Psikolojinin Uygulanmasının Hukuki Boyutları

tarafından incelendi ve onaylandı. psikolog Sergio De Dios González

Tarafından yazılmıştır Patricia Grande Yeves

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Bir psikologun işi, diğer şeylerin yanı sıra, insanların yaşam kalitelerini ve refahlarını iyileştirmelerine yardımcı olmaktır. Psikologlar bireysel ve grup gelişimi üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olabilirler, bu yüzden profesyonel olmaları son derece önemlidir. Bu yazımızda, psikolojinin uygulanmasının etik yönlerinden bazılarını ve pratiğini düzenleyen psikoloji yasası ve kanunlarını tartışacağız.

Psikologlar hastaların ruh sağlığını etkileyebildikleri için, denetlenmesi gereken belli bir güce sahiptirler. Bu nedenle, İspanya’daki gibi Deontolojik Etik Kanunları çok önemli hale geliyor. Diğer ülkeler de, Amerikan Psikoloji Derneğinin “Psikologların Etik İlkeleri” ve “Amerika Birleşik Devletleri Mesleki Ahlak Kuralları” gibi benzer yasalara sahiptir.

Devlet psikologların uygulamalarını nasıl düzenler?

Türkiye’deki Türk Psikologlar Derneği gibi kuruluşlar psikolojinin profesyonel uygulamalarını yönetirler. Dernekler, tüm psikologları bir kurum adı altında bir araya getiren devlet kuruluşları olarak faaliyet gösterirler.

Örneğin Türkiye, Amerika ya da İspanya’da psikolog olarak çalışabilmek istiyorsanız, belirli gereksinimleri karşılamanız gerekir. Her şeyden önce, geçerli bir diplomaya ihtiyacınız var ve resmi bir psikoloji derneğine kayıtlı olmalısınız. Sağlık hizmetlerinde çalışacak herkesten beklenen ek nitelikler de var.

Uygulama yapmaya başladığınızda, uymanız gereken bir dizi kural var.

Örneğin İspanya’da Psikoloji topluluğu, psikoloji pratiğinin yasal yönlerini düzenlemek için Deontolojik Psikologlar Kanununu oluşturmuştur. Psikologluk mesleğinin doğası gereği yasa, çoğunlukla hem psikologları hem de hastalarını etkileyen etik sorulara odaklanmaktadır.

Genel olarak, davranış kuralları belirli bir mesleğin paylaşılan ideallerini veya isteklerini yansıtan bir dizi etik ilkeyi ortaya koymaktadır. Dolayısıyla, bu davranış kuralları psikologların paylaştığı genel ilkeler dizisidir. Psikologların hastalarıyla yaptığı tüm çalışmaları düzenlemesi gereken ortak ve temel değerleri tanımlarlar.

Türk Psikologlar Derneği Etik Kanunu, mesleği tanımlayan ilkeleri ortaya koyan maddeler içermektedir. Bunlar danışana saygı, insan haklarının korunması, psikologun sorumluluk duygusu, dürüstlük ve danışan ile samimiyettir.

Yasa başka neleri kapsıyor?

Bu davranış kuralları, mesleği yöneten bir dizi mesleki sorumluluk da içerirler. Bunlar, psikologların profesyonel kolektifi ile hizmet ettikleri toplum arasında “bir açık anlaşmanın kuralları” olarak tanımlanmıştır. Başka bir deyişle, profesyoneller ve hastaları arasında bir anlaşma.

Bu normlar grubu, tüm ülkelerde farklılık gösterebilir. Örneğin İspanya’da İspanyol yasalarına ve Madrid Resmi Psikologlar Derneği tarafından düzenlenen bir dergi olan Psikolog Kılavuzundaki bilgilere uymak zorundadırlar.  Bu yayın, derneğin hizmetleri ve faaliyetleri hakkındaki bilgileri güncelleyerek, İspanya’daki en önemli psikoloji yayını haline gelmiştir. Ayrıca duyurular ve ilginç makaleler de içerir. Her ay derginin basılı veya çevrim-içi sürümünü yaklaşık 60.000 kişi okuyor.

Psikoloji uygulamasının ek yasal sorunları

Profesyonel Sağlık Yönetmeliği Yasası, sağlık mesleği olarak genel psikolojiyi içermez. Sonuç olarak, yönetmelik sadece Klinik Psikoloji uzmanlarını Kapsar. Bu, dünya çapında çok sayıda psikologun yasal olarak belirsiz bir durumda olduğu anlamına geliyor. Çeşitli ülkelerde bu sorunu çözmek için çalışmalar yapılmaktadır. İspanya’da 2011 yılında Genel Sağlık Psikologu unvanını oluşturan Halk Sağlığı Genel Kanunu’na bir madde eklenmiştir.

Bu şekilde, Genel Sağlık Psikologu unvanını veren bir yüksek lisans programını tamamladığınızda, özel sektördeki klinik psikolojiye erişiminiz olabiliyor. Türkiye’de ise geçmiş yıllarda Ruh Sağlığı ve Psikoloji Yasasını oluşturan Türk psikoloji dernekleri bu yasayı meclise sunmuş olsalar da henüz bir sonuç almış değiller.