Personel Seçiminde Zulliger Testi

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Tarafından yazılmıştır Valeria Sabater

Son Güncelleme: 14 Aralık, 2021

Z-testi ya da Zulliger testi, 1942 yılında geliştirilmiş olan bir tür projeksiyon uygulamasıdır. İlk bakışta Rorschach testini hatırlamamak ve hatta bu testle Z-testini karıştırmamak imkansız gibi görülebilir. Ancak aynı prosedürü takip etmeyen Z-testinin Rorschach testine göre farklı avantajları bulunmaktadır. Bu bağlamda, Z-testinin uygulamasının daha kolay olduğunun ve çok daha hızlı performans değişkenleri içerdiğinin altını çizmek gerekir.

Bu aracın amacı, benzer diğer tüm projeksiyon uygulamaları ile aynıdır: Psikanaliz yaklaşımı kullanarak gizli kalmış kişilik özelliklerini tanımlamak. Bu detayı akılda tutarak günümüzde bu uygulamanın sadece sıradan eleştirilerden daha fazlası ile karşı karşıya kalacağı bir gerçektir. Bununla birlikte uygulamanın aşırı derecede ilgi çekici olmadığının altını çizmek gerekir. Bunların ötesinde uygulamanın en yaygın olarak kullanıldığı alanların başında personel seçimi gelmektedir.

Testin, yağmur kişilik testi, ağaç testi ya da Murray testi gibi diğer projeksiyon testlerine oranla avantaj sağlayan olumlu yönlerinden biri oldukça güvenilir ve geçerli veriler sunmasıdır. Bu bağlamda gerçekleştirilen istatistiki çalışmalar teste önemli oranda bir sağlamlık katmaktadır. Bu özelliği ile insan kaynakları alanında ciddi bir yardımcı araç niteliği taşımaktadır.

Zulliger Testi: Neyi Ölçer, Nerede ve Nasıl Kullanılır?

Zulliger testinin bize hemen ilk bakışta Rorschach testini hatırlatması sürpriz bir durum değildir. Bu aracı geliştiren kişi İsviçreli bir psikiyatr ve aynı zamanda Hermann Rorschach’ın da öğrencisi olan Hans Zulliger’dir. Dr. Zulliger özellikle daha sonraki yıllarda oldukça tanınan bir çocuk analizcisi ve psikanalitik pedagojinin uygulayıcısı olarak ön plana çıkmıştır.

Bununla birlikte Zulliger kariyerinin zirvesine çıkmadan önce uzun yıllar Rorschach’la birlikte çalışmıştır. Temel amacı klasik nokta testini kullanarak kişilik özelliklerine yönelik araştırmalar konusunu daha iyi kavramak ve bu alanda daha derin yaklaşımlar sağlayabilmek olmuştur. Buna ek olarak hayatını değiştiren bir diğer önemli olayla daha yüz yüze kalmıştır: İkinci Dünya Savaşının başlaması ve savaşta İsviçre ordusunda görev alacak askerlerin seçimi için bir test yapılması ihtiyacı.

İşte bu görevde Hans Zulliger oldukça kritik bir rol oynamıştır. Bu bağlamda, zeka testleri, kişilik testleri ve Rorschach çizelgelerini kullanmıştır. Ancak belli bir aşamadan sonra bir detayın farkına varmıştır. Yaptığı test son derece karmaşıktır ve o dönemde ihtiyaç duyduğu şeyler ise çeviklik, etkinlik, hız ve bir testi aynı anda 30 kişiye uygulamaktır.

Bu nedenlerden dolayı yeni bir test geliştirmesi çok uzun süre almamıştır. Şimdi Zulliger testinin özelliklerini biraz daha yakından inceleyelim.

Zulliger Testi Neyi Ölçer?

Z-testi ya da bilinen diğer adıyla Zulliger testi bir tür projeksiyon uygulamasıdır. Peki bu ne anlama gelir? Bu araç, çok sayıda nesnel cevapların toplandığı bir uygulamadır. Tüm bu yanıtlar teste katılan kişinin hayal gücünü harekete geçiren uyarıcı ile bağlantılı olduğu kadar, kişinin hassas olduğu konular, istekleri, kişilik özellikleri vb. ile de ilişkilidir.

