Sonbahar Yılın Pazar Günüdür
Yazan ve doğrulayan Psikolog ve gazeteci Sara Clemente
Çoğu zaman, mevsim değişikliklerinde vücudumuzun da bazı adaptasyon süreçlerinden geçmesi gerektiğini unuturuz. Örneğin, sonbahar ve kış aylarında daha az güneş ışığına maruz kalmamız, direkt olarak ruh halimizi etkiler. Bir hafta boyunca gri gökyüzü ve yağmur size eşlik ettikten sonra daha az ya da daha çok enerjik hissettiğinizi fark edebiliyor musunuz?
Bunların yanı sıra, sonbaharın ruh halinizi olumsuz yönde etkileyebilecek bazı başka özellikleri de vardır. Bunlardan en önemlisi, kışa geçiş dönemiyle başa çıkmak üzere geliştirdiğiniz davranışlarınızdır. O halde, yılın en soğuk zamanlarını nasıl en harika zamanlarına dönüştürebilirsiniz?
Sonbaharın sağlığınız üzerindeki etkisi
Kuzey yarımkürede (Ekim) ya da Güney yarımkürede (Mart) sonbahar geldiğinde, ruh halimizde birçok değişiklik meydana gelir. Bu değişiklikleri farklı şekiller ve farklı seviyelerde deneyimleyebiliriz. Ama genel olarak, sonbaharın başlangıcı, hissizlik, anhedoni ve/veya yorgunluk demektir.
Yaz boyunca günler daha uzundur ve bu, zamanı iyi değerlendirebilmenizi sağlar. Ayrıca, dinlenebileceğiniz birkaç haftalık tatillere çıkabildiğiniz ve ailenizle vakit geçirdiğiniz için daha sakin ve daha rahatlamış olursunuz. Yılın geri kalan zamanlarından daha az sorumluluğa sahip olduğunuzu, acele işler yapmak zorunda olmadığınızı ve çalıştığınız haftalarda olduğu gibi sürekli bir monotonluk ve stres durumuna maruz kalmadığınızı bilirsiniz.
Ama sonbahar geldiğinde bunların hepsi değişir. Günler daha da kısalır, geceler uzar, daha az saat gün ışığı görürsünüz, yağmur yağar ve yazın güzel havasını soğuk havalar esir alır.
Eylül, sizi ya yıpratır ya da güçlendirir
Daha soğuk havalar evde kalmak ve dışarı daha az zaman geçirmeye davetiye gibidir. Kendinizi sosyal olarak izole dahi edebilirsiniz. Ve havadaki bu değişim üşütmenize, daha zayıf ve korunmasız hissetmenize yol açabilir. Yaprakların ağaçlardan dökülüp yerlerde birikmeleri de nostaljik ve üzgün hissetmenize sebep olabilir.
Birçok insan, tatsızlıklarını elbise dolaplarına yansıtır. Bu zamanlarda mutlu renkler, parlak kıyafetler giymeyi bırakır, daha koyu, kasvetli renk tonlarına bürünmeye başlarsınız.
Hormonal değişim
Bu dış faktörler, özellikle de havanın değişimi ve gittikçe daha az güneş ışığına maruz kalmak, hormonal değişikliklere sebep olabilir. Bu hormonal değişiklikler gün boyunca enerjinizin daha dengesiz yayılmasına sebep olabilir. Bu hormonal değişikliklere bir göz atalım:
- Melatonin üretiminin artması: kanınızda daha çok melatonin bulunduğu için, her zaman biraz daha yorgun hissedecek ve uyumak ve uzanmak isteyeceksiniz.
- Seratonin üretiminin azalması: uyku ve ruh hali dengenizi bozacağı için, melatonin artınca, seratonin üretimi düşer.
- Dopamin üretiminin azalması: bu, dikkat eksikliğine ve genel bir ilgi eksikliğine sebep olur.
