Paylaşımlı Ebeveynlik: Yeni Bir Çocuk Yetiştirme Modeli

Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Paylaşımlı ebeveynlik, aralarında hiçbir romantik veya cinsel ilişki olmayan iki kişinin hayattaki temel arzulardan birini – çocuk sahibi olma arzusunu – karşılamak için bir araya geldikleri yeni bir aile modeli. Çocuğun ebeveynliği, eğitimi ve temel ihtiyaçlarıyla ilgili sorumlulukları ikisi de üstleniyorlar. Çocukla birlikte sevgi dolu bir ilişkinin parçası oluyorlar.

Bu fikir bazıları için şok edici olabilir. Bazı insanlar ise paylaşımlı ebeveynliğin, ebeveynlerin romantik bir ilişki içinde olduğu, özellikle evlilik gibi gelenekler ebeveynlik modellerinden çok da farklı olmadığını söyleyebilirler. Ancak bu geleneksel düşünme şekillerini sorgulamak için sebeplerimiz var.

Paylaşımlı ebeveynlik nedir? 

Paylaşımlı ebeveynlik, bazı biçimlerde uzun süredir uygulanıyordu. Örneğin bir çift ayrıldığında ve velayet konusunu tartışmaya başladıklarında, aslında paylaşımlı ebeveynler oluyorlar. Çocuklarını birlikte büyütmeleri gerekiyor ama artık aralarında çocukları dışında hiçbir bağ kalmıyor.

Paylaşımlı ebeveynlik, iki kişinin, bir çocuk yetiştirme ve o çocuğu mutlu etme dışında aralarında hiçbir bağ bulunmadan anne ve baba oldukları yeni bir model.

Öte yandan geleneksel aile ve ebeveynlik modelinin değiştiğini gösteren kanıtlar artıyor. Artık, bazen kendi istekleriyle, tek başına çocuk yetiştirmeye karar veren insanların oluşturduğu tek ebeveynli aileler var. Yapay döllenme, evlat edinme veya yerine geçme yoluyla ebeveyn olan aynı cinsteki bireylerin oluşturduğu aileler var.

En yeni model ise bu alanda uzmanlaşmış paylaşımlı ebeveynlik siteleri. Birbirini hiç tanımayan kişiler birbirleriyle bağlantıya geçiyorlar ve yapay döllenme yoluyla, bir çocuğu yetiştirme macerasını ayrı ayrı ama aynı zamanda birlikte yaşamak üzere yola çıkıyorlar. Çocuğa olabilecek en iyi şartları sağlayabilmek için anlaşmalar yapıyorlar, görevleri, ayıracakları zamanı ve üstlenecekleri sorumlulukları bölüşüyorlar.

Paylaşımlı ebeveynlik ve ebeveyn olma ihtiyacı

Toplumun değiştiğini biliyoruz. Ama bazen iki cinsiyet arasında daha fazla eşitlik sağlanması yeni zorlukları da beraberinde getirebiliyor. Bu zorluklardan biri pek çok kadının anne olmaya hazır olmak adına daha fazla beklemesi. Hem kişisel hem de ekonomik açıdan kendilerini hazır hissettiklerinde ise bazılarının bir partneri olmuyor.

Paylaşımlı ebeveynlik onların, aynı arzuya sahip insanlarla bağlantı kurmalarını sağlıyor. Örneğin bir kadın, paylaşımlı ebeveynlik alanında uzmanlaşmış bir merkez veya internet sitesi aracılığıyla ebeveyn olmak isteyen başka bir kişiyle iletişime geçebilir. Örneğin, bir çocuk sahibi olmayı isteyen homoseksüel bir çiftle tanışma fırsatı yakalayabilir.

Onları tanıdıktan ve ortak bir paydada buluşabildiklerini gördükten sonra değerlerinin, hayallerinin ve inançlarının benzeyip benzemediğini gözden geçirebilirler. Eğer anlaşırlarsa sonraki aşamaya geçip bir aile olmaya karar verebilirler. Böylece aile paradigmasına yeni bir şekil vermiş olurlar.

Paylaşımlı ebeveynlikte hedefler

Bir çocuğun her açıdan iyiliğini garantileyen şey ebeveynler arasındaki ilişkidir. Bu, paylaşımlı ebeveynlerin önem verdikleri bir konu. Genellikle bir çiftin ayrılması veya boşanması demek, kimsenin hoşuna gitmeyecek kavgaların da beraberinde gelmesi demektir. Bu durum çocuğun zihinsel ve duygusal sağlığını da tehdit eder.

Eğer ebeveynler yalnızca çocuk sahibi olma ve onu yetiştirme hedefiyle bir araya gelirlerse, bu özel bir ilişki yaratır. Bu ilişki, her zaman çocuk için en iyisini yapmak fikrinin paylaşıldığı, bu fikrin üzerine kurulu bir arkadaşlıktır.

Çoğu kişi günümüz dünyasında her tür yeni fikre sahip olduğumuzu ancak her birinin o kadar da iyi olmadığını söyleyecektir. Ancak bir çocuk sahibi olmak, bu dünyaya bir can getirmek ve onun sorumluluğunu üstlenmek geçici bir heves değildir. Pek çok kişi için hayatın ayrılmaz bir parçasıdır. Bu yüzden nihai hedefimize – çocuğun iyiliği ve huzurunu sağlamak – ulaşmak için yararlı ama aynı zamanda güvenli yollar ararız.

Sağlıklı paylaşımlı ebeveynliğin prensipleri

İdeal bir paylaşımlı ebeveynlik ilişkisi aşağıdaki özelliklere sahiptir:

• Ebeveynler arasında örtük ve yasal anlaşmaların yapılması.
• Ebeveynlerin iyi ilişki kurması. Yüksek seviyede işbirliği ve iletişim.
• Çocuğun hayatının her bir döneminde, her bir ihtiyacı, sorunu vs. ile ilgili kimin neyden sorumlu olduğunun açıkça bilinmesi,
• Bir konuda uzlaşırken ve sorunları çözerken iyi bir tutum benimsenmesi. Paylaşımlı ebeveynlerin birbirlerini sorumluluk sahibi ve güvenilir insanlar olarak görmeleri.
• Çocuğun yetiştirme biçimi ve eğitimi konusunda anlaşmaya varılmış olması.
• Coğrafi açıdan yakınlık.
• Ailede uyum. Çocuğun, ebeveynlerinin onu anladığını hissetmesi, bir şeye ihtiyaç duyduğunda iki ebeveynden birine istediği gibi başvurabilecek olması.
• Her şeyin ötesinde, iki ebeveyn için de çocuğun öncelikli olması.