Sigarayı Bırakmak İçin Psikolojik Hazırlık

İnsanların sigarayı bırakmak için verdiği kararların büyük oranda gerçeğe dönüşmediği belirtmek gerekir. Çünkü bunu gerçekleştirmek için gerekli olan psikolojik hazırlık yapılmamıştır. Bırakma isteğiniz belki güçlü olabilir ancak stratejileriniz aynı şekilde güçlü değilse başarısızlık kaçınılmaz olur. Belki sigarayı neden bıraktığınız ile ilgili fikirleriniz henüz yeterince netleşmemiştir. Belki de sigarayı bırakmanın getireceği faydalar konusunda kendinizi yeterince ikna edememişsinizdir.

Sigara bağımlılığı fiziksel olduğu kadar psikolojik bir sorundur. Sadece alışkanlık nedeniyle sigara içilmez. Bu bağımlılığın arkasında mutlaka gözardı ettiğimiz nedenler bulunur. Sağlığa ne kadar zararlı olursa olsun sigaranın geçici bir süreliğine de olsa bir tür rahatlama ya da kendini iyi hissetme duygusuna yol açtığı söylenebilir. Bu nedenle sigarayı bırakmak kişinin anlık olarak faydalı gibi gördüğü bu etkilerinden de vazgeçmesi anlamına gelir.

Nikotin, son derece ciddi bağımlılığa yol açan bir maddedir. Bu özelliği nedeniyle bu maddeyi bırakmak için çok büyük çaba gerekir. Ancak çoğu kez de zihinsel ve zeka isteyen bir mücadeleye ihtiyaç bulunur. Çünkü bu bağımlılık tamamen organik nedenlere bağlı olarak gelişmez. Bir insan sigara içmeye başladığında bu alışkanlıkla ilgili pek çok davranış ve yaşam tarzını da takip etmeye başlar. O nedenle sigarayı bırakmak demek, bunun etrafına inşa edilen tüm davranış biçimlerini, sosyal aktiviteleri ve alışkanlıkları da bırakmak demektir.

“Vücudunuza iyi bakın. Çünkü o yaşayabileceğiniz tek yerdir.”

– Jim Rohn

Neden Sigara İçilir?

Psikanalist Gustavo Chiozza, hem sigara içmenin nedenleri hem de dünyada gittikçe daha yaygın bir hale gelen sigara içenlere karşı tahammülsüzlük üzerine ilginç bir analiz yapmıştır. Chiozza’ya göre tütün, sigara içen kişi için bir tür “ruhsal besin” niteliği taşımaktadır. İçerken sigaranın ucunda yanan ateş gibi o an hissedilen şeyler dumanı vücuda çekmekten daha fazlasını ifade eder.

İnsanların büyük bir bölümünün sigaraya ergenlik ya da gençlik yıllarında başladıklarının altını çizen Chiozza, bunun ilk adımlarının genellikle anne ve babalardan “aşırılan” sigaralarla atıldığını ifade etmektedir. Bu bağlamda, sigara içmenin aslında ciddi bir suçluluk duygusuna yol açtığını ve bir tür kural çiğneme anlamına geldiğini de vurgulamaktadır. Sembolik olarak değerlendirildiğinde, Prometeus’un kendini tanrılarla eşitlemek için yaptığı gibi ateşin çalınmasından söz etmektedir. Yani ergenlik çağındaki gençler için sigara içmek, yetişkinlerin dünyasına girmek anlamına gelmektedir.

O ilk “hırsızlık”, yetişkinlerin dünyasına atılan o ilk adım, aynı zamanda bir suçluluk duygusunu da beraberinde getirir. Çünkü artık her yerde sigara içenlere karşı bir tepki, olumsuz bir yaklaşım ve tahammülsüzlük görmek mümkündür. Bu kural çiğneme hissi ve suçluluk duygusu, gençlerin yetişkinler dünyası ile aralarında gergin bir ilişki oluşmasına yol açar. Bundan dolayı da hem sigara içme isteği hem de kişinin kendi kendini cezalandırma arzusu artar. Bunun sonucunda da kendini zorunlu hissetme, yani zorunluluktan sigara içme durumu ortaya çıkar. İşte insanın kendini bu zorunlu hissetme duygusundan kurtarması son derece zordur.

