Plato'nun Dünyayı Anlamaya Dair En Güzel Sözleri

Antik Yunan’ın görkem ve ihtişam demek olduğu bir zaman vardı. Plato gibi filozofların yanında şiirler, astronomlar ve başka bilginler vardı.

Gel gelelim, neslinin düşünce ve fikirlerini Plato’dan daha iyi ifade edebilen bir başkası daha yoktu. Plato’nun en güzel sözleri ise anlayış, bireysellik ve kendini tanıma üzerineydi.

Bazıları Plato’nun kendi dönemindeki en gerici insanlardan biri olduğunu söyler. Socrates’in uzun gölgesi onun başarılarını etkilemiş olsa da o zamanlar bu durumdan rahatsız olmamıştı.

Şanını hak eden bir bilge olarak kendinden daha zeki olan insanların fikirlerini göz önüne almayı bir onur olarak görmekteydi. Tüm fikirlerini not etmek şeklindeki acil ihtiyacı sayesinde Plato’nun yazılarına hâlâ ulaşabiliyoruz.

Keşifleri sayesinde bu Atinalı jimnastik tutkunu,  Aristo ve Socrates ile beraber Batı felsefesinin en güçlü figürleri arasına katıldı. Günümüzdeki eğitim sistemimizin, siyaset ve çağdaş düşüncenin temelini bu felsefe oluşturmuştur.

Plato’nun dünyayı anlama konusundaki en güzel sözleri

1. “Gören aslında gözler değildir, aksine gözlerimiz aracılığıyla gören bizleriz.”

Platon, fiziksel dünyanın ve fikirlerin dünyası arasındaki ilişkiyi açıklamak için Mağara Alegorisi adlı bir alegori kullanır. Bir mağaranın içinde zincirlenmiş insan grubu, bunun tek gerçeklik olduğuna inanmaktadır.Dışarıdaki şeyleri görmeye çıktıklarında  güneş, gözlerine zarar verir. Karanlığa dönmek isterler, çünkü daha rahattır böylesi ve alışkın oldukları şey budur. Ancak geri döndüklerinde gerçeklik algıları değişmiştir.

Bu hikâyeyle, filozof bizi neden zincirlendiğimizi  sorgulamaya çağırıyor. Zincirlerimizi bırakırsak keşfedebileceğimiz şeylerden korkuyor muyuz?

Mağaranın içinden gördüğümüz gölgeler, aldatıcı bir gerçeklik uyandırır ve bizi asıl gerçeklikten uzaklaştırır: dışarıda olanlardan. 

2. “Bilge insan daima kendinden daha iyi olanlarla berber olmak isteyendir.”

Platon’un en iyi sözlerinden biri, dünyanın filozoflar tarafından yönetilmesi gerektiği konusundaki inancına dayanıyor. Ona göre, onlar bizleri idare edebilecek en bilge ve en yetenekli kişilerdir.Aristokrat bir aileye ait olduğu için tam bir demokrasi karşıtıydı, gerçi devlet tedbirlerinden duyduğu memnuniyetsizliği göstermekten de asla çekinmezdi.

Sokrates gibi çok şey öğrenebileceğini düşündüğü filozoflara hayranlık duyuyordu. Onun sayesinde, bir birey olarak sahip olabileceği fikirlerin ötesinde, mutlakçı bir evrensel hakikat anlayışını keşfetti.

Etrafınızı, aynı fikirde olmasanız bile size bir şeyler öğretebilecek kişilerle çevirmeniz gereklidir.

3. “Kötülüklerimize Tanrı’dan başka bir sebep bulmalıyız.”

Plato, Sokrates ve takipçilerinin büyük bir hayranıydı. Bu nedenle Sokrates’in sözde pagan teorilerini yaydığı için idamla cezalandırılması, Plato’yu derinden etkiledi. Bu filozofun alternatif fikirler önerdiği için cezalandırılmasını  büyük bir haksızlık olarak görüyordu.

Plato bu öğretmenden insanların tabiatları gereği değil cahillik nedeniyle kötü olduğunu öğrenmişti. İnsanoğlu, kendi eylemlerinin efendisiydi ve kendi kararlarından sorumluydu. Haksızlık yapmak için Tanrı’nın ismi ardına gizlenmek bir sapkınlıktır.

4. “Hiçbir insan davası böylesi endişeyi hak etmez.”

Bu söz, Plato’nun en meşhur sözlerinden biri hâline gelmiştir. Hiçbir insan davası, acı ve stresi hak etmez. Biraz düşünürsek çoğu zaman kolay çözümü olan önemsiz şeyler için endişelendiğimizi görürüz. 

Anksiyetenin gerçekten haklı çıkarıldığı bir durumda, bununla başa çıkmak  zorundayız. Bunun sağlığımızı etkilemesine veya bu durumun kendimizi daha sefil hissettirmesine izin veremeyiz.

5. “Başkalarında iyi olanı aramak, kendimizde de iyi olanı bulmamıza yardımcı olur.”

Bu beşinci tavsiye, anlayış ve nezaketin önemini gösterir bize. Plato’nun sözü, tüm insanların huzur ve barış içinde yaşamasını sağlayacak haklı bir rejim kurmayı amaçlıyordu.

Ne yazık ki başaramadı. Ne var ki başkalarının bunu denemesi için asla geç değildir.

“Başkalarına bakmadan başarılı olun.”

– Ricardo Palma

Başkalarına yardım etmek, sadece onlara faydalı olmaz. Bize de yararlı olur. Kendimizi faydalı hissetmemizi sağlar ve bize tatmin duygusu vererek başkalarıyla empati kurmamıza yardımcı olur.

Plato zamanının ilerisinde bir düşünürdü. Muhalif fikirleri nedeniyle aldığı eleştirilere rağmen öğretileri bugün hâlâ geçerli.

Problemlerimiz çok benziyor ve belki de Plato’nun tavsiyelerini hayata geçirirsek, hayatı farklı bir açıdan bakmayı öğrenebiliriz.