kez Turing Testini geçmeyi başardı. Bu sofistike chatbot yaratıcıları üç bilgisayar bilimciler Vladimir Veselov Eugene Demchenko ve Sergey Ulasen idi. Yargıçların yüzde 30’unu aldatmayı başardı.

Testin gerçek amacı

Turing testi 70 yılı aşkın bir süredir uygulanmakta, gözden geçirilmekte ve analiz edilmektedir. Yapay zekanın nasıl ilerlediğini ve yargıçları kandırmak için hangi yönlerin ince ayarlanması gerektiğini keşfetmemizi ve giderek daha ince ayarlı yapay zihinler yaratmamızı kolaylaştırıyor. Bu sonsuz detayların nasıl analiz edildiğini görmek ilginç.

Kevin Warwick, Reading Üniversitesi’nde (İngiltere) bir bilim adamı, mühendis ve sibernetik profesörüdür. Sorgulamalar sırasında bazen makinelerin sessiz kaldığı gerçeğini vurgulayan bir araştırma yaptı.

Bir noktada makinenin kendi kendine tepki vermemeye karar vermesi, çok insani bir tavrı ortaya koyuyor. Bu, kendimize daha çok benzeyen yapay varlıklar yaratmayı kolaylaştıran ve Alan Turing’in testinin gerçek amacının bir hatırlatıcısıdır.

Turing testinin amacı, insanı makineden ayırt edebilmek değildi. Aslında Turing’in keşfetmek istediği şey, makinelerin insanlar gibi düşüneceği bir zamanın gelip gelmeyeceğini öğrenmekti. Transhümanizmde bir mucit ve figür olan Ray Kurzweil, yapay zekanın 2029 yılına kadar Turing testini geçeceğini tahmin ediyordu. Ancak bu 2014’te gerçekleşti.