“Sonbahar depresyonu”
Eğer ruh halinizdeki olumsuz etkiler yoğun ve uzun sürüyorsa, “sonbahar depresyonu” ya da “kış depresyonu” denilen durumu deneyimliyor olabilirsiniz. Ama sakin olun! Eğer doğru adımları atabilirseniz, bu yalnızca geçici bir durumdur.
Belirtiler, çok fazla bir enerji eksikliği, hissizlik, asabiyet ve kötü hali, uyumakta ve konsantre olmakta zorluk çekmektir. Bazı durumlarda, bu gerçek olmasa da kişiler fazla yalnız da hissedebilirler.
Sonbahar depresyonuyla nasıl başa çıkarsınız
Bu tarz ruh hali değişimleri için bir uzmana başvurmalısınız fakat bu belirtilerle başa çıkmanızı sağlayacak bazı yollar vardır. Eğer beslenme düzeni ve günlük aktivitelerinizdeki bu ufak değişiklikleri gerçekleştirmeyi başarırsanız, size büyük yardımı dokunacaktır.
Beslenme düzenine gelince, kalsiyum ve magnezyumun (nörotransmiter üretimi için gereklidirler.) yanı sıra, bolca B ve C vitamini aldığınızdan da emin olun. Ayrıca rahatlamak ve uyku kalitenizi artırmak için kediotu kökü ve mor çarkıfelek çiçeği de tüketebilirsiniz.
Bazen tatil bittiğinde kendinizi adamanız gereken dönem geldiği düşüncesine takılır kalırsınız. Fakat bu doğru değildir. Boş ve eğlenebileceğiniz zamanlar yaratıp hayatınızı eğlenceli aktivitelerle doldurmayı başarabilmelisiniz. Örneğin, spor yapmak. Ve eğer dışarıda spor yapmaya vaktiniz yoksa, olumlu halinize geri dönmek ve ona tutunmak için evin içinde spor yapmak da harika bir yoldur.
Vücudunuzun yanı sıra, zihninize de kitap okuyarak, tiyatroya, sinemaya ya da müzelere giderek yardımcı olabilirsiniz. Müzik dinleyebilir, arkadaşlarınızla hoş sohbetlerde bulunabilir ya da partneriniz ya da çocuklarınızla özel anlar paylaşabilirsiniz.
Sizi birden mutlu edebilen bu aktiviteleri yapmamak, enerjinizi yitirip daha hissiz hissetmeye başlamanıza sebep olabilir. Sonunda, bu ruh halinizi olumsuz yönde etkiler ve daha çok stres yapmaya başlarsınız.
Sonbahar depresyonu her zaman tatil sonrası sendromu değildir
Tatil sonrası sendromu, çalışan kişilerin tatillerinden işe dönüp uygun bir şekilde adapte olamadıklarında yaşadıkları ruh halidir.
Belirtileri sonbahar depresyonuyla oldukça benzemektedir. Ama sonbahar depresyonunun belirtilerinin yanı sıra, kas ağrısı gibi iş performansını düşürecek diğer önemli fiziksel konuları da barındırır.
Bu sendrom, tatilden döndüğünüz yılın herhangi bir zamanında da kendini gösterebilir. Yani, herhangi bir sebepten ötürü tatilinizi Kasım’a kadar ertelediyseniz, tatil sonrası sendromu da kendini bu tarihten sonra gösterecektir.
Sonbahar depresyonu, her zaman yılın belirli bir kısmında kendini gösterir: yazın sonunda ve bir sonraki mevsimin başlangıcında. Tatil sonrası sendromu genellikle yaş altındaki genç insanları etkiler. Sonbahar depresyonu yaşayan kişilerse daha çok o yaşın üzerindeki yetişkinlerdir.
Gördüğünüz üzere, sonbahar boyunca fiziksel ve psikolojik sağlığınızı etkileyebilecek birçok faktör bulunmaktadır. Ama bu, sonbaharın yılın en iyi mevsimi olmasına engel olmaz. Yalnızca onun tadını nasıl çıkaracağınızı öğrenmelisiniz!
Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlı sunulmuştur ve bir profesyonelle görüşmeyi yerine geçmez. Şüpheleriniz varsa, uzmanınıza danışın.