Gece Yeme Sendromu Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Gece yeme sendromu, bir yeme bozukluğu ya da bir uyku bozukluğu olarak sınıflandırılabilir. Hangi kategoriye girdiği, aşırı yeme gerçekleşirken kişinin uyku halinde mi yoksa uyanık mı olduğuna göre belirlenir. İki durumda da bu sendrom, akşam yemeğinden sonra ya da gece yarısı, aşırı miktarda bol kalorili ve karbonhidratlı yemek yemek olarak tanımlanır. 

Alman araştırmacılar Zwaan, Muller, Allison, Brahler ve Hilbert gece yeme sendromunun (NES), nüfusun %15’ini etkilediğini ve 2014’te çok ciddi sağlık problemlerine yol açtığını tespit etmiştir. Bu makalede gece yeme sendromunun semptomları, nedenleri ve tedavilerinden bahsedeceğiz.

Her ne kadar nadir görülen bir problem olsa da, ciddi sonuçlara neden olabileceği için dikkat etmeye değer.

Gece yeme sendromu (NES) nedir?

Dr. Albert Stunkard, 1955’te gece yeme sendromundan (NES) ilk kez bahseden kişi olmuştur. Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı (DSM-5)’na göre gece yeme sendromu, Diğer Belirtilen Beslenme veya Yeme Bozukluğu (OSFED) olarak sınıflandırılır. Uyku ile ilişkili yeme bozukluğu buna benzer.

Aralarındaki fark ise, NES sahibi kişinin yemek yerken uyanık olmasıdır. Uyku ile ilişkili yeme bozukluğu olan insanlar ise gerçekten uyurken yemek yerler.

Kişi yemek yerken uyku halindeyse ve ne yaptığının farkında değilse, uyurgezerliğin alt kategorilerinden biriyle karşı karşıya olabiliriz. Bu, REM uykusu sırasında gerçekleşir ve çok derin uyku döngüleri ile bilinir. Bu rahatsızlığa sahip biri, farkında bile olmadan uyanacak ve kompülsif bir şekilde yemek yiyecektir.

Uyanık gibi görünebilirler ve buzdolabını açmak, çiğnemek ve yutmak gibi eylemleri gerçekleştirebilirler. Aynı uyurgezerler gibi, uyku halinde yemek yiyen kişiler de ne yaptıkları hakkında en ufak bir fikre sahip olmaz ve sabah hiçbir şey hatırlamaz.

Öte yandan, gece yeme sendromunda, kişi tüm süreç boyunca uyanıktır ve her şeyi hatırlar. Bu da kompülsif yemeye bir örnektir, ama bir parça istemli bir harekettir.

Gece yeme sendromunun belirtileri nelerdir?

Gece yeme sendromu, gece boyunca ya da yatmadan önce sıkça yemek yeme nöbetlerine neden olduğu için teşhis edilmesi kolaydır. Bir başka deyişle gıda bağımlılığı gibidir. Kişi yemek yemek istemese de ya da kilo vermeye çalışıyor olsa da gece aşırı yer. Kişinin bu sorunu kabullenmesi pek kolay olmasa da uyanıktır ve eylemlerinin farkındadır.

Öte yandan uyku ile ilişkili yeme bozuklukları, teşhis edilmesi çok daha zordur. Genelde, bir arkadaş ya da aile bireyi, kişiyi uyku halinde yemek yerken bulur ya da kişi sebebini anlayamadan kilo almaya başlar. Bir başka ihtimalde de buzdolabından bir şeyler eksilmeye başlar ve kimse onları yediğini hatırlamaz.

Fakat bu probleme sahip insanlar, bunu çok derin uyku halinde yaptığı için kendilerinde bir problem olduğunu çok zor fark eder.

Her iki durumda da akşam yemeğinden sonra ya da gece yarısı abartılı ve kompülsif yeme vardır. Psikologlar yalnızca diğer psikolojik ya da psikiyatral sorun ihtimallerini eledikten sonra bu teşhisi koyar.