• Zulliger testini bu tür diğer testlerden ayıran en önemli özellik geçerlilik oranı ve basit bir biçimde uygulanabilir olmasıdır.
• Zulliger geliştirdiği test sayesinde psikolojik sorunları bulunmayan insanları çok kolay bir biçimde ayırt etmeyi başarmıştır. Aynı zamanda orduda belirli konularda daha yüksek becerilere sahip olan kişileri de bu yöntemle belirleme şansını yakalamıştır.
• Bu test insanların mental süreçlerinin değerlendirilmesine yardımcı olmaktadır. Bu bağlamda korkular, sosyal adaptasyon becerileri, duygusal dünyalar ve kontrol kabiliyetleri belirlenmektedir.
• Günümüzde Zulliger testi pek çok insan kaynakları departmanı tarafından personel seçimi için uygulanan yaygın bir yöntemdir.

Nasıl Uygulanır?

Zulliger testi hem bireysel hem de grup olarak uygulanabilir. Her iki durumda da teste katılan kişiye üç adet şekil içeren kağıt verilir. Bu şekillerin herhangi bir şeyi temsil etmediği anlatılır. Ancak her üçü de farklı şeyleri çağrıştırır. Bu uygulamadaki amaç bu şekillere kişinin kendine özgü yorumunu yapmasıdır.

• İlk kağıtta gri, beyaz ve siyah gölgelerin bulunduğu şekil yer alır. En yoğun ve genellikle kişinin kendine has kavramsal algılarını dışa vuran şekil budur. Daha çok derin düşünmeyi gerektirir.
• İkinci şekil en dikkat çekici olandır. Çünkü çoğu parlak olan farklı renkleri içerir. Aynı zamanda birbirinden ayrılmış alanlar da bulunmaktadır. En karmaşık özelliğe sahip olan bu şekil aynı zamanda en fazla hissin ve duygunun ortaya çıkmasına da yol açar. Bu duygular değerlendirildiğinde genellikle kapasite, düzen, otokontrol vb. kişilik özellikleri ortaya çıkar.
• Son olarak üç numaralı kağıtta ise gri, siyah ve kırmızı renkler yer almaktadır. Bu sayfadaki çizimler her zaman için belirli bir dinamizm ve hareket içerir. Bu çizimler sosyal ilişkiler alanı ile ilgilidir.

Teste katılan kişiler her bir çizime yönelik düşüncelerini, hislerini ya da bunların yarattığı şekilleri yazmayı bitirdiklerinde konuşma zamanı başlar. Her bir kişi terapiste ya da psikologa her resmin her bir köşesinde ya da detayında neler gördüğünü anlatması gerekir.

Ölçme Nasıl Yapılır?

Zulliger testinde değerlendirme yapmak için yetenekli ve bu testin uzmanı olmanız gerekir. Bu nedenle, bu tür bir projeksiyon aracında ve özellikle de Zulliger testinde tecrübe sahibi olmayan sıradan bir kişinin testi uygulaması ve değerlendirme yapması uygun değildir.

• Bu testte doğru ya da yanlış cevaplar yoktur.
• Her bir resme yönelik yapılan analizler aslında kişinin kendisini ifade etme şeklidir. Kişi detayları, hisleri, şekilleri ya da her şeklin çağrıştırdığı tecrübeleri ne kadar daha fazla verirse elde edeceği puan da o derece yüksek olacaktır. Orijinallik, psikolojik bütünlük, kendini algılama, düşünce biçimi vb. gibi özellikler de değerlendirilmektedir.

Aynı zamanda daha önceden bir projeksiyon ve açık bir şekilde subjektif bir araç olarak görülse de, bu testin adayın iç dünyası ve kişiliği ile ilgili önemli ipuçları verdiğini de gözden kaçırmamak gerekir.

Zulliger testi günümüzde de diğer testlerle birlikte pek çok seçme işleminde kullanılmaktadır. Yani bu test oldukça ilginç ve etkili bir araç olarak geçerliliğini korumaya devam etmektedir.