Sigarayı Bırakmak İçin Nedenler

Daha önce değindiğimiz konuya geri dönersek, sigara içen bir kişinin endişe, suçluluk ve kendini cezalandırma gibi duygular içine girdiğini söylemiştik. Bu tür duygular büyük oranda ergenlik çağındayken sembolik olarak yetişkin dünyaya girme süreci ile bağlantılıdır. Eğer o yetişkinler dünyası reddedilir ya da çok ciddi biçimde strese yol açarsa sigara içme alışkanlığının etkileri ve yoğunluğu da daha derin bir şekilde ortaya çıkar.

Son olarak absürd gibi görünse de sigaranın “Ben böyleyim işte!” demek için kullanıldığının da altını çizmek gerekir. Bunu söylediğinizde aslında kendinizi suçlu hissedersiniz. Sigara kullanan insanların çok büyük bir çoğunluğunda endişe ve suçluluk duygusu hakimdir. Ancak bu duygularla birlikte içini rahatlatma ve kendine güvence verme gibi bir his de bulunur. Yani bir yandan hoş ve keyifli hisler uyandıran bu alışkanlık, diğer yandan da kişinin psikolojik olarak kendi kendine zarar vermesine neden olmaktadır.

Sigarayı bırakma nedenleri, en az sigarayı kullanma nedenleri kadar önemlidir. Eğer sigara kullanma motivasyonu başkaları tarafından uygulanan gözetim ve engelleme baskısına karşı bir tepkiyse, bu tür durumlarda büyükler karşısında çocukken hissedilen kurallar ve sınırlandırmalar yeniden aktive olur. Bundan dolayı da, insanların büyük bir kısmı sigarayı bırakmayı başaramazlar. Çünkü kendi içlerinde derinlerde bir yerde bunu bir tür teslim olma olarak görürler ve sanki “kendileri olmaktan vazgeçmek” anlamına geleceğini düşünürler.

Psikolojik Hazırlık

Sigara kullanan kişilerin %60’ının hayatlarının belirli bir noktasında sigarayı bırakmayı denedikleri düşünülmektedir. Ancak bunların sadece %10’u bu konuda başarılı olabilmektedirler. Bu tür durumlarda genellikle sigarayı bırakmak için bilinçli olarak kabul edilmiş olan sebeplerin, bilinçsiz bazı kuvvetler tarafından bastırılması başarısızlığın temel nedeni olarak ön plana çıkmaktadır.

Belki de sigarayı bırakma konusunda başarılı olabilmek için özel tekniklerin daha ötesine geçmek gerekecektir. Öncelikli olarak işe sigaranın hayatımızda ne anlama geldiğini anlamaya çalışarak başlayabiliriz. Çünkü böyle bir çağrışım özellikle sigaraya başladığımız o ilk anları yeniden hatırlamamıza yardımcı olacaktır. O anı oluşturan sebepler nelerdi? O anda sigara içmek nasıl bir his uyandırdı? Şimdi sigara içmenin uyandırdığı hisler neler? Hangi anlarda daha çok sigara içmek istiyorsunuz?

Elbette tütün bağımlılığının çok kuvvetli fiziksel boyutları da bulunmaktadır. Bu problemi organik bir bakış açısıyla çözmek için üretilmiş çok sayıda etkili yardımcının bulunduğunun da altını çizmemiz gerekir. Sigaranın hayatımızda ne anlam ifade ettiğini anlamaya çalışarak bunun kendi kendimize verdiği zarar boyutunu daha iyi bir biçimde algılama şansını yakalayabiliriz. Belki de bu sayede artık kendimize bu zararı vermekten vazgeçmek için daha güçlü bir istek duyabiliriz.