Dürtüsel Satın Alma Davranışı İle Başa Çıkmak

Dürtüsel satın alma davranışını kontrol etmek, bazı insanlar için oldukça zor. Alışveriş yapmayı sevenler bazen ihtiyaç duymadıkları şeyleri satın alma dürtülerini kontrol etmekte çok zorlanırlar. Alışveriş yaparlar, çünkü bu, aynı zamanda, kaygılarını kontrol etmelerine de yardımcı olur. Bu nedenle de, dürtüsel (kompulsif) satın alma davranışı, son derece sağlıksız bir başa çıkma yöntemi ve mekanizması haline gelir.

Satın almalarının tetiklediği rahatlamanın hemen ardından, kompulsif alışveriş hastalığı (compulsive buying disorder – CBD) yani dürtüsel olarak satın alma davranışına sahip olan bir birey, genellikle yoğun suçluluk ve rahatsızlık yaşar. Sonuç olarak, kaygıları tam olarak geri döner ve hatta bu kaygılar, bazen eskisinden de kötü bir hal alır. Bu, bireye ve yakınlarına önemli ölçüde zarar verebilecek bir kısır döngü yaratır, bu yüzden de, bununla başa çıkmak için geliştirebileceğiniz bazı stratejileri sizinle paylaşmak istiyoruz.

Dürtüsel satın alma davranışının özellikleri

Kompulsif alışveriş hastalığı, dürtüsel kontrol bozuklukları ile ilgili olma eğiliminde olan bir durum. Kompulsif alışverişler, aynı zamanda oniomani olarak da biliniyor bu rahatsızlığın arka planı veya içeriği, duygudurum bozuklukları, yeme bozuklukları ve kişilik bozuklukları ile ilgili de olabiliyor. Dürtüsel satın alma davranışının temel özellikleri ise şunlar:

• Gereksiz ve gereksiz öğeler satın almak.
• Bir malzemeye sahip olabilmek için aşırı derecede endişeli ve kaygılı hissetmek.
• Bu ürünü satın almak konusundaki takıntılı düşüncelerin tetikleyeceği şekilde bir uykusuzluk durumu.
• Kontrol edilemeyen bir alışveriş arzusu.
• Bir şey satın aldığınızda hoş olmayan bazı duygularınızla ilgili anında tatmin ve rahatlama hissetmek.
• İlk duygusal anlamdaki yükselişinizden sonra suçluluk ve memnuniyetsizlik duyguları hissetmek.

İstenilen öğelere sahip olmak anında memnuniyet sağlayacaktır. Bununla birlikte, yukarıda bahsettiğimiz gibi, CBD’li bir birey, ihtiyaç duymadığı bir şeyi satın alma dürtülerini kontrol edemediği için, sıklıkla, utanmış veya suçlu hissedecektir. Bu suçluluk, bu malzemenin satın alma planlarında olmadığında veya kendileriyle ilgili sahip oldukları fikirlere uyuşmadığında da artacaktır (öz kavram uyuşmazlığı).

Kötü bir şey yaptıkları hissi, davranışlarını gizlemelerine de neden olacaktır. Bazen ürünün nereden geldiği ve ne kadara mal olduğu konusunda da çevrelerindekilere yalan söyleyeceklerdir. Bu aldatıcı davranış sonrasında ortaya çıkan utanç duyguları kaygıyı tetikleyebilir ve daha fazla alışveriş yapılmasına da yol açabilir. Bir şey satın aldıklarında hissettikleri rahatlama arzusu baskın bir duygu durumu olacaktır ve sonradan ortaya çıkacak suçluluk ve utanç duygularını da gölgelemek için kullanılacaktır. Bu, kırılması zor bir kısır döngü aslında.

Alışveriş yapmakla ve bunun uzun vadeli sonuçlarıyla ilişkili duygular

Bir satın alma işlemi yapmadan önce, oniomani olan kişiler, kendilerini son derece rahatsız bir durum içerisinde hissederler. Bir eşya satın almak, onlar için rahatlık sağlayan tek şey olacaktır. Sonuç olarak, alışverişi sorunlarının “sihirli” çözümü olarak görürler.

Ancak gördüğünüz gibi, bu “sihirli iksir” in bazı sonuçları da bulunuyor. Bir yandan, kompülsif satın alma davranışı, uzun vadede çok fazla suçluluk duygusuna neden olur ve bu da daha fazla alışverişi tetikler. Bu kısır döngüler durumu, herhangi bir çeşit bağımlılıkta yine mevcut olacaktır. Kompulsif alışveriş yapanlarda, bu konuya karşı zamanla bir tolerans oluşur, bu da aynı rahatlama hissini elde etmek için her seferinde daha fazla şey satın almaları gerektiği anlamına gelir. Diğer bir faktör de, kompülsif alıcıların kendilerini hızla finansal sıkıntıya sokabilmeleri. Satın almaya devam etmek için yeterli parayı kazanabilmek adına kredi almaları veya bazı eşyalarını satmaları gerekebilir.

