Terörizm ve Barselona

Kısa bir süre önce Barselona’da yaşanan terör saldırılarının direkt ya da doğrudan mağduru olmuş insanların yerine kendini koyabilmek çok zor. Hatta sürekli terör korkusu içinde yaşayan insanların hayatı daha da zor. Belki de aramızdaki mesafeden ya da onlar hakkında bu kadar az bilgiye sahip olmamızdan bu korku. Irak ve Suriye’de binlerce insan bunu her gün yaşıyor. Ufukta daha iyi ve umutlu bir gelecek göremeden yaşamaya devam ediyorlar.

Küçük bir azınlığın yaptıklarını dinin bütününe mal etmek çok absürt. Ancak, bu absürtlük internette özgürce dolaşan birçok kişinin yaptığı yorumlarla gerçeğe dönüşüyor.

Ne zaman bir terör saldırısı olsa nefret içerikli yorumlar çoğalıyor. Ancak, Barselona’da olanları anlayabilmek için terörizmin ne olduğunu ve neyden beslendiğini anlamak gerekir. Bu durumlarda gerekli ve faydalı olacak destek içerikli mesajlar vermenin yanı sıra iyice bilgilenmek de önemlidir. Ayrıca yaşanan şeylerle hiçbir ilgisi olmayan kişilere karşı nefret oluşturmamalıyız.

Terörizm düşmana değil yandaşa ihtiyaç duyan büyük bir tehlikedir…

Terörizm nedir?

İlk karşılaştığımız problem terörizm tanımının kendisindedir. Günümüzde her ülke ve kuruluş bu terimi kendine göre tanımlamış durumda. Bu tanımlar pek çok ortak noktaya sahip olsa da birçok önemli konuda da ayrılır. Terörizm tanımının, tanımlayan her kimse onun çıkarlarını korumaya yönelik olduğu için politik olduğunu söyleyebiliriz.

Politikanın amaçlarından biri terörizm için ortak bir tanım koymak olmalıdır. Bu, tüm güvenlik güçlerinin, yasaları uygulayanların ve sokaklarda teröristleri kovalayanların kullanabileceği uluslararası geçerli bir kavram olmalıdır.

Bu kılavuz için İsrailli Mossad’ın eski patronu Boaz-Ganor’un tanımını baz alabiliriz. “Terörizm, politik amaçlarla (milliyetçi, sosyoekonomik, ideolojik, dini vb.) siviller üzerine kasıtlı olarak şiddet uygulanmasına dayalı bir mücadele” olarak tanımlıyor. Bu tanıma göre, siyasi amaçlar doğrultusunda siviller üzerine yapılan herhangi bir saldırı terörizm sayılır. Kurbanlarının güvenlik güçlerinden kişiler olduğu bir saldırı terörizm değil, gerilla savaşı olarak anlaşılmalıdır.

Terörün menfaatleri

Terörün menfaatlerini iki amaç halinde ayırmalıyız. Bir yanda kişinin ya da teröristin kişisel nedenleri, diğer yanda ise terör örgütünün menfaatleri vardır. Örgüt için en önemli hedef korku salmaktır.

Barselona, Londra ya da Paris’te yaşanan saldırılar tamamen rastgele ve önüne geçilmesi imkansız görünebilir. Bu kimse güvende değil mesajının kıvılcımlarını ateşler. Bu yüzden, saldırılardan etkilenen insanların korku hissetmesi doğaldır. Ancak korku kronik hale gelebilir, hatta mantığın sınırlarını aşabilir.

Hedef kronik korku yaymak

Bir terör örgütünün amacı kronik terör yayarak vatandaşların güvende hissetmemelerine neden olmaktır. Bu ilk olarak nüfusun hak ve özgürlüklerinin azaldığını kabullenmesiyle sonuçlanır. Bir saldırının en olası neticelerinden biri dikkatimizi tek bir yöne odaklamamız, örneğin teröristin inandığı dine. İnsanların yaşamına son veren kişileri reddetme duygumuzu aynı dini paylaşan kişilere de yöneltiriz.

Bunun sonucunda da insanlar devlete daha katı tedbirler alması için baskı kurarak özgürlüklerin kısıtlanmasına dayanan gereksiz bir güven hissi yaratmış olacak. Bu korkunun bir başka sonucu da belirli insanları odak noktası haline getirmek – İslam dinine mensup ya da Arap kökenli kişilere.