NES ve uyku ile ilişkili yeme bozukluklarına ne neden olur?

NES için konuşursak, kişi yemeyi, depresyon ve anksiyeteden kaçış olarak kullanır. Yemeyi, problemleriyle baş etmek için bir savunma mekanizması olarak görür. Bu rahatsızlık gıda bağımlılığı gibi gelişir. NES sahibi insanlar, yeme zorunluluğu hisseder ve yiyene kadar kendilerini sakinleştiremez.

Uyku ile ilişkili yeme bozukluğu (SRED) ise kişi uyanırken yaşanan bir hatadan kaynaklanır. Kişi uyanmaya henüz hazır değildir, fakat uyandığı zaman istemli hareketlerle ilgili motor sistemi harekete geçer. Bu da sonuç olarak “otomatik” eylemleri ya da yürümek, konuşmak ve yemek yemek gibi iyi öğrenilmiş eylemleri tetikler.

Bu yüzden SRED hastalarının çoğu hareketlerinin farkında değildir. Yerken uyanıp ne yaptıklarını ya da oraya nasıl geldiklerini anlayamadıkları olur.

Her iki durumda da bu gece yeme bozuklukları, obez kişilerde daha yaygın görülür. Genelde hormon dengesizliği (melatonin ve kortizol) ve serotonin gibi nörotransmitter maddelerle ilişkilidir. Sonuç itibariyle çeşitli çalışmalar, belirli ilaçların bu rahatsızlıkları tedavi ettiğini göstermiştir.

Bu çalışmalar özellikle, selektif serotonin gerialım inhibitörü (SSRI), melatonin (uyku hormonu) ve stresi azaltan ilaçlar üzerinde yoğunlaşmıştır (Zapp, Fischer, and Deuschle, 2017).

Genel itibariyle, uyku döngüsünün ve 24 saatlik ritmin bozulması gece yemeye neden olmaktadır. Bu rahatsızlıkların sebebi üzerine çok fazla çalışmaya sahip olmasak da uzmanlar anksiyete, stres, obezite ve 24 saatlik ritmin bozulmasının en muhtemel sebepler olduğunu tahmin etmektedir.

Duygulara odaklanıp probleme odaklanmayan savunma mekanizmaları da kompülsif yemek yemek ile ilişkilidir. Bu tip yeme bozukluğuna psikolojik müdahale, bu savunma mekanizmalarına kesinlikle odaklanmalıdır.

Gece yeme bozuklukları tedavileri

Hem NES hem SRED, çok disiplinli tedavi yaklaşımı gerektirir. Hastanın kilo vermesine yardım etmek için beslenme uzmanları dahil olmalıdır. Gerekli ilaçlar için psikiyatrlar reçete yazmalı; psikologlar kişinin problemlerini davranışsal, duygusal ve bilişsel seviyede yönetmesine yardım etmelidir.

Kilo almanın fiziksel sonucunun, tek yan etki olmadığını akılda bulundurmak gerekir. Bu rahatsızlığa sahip kişiler yüksek seviyede anksiyete ve depresyonla karşı karşıya kalır. Problemlerinin üstesinden gelmek için psikolojik tedavi görmelidir.

Öte yandan aşırı yeme döngüsünü kırmaya yardımcı olabilecek bazı ek tedbirler de alabilirler. Buzdolaplarını kilitlemek, yatak odalarının kapısını kilitlemek ya da yataktan çıktıkları anda onları uyandıracak herhangi bir şey, etkili bir tedbir olabilir.

Aynı şekilde eğer problem bir yeme bozukluğu ise, hasta insomnia ile ilgili yardımcı olabilecek bir terapiye ihtiyaç duyar. Bunun nedeni yemek yemenin, o kişilerin uyumasına yardımcı olmasıdır. Eğer yatmadan önce yemek yemezlerse uykuya dalmakta zorlanabilirler. Her halükarda, gece yeme bozukluğundan muzdarip bir kişi, bu problemin üstesinden gelmek için hayatında bir dizi değişiklik yapmalıdır.