Sosyal Tembellik ve Kaçınma Yolları

Yazan ve doğrulayan psikolog Sergio De Dios González

Tarafından yazılmıştır Roberto Muelas Lobato

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Başıboşluk dönemimizin kötülüklerinden biridir. Tembellik, çalışma isteğinin olmayışı, çok fazla boş zaman olması… Grup içerisinde çalıştığımız çoğu zaman garip bir şey olur – bütün, onu oluşturan parçaların toplamından daha az olur. İnsanlar grup içerisindeyken daha az katkıda bulunur. Bu da sosyal tembellik olarak bilinir.

Sosyal tembellik grup işlerinde, fark edilmeyeceği için, tek başımıza aynı işi yaparken sarf edeceğimizden daha az efor sarf etmemizdir. Grup içerisinde çalışma deneyimi insanların daha az efor sarf ederek daha düşük performans göstermelerine neden olabilir. Bunun sebeplerinden bazıları motivasyon eksikliği ve organizasyon ile koordinasyon sorunlarıdır. Haydi biraz daha detaylıca inceleyelim.

Tembelliğin başlangıcı

Sosyal tembelliği inceleyen kişi 1880’de ziraat mühendisi Max Ringelmann’dı. Ringelmann 14 kişi seçerek onlara yük taşıttı ve her birinin sarf ettiği gücü kaydetti. Aynı kişilere yükü yalnız taşımalarını da söyledi. Sonuçlar yükü yalnız taşıdıklarında, birlikteyken olduklarından daha güçlü olduklarını gösterdi.

Ringelmann bu efor kaybını koordinasyon eksikliğine bağlasa da sonraki araştırmalar başka sebepler ortaya koymuştur. Katılımcılarının ellerinden geldiği kadar çok alkış tutup bağırmaları gerektiği bir araştırmada, her insanın ortaya çıkardığı sesin grup büyüdükçe azaldığı ortaya çıkmıştır. Bundan çoğu insanın kalabalık içinde saklanmayı tercih ettiği sonucu çıkmıştır.

Diğerleri kadar tembel olmak

İnsanlar, bireysel katılımları belirlenemiyorsa bir grup içerisinde daha düşük performansa sahip olmaktan endişe duymazlar. Ellerinden geleni yapmamakla suçlanamadıklarında insanlar ellerinden gelen en az eforu sarf etme eğilimindedir. Fakat sosyal tembellik dahil olan her bireyin katılımının belirlenip belirlenememesine bağlı değildir sadece.

Adalet ve sosyal karşılaştırma da etki eden faktörler arasındadır. Grup içerisinde bir insanın diğerlerinden daha az şey yaptığı gerçeği diğer insanların da uyum göstererek aynısını yapmalarına yol açacaktır. Öte yandan, her birinin birbirleriyle performansını karşılaştırmak fiziksel olarak yapabileceğinizden fazlasını yapmak için bir baskı hissi oluşturacaktır.

Zihinsel tembellik

Sosyal tembellik sadece fiziksel efor gerektiren görevler gerçekleştirirken ortaya çıkmaz. Özellikle düşünmenizi gerektiren bilişsel görevlerde de ortaya çıkar. Örneğin, bir beyin fırtınası esnasında. Grup ne kadar büyükse her insanın katkıda bulunacağı fikir sayısı azalacaktır. Fiziksel görevlerde de aynı şey söz konusudur, adalet ve sosyal karşılaştırma söz konusu olan alanlarda zihinsel görevlerin yapılması da tembelliğe yol açacaktır.

Sosyal tembelliğin sıklıkla ortaya çıktığı alanlar çalışan takımlar içerisindedir. Takım olarak çalışmamız gerektiğinde çoğu zaman o kadar da çaba sarf etmeyiz, aynı şey diğer tüm takım üyeleri için geçerlidir. Fakat görevleri uygun bir biçimde delege edecek iyi koordinatörler var ise çoğu zaman çalışanlar ellerinden geleni yaparlar. Bir veya birden fazla kişi ellerinden geleni yaparsa çoğu zaman diğerleri de bu örneği takip etmeyi isteyecektir. Bu duruma minimum iş yapma tepkisi veren kişiler de olacaktır.

Tembellikle savaşmanın önemi

Tüm bunlardaki en büyük etki ise çalışanın yapmakta olduğu görevin niteliğidir. Sosyal tembellik görevler ilgi çekici olduğunda daha nadir gerçekleşir. Ayrıca, işlerin birbirine bağımlılık seviyesi yüksek ise tembellik de azalacaktır. Her bir bireyin görevi başarılı bir sonuç için gerekliyse, başarı elde etme gerekliliğinin yarattığı sosyal baskı nedeniyle tembellik azalacaktır.

Bu sebeple, sosyal tembellik her zaman çalışan gruplar içinde gerçekleşmeyebilir. Bundan kaçınmak veya en azıdan bunu azaltmak için yöntemler ise şöyledir:

• Her insanın eforunu tespit edilebilir hale getirin.
• Görevin başarıyla yerine getirilmesine dair taahhüdü artırın.
• Hem bireysel katkıları hem de bir bütün olarak grubu değerlendirme imkanı tanıyın.

Bir grup görevi yerine getireceksek tüm üyelerin yüksek motivasyonu olması önemlidir. Aksi takdirde, en azından her kişinin performansını değerlendirmeyi deneyebilir ve nihai amacın önemini belirtebiliriz. Takımlar içerisinde işin iyi yönetilmesi her üyenin kendi işine ve arkadaşının işine değer vermesini sağlayacaktır.