Bir terör örgütü, eylemlerine ayrımcılığa maruz kalan, ezilen ve ötekileştirilen insanları savunmak gibi yüce bir amaç yükleyerek kendisini haklı çıkarmaya çalışır. “Biz” ile “onlar” ayrımı daha da artar. Nefret söylemleri toplumu kutuplaştırmaya hizmet ederek, arasına yeni teröristler katmak isteyenlerin ekmeğine yağ sürmüş olur.

Teröristlerin menfaatleri

Diğer yandan kişisel çıkarlar çeşitli olabilir. Her insanın önceliği farklıdır. Cihatçı terörizmin İslam’ın saptırılmasıyla ortaya çıktığını, bu dinin inançlarıyla ilgili menfaatler taşıdığını unutmayın. Bu demek değildir ki teröristler Müslüman oldukları için böyle yapar, sadece motivasyonları bir şekilde dinle ilgili olabiliyor.

Teröristlerin bireysel “çıkarlarından” bazıları şunlardır: cennete girmeye hak kazanmak, 72 bakirenin onları bekliyor olması, hayatlarındaki eylemlerinin hiçbir önemi olmaksızın öldükten sonra doğrudan cennete gitmesi için sevdiği 70 kişiyi seçme hakkı, aile üyeleri arasında itibar kazanmak ve yaşamını yitirerek şehit olan bir teröristi idealleştirmek.

Ancak dediğimiz gibi, menfaatlerinin hepsi dinle ilgili olmak zorunda değil. Teröristlerin aileleri genellikle başka türlü kazanamayacakları bir para da alır. Saldırıda yer alan fakat yakalanmamış teröristler örgüt içinde saygınlık kazanır ve hatta daha büyük sorumlulukları olan bir pozisyona bile getirilebilir. Son olarak, diğer ortak çıkarlardan biri bu durumdan onların sorumlu olduğunu düşünen insanlardan intikam almak olabilir.

Bu menfaatler ve diğer bahsetmediklerimiz, gördüğünüz gibi örgütün menfaatleriyle bir bütün olarak örtüşmesi gerekmeyen, teröristlerin kişisel motivasyonunu tanımlayan şeylerdir.

Bir saldırı söz konusu olduğunda uygulanması için tavsiyeler

Yukarıdakilerin hepsi çok önemli konular olsa da birçok insan asıl teröre karşı ne gibi bir yol izleyeceğini bilmek ister. Bir terör saldırısına, kendi sınırlarımız içinde olmasa da nasıl tepki vereceğini bilmek ilk öğrenilmesi gereken şeydir. En başta uzmanları ve güvenlik güçlerini dinlemek gerekir. Onların göstereceği yolu izlemelisiniz.

Sosyal ağlarda destek vermek herkese fayda sağlar. Gördüğümüz gibi, nefret söylemleri, bir toplumun tamamını suçlamak, ırkçı ve tahammülsüz bir politika izlemek teröristlerin tam da istediği şey. Eğer buna ortak olursanız teröristlerin lehine davranmaktan başka bir şey yapmazsınız.

Aynı şekilde, dehşet verici görseller yaymak da hatalı bir davranış. Bu görseller gereksiz yere korku yaratmanın yanı sıra saldırıdan etkilendiği için hassasiyeti olan kişileri incitir. Buna karşın, nasıl davranmak gerektiğiyle ilgili bilgiler, hem doğrudan hem de dolaylı olarak terör kurbanı olmuş kişilere karşı anlayış ve birlik mesajları içeren görseller paylaşmak daha çok destekleyici olacaktır. Ayrıca bahsettiğimiz hatalı uygulamaları ihbar ederek saf dışı bırakmak da uygun bir davranış olur.

Bir saldırı esnasında ne yapmalı

Terör saldırısı yaşanan bir yerde bulunuyorsanız uzmanların tavsiyesi koşmak ve etrafınızdakileri uyarmak yönünde. İlk önce güvenli bir yer bulmak için kaçmak gerekir çünkü kahramanlık yapmaya çalışmak ters tepebilir. Güvenli bir yer bulduktan sonra güvenlik güçlerine olanları anlatarak onları uyarın. Son olarak da sevdiklerinize güvende olduğunuzu haber verin. Onlara haber vermeden önce ortada herhangi tehlike kalmadığından emin olun.

Unutma – kaç, saklan, alarm ver.

Artık hepimiz Barselona’yız. Yarın Suriyeli olacağız ve bir sonraki gün de Afganistanlı. Hangi milletten, renkten, etnik kökenden ya da dinden olduğumuzun bir önemi yok. Hepimiz birlik olarak terörizmin karşısında durmalıyız. Sadece bu şekilde müttefik kazanır ve düşman kaybedebiliriz.