Uykusuzluk Beyninizi Nasıl Etkiler?

Uykusuzluk berbat bir durumdur. Peki ama uykusuz kaldığınızda beyninizde gerçekten ne olur?

Amerikalı Randy Gardner, bilinçli olarak en uzun süre uyumayan insan rekorunu elinde bulundurmaktadır.

Herhangi bir uyarıcının etkisi olmaksızın, Gardner tam olarak 264.4 saat, yani 11 gün 24 dakika uyanık kalmıştır.

Bu tür bir deneye girişmesinin nedeni uykusuzluğun kötü bir şey olmadığını göstermekti ama yanılıyordu: yetersiz uykunun çok büyük zararları vardır! Gardner paranoya, sanrılar, ruh halinde ani değişiklikler gibi aşağıda sıralanan birçok psikolojik problem yaşadı.

Gerçekte ise, kendisini rahatsız eden birçok sorunun uykusuzluktan kaynaklandığını anlayamadı.

Uykusuzluğun neden olduğu 10 psikolojik etki ve sağlık sorunları

1-Uykusuzluk beynimizin etkinliğini azaltır

Uykusuz kalan beyin etkinliğini yitirir, normalde daha az efor sarf ederek ulaşabileceği sonuçları daha çok enerji harcayarak elde edebilir.

Bu durum, uykusuz kalan insanların beyinleri üzerinde yapılan nöro-görüntüleme çalışmalarında gözlemlenmiştir. Bu beyinler, uykusuz kalmanın etkilerini ortadan kaldırmak için, prefrontal kortekse daha fazla kan pompalama ihtiyacı duyar.

2-Kısa süreli bellek körelir

Yetersiz uyku, hafızamızda da sorunlara sebebiyet verir.

Kısa süreli bellek olmadan, zor işleri yapmak bir yana, aklımızda telefon numaralarını bile tutamayız. Bu sebepten ötürü, uykusuzsanız, unutursunuz.

Randy Gardner’dan, uykusuzluk deneyi sırasında çok basit bir çıkarma işlemi yapılması istendi ama yapamadı. Soruyu anlamadığından şikayet etti.

3-Uykusuzluk uzun süreli belleği de köreltir

Uyumak aynı zamanda uzun süreli belleğin güçlendirilmesinde de önemli bir rol oynar.

Uyku sırasında, beynimiz meydana gelen olayları bir düzene sokar, aralarında ilişki kurup, anlamlandırır. Sadece bunu yapmakla kalmaz, aynı zamanda uyurken öğrenme yetimizi de geliştirir.

4-Azalan dikkat süresi

Dikkat süresi yüksek olan bir insan, birçok ses arasından belirli bir sesi ayırt edebilir, karmakarış görseller ve imgeler içerisinde küçük nesneleri seçebilir ve dikkatini kontrol altında tutabilir.

Uykusuz kalma durumunda ise, dikkatimiz daha çabuk dağılma eğilimi gösterir, istediğimiz şekilde duyularımıza hükmedemeyiz.

Bu durumda ortaya çıkan sonuç ise, yorgun olduğumuz zaman kendini belli eden, o tuhaf dikkatin dağılma duygusudur. 

5-Plan yapamamak

36 saat uykusuz kalan bir beyinde plan yapma ve koordine olma yetisi çalışmamaya başlar.

Bir eylemin ne zaman başlatılıp ne zaman sonlandırılacağına dair temel yetinin, uykusuz kaldıkça hızla köreldiği yapılan testler ile sabitlenmiştir.

Uykusuz kalmak, karar alma yetimizi de oldukça olumsuz bir şekilde etkiler.

6-Kötü uyku alışkanlıkları daha da kötüleşir

Yeteri kadar uyuduğumuzda, genel olarak ne zaman tekrar uyuyacağımız ve uyanacağımızı pek düşünmeyiz çünkü beynin otomatik sistemleri bu ihtiyacı kendiliğinden karşılar. Bir diğer deyişle, uyuma döngümüz bir alışkanlığa dönüşür.

Daha az uyku sonucu normal uyku düzenimiz bozulduğunda bu vücudumuzun sağlıklı uyku döngüsüne girme yetisine zarar verir.

7-Kendimize ve çevremizdekilere tehlike arz ederiz

Gecenin geç saatlerine kadar poker oynayan herkes bilir ki, o tuhaf yorgunluk hissi riski alma dürtünüzü etkiler.

Kart oyunları üzerinde yapılan çalışmalara göre, uykusuzluk çeken oyuncular strateji geliştirmede zorlanmaktadır. Oyunun akışına göre aksiyon alamadıkları gözlemlenmiştir.

Uykusuz kaldığımız zaman tehlikeli riskler alırız. Aslında böyle durumlarda, masadan kalkacak kadar zihin açıklığına sahip olmak daha iyi olur.

8-Beyin hücrelerimiz ölür

Birçok farklı çalışma, uykusuz kalmanın beyin hücrelerini öldürdüğünü ve beyne zarar verdiğini göstermektedir.

Sıçanlar üzerinde yapılan güncel bir çalışma, uzun bir dönem uykusuz kalan sıçanların beyin hücrelerinin %25’inin öldüğünü göstermiştir. 

Yapılan diğer çalışmalar ise, yine büyük ihtimalle uykusuzluk ile ilgili olarak, beynin beyaz madde bütünlüğünde kayıplar olduğunu belirtmektedir.

9-Hezeyan

Bir insan sürekli olarak uykusuz kalırsa, hezeyan durumuna girer.

Bu durumda, psikoz, paranoya, aşırı seviyede yüksek enerji, sanrılar, agresiflik ve benzeri hadiseler yaşanabilir.

Araştırmalar uykusuzluk hastalığı (insomnia) ile zihinsel rahatsızlıklar arasında bir bağ olduğunu göstermektedir. Bu bağın ne olduğu henüz tam belli değildir ve zihinsel rahatsızlıklar da uykusuzluk hastalığına neden olabileceğinden ötürü, bu hala üzerinde çalışılma yapılması gereken bir konudur.

Uykusuzluk çeken herkes bir kısır döngü içine girer mi? Algısal-davranış bazlı müdahale ve değerlendirme yöntemleri gibi, ilaç tedavisi olmadan uykusuzluk hastalığının tedavisi üzerine farklı yaklaşımlar mevcuttur.

10-Uykusuzluk kaza sayısını arttırır

Uykusuzluk ile ilgili en korkutucu durumlardan biri de, zaman içerisinde uyanık kalınan saatlerin birbirine eklenmesi ve bunun da bizi oldukça yormasıdır.

Her gece bir ya da iki saat daha az uyuyabilir ama bunun farkına dahi varamayabilirsiniz. Fakat bunun zaman içerisindeki zararlı etkileri kaçınılmazdır.

Araştırmalar, uykusu varken araç kullanan insanların, sorunun ciddiyetini kavrayamadıklarını göstermektedir.

Uykulu halde araç kullanmak  aslında sarhoş araba kullanmaktan daha tehlikeli olabilir. Bu iki durumun birçok benzer yanı vardır ve bazı durumlarda uykulu sürücünün bilinci daha düşük seviyelerdedir.

Uykusuz geçen 11 gün sonunda…

11 günlük uykusuzluk maratonunun sonunda, Randy Gardner ilk akşam 14 saat, bir sonrakinde ise 10 saat uyuyup, zaman içerisinde rutin düzenine kavuşmuştur.