İlk İzlenim: Her İlişkinin Başlangıç Noktası

Yazan ve doğrulayan psikolog Adriana Díez

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Karşınızdaki insan için ne kadar çabuk bir imaj yarattığınızı hiç durup düşündünüz mü? Ya da gördüğünüzden hissettiğinize ne kadar hızla hareket ettiğinizi? Beyninizin etrafınızdaki insanlar için neredeyse otomatik olarak bir profil çizdiğini fark ettiniz mi? Bunlar her ilişkinin başlangıç noktası anında yani ilk izlenimle ortaya çıkan şeylerden yalnızca bir kaçıdır.

Burt Decker tarafından yapılan bir çalışma beynimizin yeni tanıştığımız insanlar için ilk izlenimi sadece bir kaç saniye içinde oluşturduğunu kanıtlamaktadır.

Bunu da okumak isteyebilirsiniz: Sezgisel Düşünmenin 4 Şeklini Keşfedin

Beyniniz bu izlenimin %50’sini göz açıp kapayana kadar oluşturur ve geri kalanını da 4 dakika içinde tamamlar. Bu zihinsel imaj o kişilerle nasıl etkileşim içerisinde olacağınızı belirler çünkü genellikle buna uygun hareket edersiniz.

Ne demek istediğimizi göstermek için bir örnek verelim. Arkadaş canlısı olduğunu düşündüğünüz bir kaç kişiyle tanıştığınız an yarattığınız imajı düşünün. Bu şekilde düşündüğünüzde, çok yüksek ihtimal ile siz de öyle olduğunuz için, diğer kişiler de arkadaş canlısı olmaya devam edecektir.

Eğer öyle değillerse bile, öyle olmaya başlayacaklardır. Diğer şeylerin yanı sıra, ilk izlenimi değiştirmenin zor olma sebeplerinden biri budur: diğer insanlarla olan etkileşimimiz ilk izlenimlerimiz ile başlar.

Bu ilk izlenimleri yaratma biçimimiz oldukça etkileyicidir. Her ilişkinin başlangıç noktası anında, beynimiz daha önce hiç duymamış olsa dahi bilinçsizce pek çok bilgi kaydetmeye başlar. Psikolog Nalini Ambady’nin yapmış olduğu çalışmada bunu açıkça görebilirsiniz.

Nalini, 10 saniyelik bir videonun öğrenciler için öğretmen hakkında ilk izlenimi oluşturmak için yeterli olduğunu kanıtlamıştır. Ve sadece bu da değil, ortalama olarak bu öğrencilerin edindiği bu ilişkinin başlangıç noktası anındaki ilk izlenim, tüm bir dönem boyunca bu öğretmenin dersine okulda devam eden öğrencilerin izlenimlerinden çok da farklı değildir. Bu beynimizin bir kişiye ait imajı ne kadar hızlı bir şekilde çizdiğini göstermektedir.

Bunu da okuyun: İlk Andan İtibaren Sevdiğimiz İnsanlar, Büyüleyici İnsanlar

Varılan sonuçlardan biri mimiklerimizin ve dış görünüşümüzün ne kadar önemli olduğudur. İlk anda kendinizi sunma biçiminiz büyük fark yaratabilecektir.

“İyi bir ilk izlenim edinmek için ikinci şans elde edemezsiniz.”

– Oscar Wilde

Toplum ve kültür ilk izlenimimizi nasıl etkiliyor?

Toplum ve kültür farkında olarak ya da olmayarak bizi etkiler. Etrafınızdaki her şey ve onlarla olan tüm yaşanmışlıklarınız beyninizde depoladığınız ilk izlenimi belirler. Ve bazen bunu yaptığınızı bile farketmezsiniz. Eylemleriniz siz fark etmeden bu izlenimle örtüşür.
Toplum, nasıl giyinmeniz, nasıl davranmanız ve konuşmanız gerektiğini belirler…bu sebeple biri hakkındaki ilk izlenimizdeki kriteriniz de yine benzer temele sahiptir. O kişinin toplumun onayladığı şeylerle uyumlu olup olmadığını not edersiniz  (ki bu sizin de onayladığınız şeylerle uyumlu ya da değildir.)

Bu kriterlere uymayan kişiler muhtemelen dikkatinizi daha fazla çekecek ve bu da ilk izleniminizde öne çıkan bir şey olacaktır. Onları daha hızlı etiketlemenizi sağlayacaktır.

Bu sürecin çoğu bilinçsizce gerçekleşir: fark etmeden yaparsınız. Bu durum bu süreçte doğrudan etkiyi zorlaştırır. Ancak yapabileceğiniz şey ilk izlenimi nasıl şekillendireceğinizin farkında olmak ve bu konuda şüpheci olmaktır. İlk izlenime sadece hak ettiği ölçüde güvenmeli ve değiştirmeye açık olmalısınız. Bunu yapmak bir birey olarak sizin için de yararlı olacaktır, çünkü yeni ilişkilerinizin kalitesini artıracaktır.

İlk izlenimlerimiz doğru mu?

İlk izlenim ve dış görünüşümüzden daha fazlası bizi biz yapar. Her birimiz içimizde bunlardan fazlasına sahibizdir ve hepimiz insanların bizi tanımak için harcayacağı zamanı hak ederiz. Ancak görmüş olduğunuz gibi, ilk izlenimleriniz aylar sonraki izlenimlerinizle karşılaştırıldığında oldukça benzerdir.

Ancak yine de dikkatli olunmalı… Bu genellikle öğretmen öğrenci ilişkisi gibi çok derin olmayan ilişkilerde geçerlidir. Daha yoğun ilişkilerde bu ilk imaj zamanla pek çok değişime uğrayabilir. Bunun sebebi biraz sizin yanlış izlenimleriniz ya da zamanla oluşan değişimlerdir.

Araştırmalar ilk izlenim konusunda oldukça iyi olduğumuzu gösterir. Kişinin size vermediği bilgiyi sadece saniyeler içinde edinirsiniz ve bunlar genellikle doğrudur.

Ancak asıl olan şey nedir? Toplum bize nasıl davranmamız gerektiğini söylediği için konuştuğunuz kişiyi toplumun çizdiği sınırlar içerisinde davranarak kolaylıkla kandırabileceğiniz düşüncesi de mevcuttur. Eğer karşınızdakinin sizden beklentisini önceden bilirseniz onlar üzerinde pozitif bir imaj yaratabilirsiniz.

Yani ilişkinin başlangıç noktası anında edindiğimiz ilk izlenimlerimiz genellikle oldukça iyi olsa da, nadiren tamamıyla hatasızlardır. Buradaki esas avantaj beklenti yaratmanızda ve buna göre davranmanızda yardımcı olmasıdır. Kötü tarafı ise, sizi diğer insanı gerçekten tanımaktan alıkoyacak pek çok varsayıma sahip olmasıdır.