Kompulsif ve dürtüsel satın alma davranışını kontrol etme stratejileri

Her şeyden önce, psikolojik terapi, bireyin alışkanlıklarını kontrol etmesine yardımcı olmanın anahtarı. Bir profesyonel, özellikle yüksek risk dönemlerinde, içinde bulunulan durumun yakınen farkında olabilir. Örneğin, CBD’li biri evde İnternet erişimi ile çok zaman geçirdiğinde, bu risk ortamı oluşmuş olabilir. Çevrimiçi kompulsif satın alma duygusunu ve davranışını kontrol etmek, malların bulunabilirliği ve çeşitliliği nedeniyle çok daha zor olacaktır. Çevrimiçi şeyler için kolayca ödeme yapmak da buna katkıda bulunan bir faktör olacaktır, çünkü gerçek para harcadığınızı unutmak kolay olacaktır.

Aile üyelerinin bu bozukluğun semptomlarını anlaması da önemli. Çevresindeki insanlar, sevdiklerinin bağımlılıkla baş etmesine yardımcı olmak konusunda çok önemli bir rol oynayabilirler. Aksi takdirde, ailenin kendisinin de, hoş olmayan duygu ve hislerin kaynağı olma riski bulunuyor. Örneğin, eşinizin bütçeyi aştığını öğrenirseniz, ailenin mali sorunları için onu suçlamamak zor olacaktır. Bununla birlikte, bu suçu bağımlılığı olan bu insana yöneltmek hiç yardımcı olmayacak ve daha fazla satın alma davranışı için tetikleyici rol oynayabilecektir.

İşte dürtülerle yapılan alışverişi kontrol etmek için uygulayabileceğiniz bazı kurallar:

Kredi ve banka kartlarından kaçının

Gerçek parayla ödeme yapmak, ne kadar harcadığınıza dair farkındalığın gelişmesine yardımcı oluyor. Bir deste faturayı ödemek, kredi kartı ile otomatik ödeme yapmaktan daha zor olacaktır. Sonuç olarak, dürtüsel malzeme satın almanın en hızlı çözümü, yalnızca hediye kartlarına erişim sağlamak olacaktır. Bu şekilde, nakit taşımamanın da rahatlığını yaşarken, yalnızca harcamayı planladığınız kadarını harcayabiliyor olacaksınız.

Aylık harcama için bir maksimum rakam belirleyin

İsteğe bağlı satın almalar için bir bütçe belirleyin. Bu miktarı artırarak kendinizi ödüllendirmekten kaçının. Hedeflerinize ulaşmanızı kutlamak daha güzel bir duygu olacaktır. Ancak bir alışveriş bağımlılığınız varsa, bu kutlama daha fazla satın almayı içermemeli. Bunun yerine, hedeflerinizi başka biriyle paylaşın ve onlara ulaştığınızda size verdikleri takdirin tadını çıkarın.

Bir alışveriş merkezine gidecekseniz, toplu taşıma araçlarını kullanın

Bu, çok fazla satın alma konusunda iki kez düşünmenizi sağlayacaktır. Satın alma dürtüsü hissederseniz, daha fazla zaman harcamanız gerekecek ve bu daha düşük bir konfor içerisinde olacaktır. Sırada bekleme ve kalabalık içinde olma fikri sizi gereksiz alışveriş yapmaktan caydırmak için yeterli olabilir.

Dürtüsel satın almanın önüne geçmek için harcamalarınızı takip edin

Haftanın (veya ayın) sonunda harcamalarınızı kontrol edin. Bu, gereksiz ögelere ne kadar para harcadığınız konusunda daha bilinçli olmanıza yardımcı olabilir. Ayrıca, bu kontroller sırasında, kendinizi kötü hissettiğinizde satın aldığınız şeyleri de fark edeceksiniz.

Dürtüsel alışveriş yapmamak için, yalnızca ihtiyacınız olanı almak için yeterli parayla dışarı çıkın

Yalnızca gerekli malzemeler için ihtiyacınız olan miktarı tam olarak yanınıza almanız yeterli olacaktır. Bu şekilde de fazladan bir şey satın alamayacaksınız. Neyin gerekli olup neyin olmadığını düşünmek her zaman için size yardımcı olacaktır. Ruh haliniz yerinde olmadığında, satın almak istediğiniz şeylerin “gerekli” olduğunu hissetmenin kolay olduğu gerçeğini bu anlarda mutlaka düşünün.

Dürtüsel satın alma davranışını kontrol etmek hiç de kolay bir meziyet değil. Ancak sorunu çözmeye çalışmazsanız, bu alışkanlık sizin hayatınızı kontrol altına alabilir. Ayrıca, bu durum, çevrenizdekilerle ilişkilerinizi de etkileyebilir. Bu anlamda, alabileceğiniz bir psikolojik terapi, bu kısır döngüden kurtulmanıza yardımcı olabilir.