Kafein Zehirlenmesi Nasıl Gerçekleşir?

Yazan ve doğrulayan psikolog Sergio De Dios González

Tarafından yazılmıştır Francisco Pérez

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Kafein, birçok bitkinin yapraklarında ve tohumlarında doğal olarak ortaya çıkan bir maddedir. Ayrıca yapay olarak üretilip bazı yiyeceklere ve içeceklere de eklenir. Merkezi sinir sistemini harekete geçirip uyanıklık seviyesini arttırdığı için uyarıcı bir madde olarak kabul edilir.

Kafein çay, kahve, birçok spor içeceği, ağrı kesiciler ve diğer reçetesiz ilaçlarda bulunur. Kafeinin doğal tadı oldukça acıdır. Bununla birlikte, çoğu kafeinli içecek, bu acı tadı gizlemek işlemden geçer.

Kafein, çoğu insana yüksek bir enerji “enjeksiyonu” gibi gelir. Geçici bir süre için ruh halini iyileştirebilir. Bununla birlikte, kafeinden yüksek enerji bazında fayda göremeyen ve bu nedenle kullanımına son verenler de vardır.

Öte yandan, birçok kişi kafeinin uyanıklık seviyemizi arttırdığına inanıyor. Ölçülü olabilmek, kafein tüketiminin sırrıdır. Bununla birlikte, yüksek dozda kafein bireyde anksiyete, baş dönmesi, baş ağrısı ve sinirliliğe neden olabilir. Kafein, normal uyku düzeninize müdahale edebilir ve vücudunuzun biyolojik uyku ritminden şaşmasına neden olabilir.

Kafein bağımlılık yaratabilir

Çoğu uzman, ölçülü bir şekilde tüketildiği takdirde kafeinin güvenli bir bileşen olduğunu kabul eder. Uzmanlar, bir yetişkin için günde 200 mg ile 300 mg arasında kafein tüketimini ideal kabul etmektedir.

Bununla birlikte, düzenli olarak günde sadece 100 mg kafein tüketmek bir insanın bağımlılık geliştirmesine nede olabilir. Bu, aniden kafein tüketmeyi bırakırsanız, yoksunluk semptomları (yorgunluk, sinirlilik ve baş ağrısı gibi) geliştirebileceğiniz anlamına gelir.

Tükettiğimiz kafein kahve, çay, soda, enerji içecekleri, ağrı kesiciler, soğuk algınlığı ilaçları, enerji takviyeleri, kilo verdiren ilaçlar ve çikolata gibi çeşitli kaynaklardan gelmektedir.

Üreticiler vitamin ve gıda ürünlerinde bir katkı maddesi olarak kafeini giderek daha fazla kullanıyor. Çocukların ve yetişkinlerin %85’inden fazlası düzenli olarak kafein tüketiyor. Bu oran, bazı kafein kullanıcılarının tolerans ve yoksunluk da dahil olmak üzere sorunlu madde kullanımına benzer belirtiler göstermesine açıklık getirir.

Kafein zehirlenmesi

Kafein zehirlenmesini, yakın zamanda kafein tüketimiyle ortaya çıkan beş ya da daha fazla belirti veya semptomla karakterize ediyoruz. Bu belirtiler kafein tüketimi sırasında veya kafein tüketiminden kısa bir süre sonra gelişir. Kafein zehirlenmesinin belirtileri şunlardır: gerginlik, sinirlilik, heyecan, uykusuzluk, yüz kızarması, idrarda artış ve gastrointestinal rahatsızlıklar. Bunlara ek olarak, bu belirtiler, çocuklar, yaşlılar veya düzenli olarak kafeine maruz kalmayan insanlar gibi savunmasız bireyler düşük dozlarda kafein tükettiklerinde bile ortaya çıkabilir.

Genellikle günde 1 gram kafein tükettikten sonra ortaya çıkan belirtiler arasında kas spazmları, düşünce ve konuşmada tutarsızlık, taşikardi ya da kardiyak aritmi, dönem dönem huzursuzluk, psikomotor gerginlik yer alır.

Bu maddeye karşı toleransınız yüksekse kafein zehirlenmesi meydana gelmeyebilir. Kafein zehirlenmesi teşhisi için, ilgili işaretler ve semptomlar hayatımızdaki sosyal, mesleki ve diğer önemli alanlarda gözle görülür rahatsızlık veya bozulmalara neden olmalıdır.

Buna ek olarak, işaretler ve semptomlar diğer tıbbi problemlere atfedilemez. Ayrıca bir başka zihinsel bozukluk ya da bir başka madde zehirlenmesi daha olası bir senaryo olmamalıdır. Belirttiğimiz kriterler, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabından (DSM-5) alınmıştır.

Anahtar nokta ölçülülük

Hayattaki diğer her şey gibi burada da anahtar nokta ölçülü olmaktır. Duyusal bozukluklar (örn. kulak çınlaması ve yanıp sönen ışıklar) yüksek dozda kafein tüketimiyle ortaya çıkabilir.

Yüksek miktarda kafein tüketimi bireyin kalp atış hızını artırabilir, ancak daha küçük dozlar azaltabilir. Bilim insanları, aşırı kafein tüketiminin baş ağrılarına neden olup olmadığı konusunda henüz kesin bir kanıya varmadılar.

Fiziksel muayenede gerginlik, huzursuzluk, terleme, taşikardi, yüz kızarıklığı ve artan bağırsak hareketliliği görülebilir. Daha önce de söylediğimiz gibi, kafeini ölçülü bir şekilde tüketmek işin anahtar noktasıdır.

Kafein bağımlılığına nasıl son verebilirim?

Kafeinin yarı ömrü yaklaşık olarak 4-6 saattir. Bu nedenle, kafein zehirlenmesinde ortaya çıkan semptomlar genellikle ilk birkaç gün içerisinde geçer ve bilinen hiçbir kalıcı hasar yoktur.

Bununla birlikte, yüksek dozda kafein tüketen insanlara (örn. 5 ila 10 gram) tıbbi müdahale gerekebilir. Bu derece yüksek dozlar ölümcül olabilir. Ve artan yaşla birlikte, bireyler kafeine karşı daha yoğun reaksiyonlar gösterme eğilimindedir.

Kafein zehirlenmesi sonucu ortaya çıkan en temel şikayetlerin başında uyku problemi ve hiperaktivite gelir. Araştırmacılar, yüksek kafein içeriğine sahip ürünler tüketen gençlerde kafein zehirlenmeleri gözlemlediler. Bu ürünlere enerji içecekleri de dahil olmak üzere.

Çocuklar ve ergenlerde çeşitli faktörlerden dolayı zehirlenme riski daha fazla olabilir. Düşük vücut ağırlığı, tolerans eksikliği ve kafeinin farmakolojik etkilerine dair sahip oldukları bilginin azlığı onları ekstra risk altına sokar.

Sonuç olarak, kafeinin gücünü hafife almayın. Onu aşırıya kaçmadan tüketin. Kafein zehirlenmesi, kişisel ve profesyonel yaşamlarımızda bozulmalara neden olabilir. Bireylerin iş ya da okul performanslarında düşüklüğe neden olmanın yanı sıra aynı zamanda duygularını düzenleyen ya da yükümlülüklerine uymasını sağlayan yetilerine engel olabilir.