Kompülsif İhtiyaçlar: Yaygın Bir Fenomen
Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas
Kompülsif ihtiyaçlar fenomenini sergileyen insanlar, sürekli yiyecek arayan böcekler gibi etrafımızda dolaşırlar. Sadece tek bir dil konuşurlar: “İstiyorum, ihtiyacım var, sana şunu söylemem gerek…” Kendi hayal kırıklıklarını yönetemeyen, kişisel özerklikten ve olgun ve tutarlı bir şekilde hayatları için sorumluluk alma becerisinden yoksun insanlardan bahsediyoruz.
Birçok psikolog, bu aşırı “ihtiyaçların” 21. yüzyılın gerçek hastalığı olduğunu söylüyor. Belki de bizi bu tür davranışlara iten toplumun kendisidir. Günümüzün tüketici toplumu, varoluşsal boşluğumuzu bu şekilde doldurmaya bizi itmektedir.Bu nedenle bitmek bilmeyen “İhtiyaçlarla” karşı karşıya kalıyoruz.
İhtiyacınız olan tek şey ihtiyaç duymaktan vazgeçmek.
“Bir şeyden” yoksunuz ama aslında o şeyin ne olduğunu ne olduğunu bilmiyoruz. Bu nedenle, bazen açıklanamayan bu özlemimizi tatmin edecek bir destek veya uyaran bulmak için arkadaşlarımızla zaman geçirirken üzgün ruhlar hâline geliyoruz. Bazen imkansız bir aşk peşinde koşuyor ya da yeni deneyimler, yeni bir cep telefonu veya yeni kıyafetler arıyoruz. Bazen de stres ve sorunlarımızı unutmamıza yardımcı olacak yeni bir televizyon dizisi izliyor veya endişemizi rahatlatmak için çok fazla yemek yiyoruz.
Hepimizin bir şeylere ihtiyacı vardır, hepimizin insanlara ihtiyacı vardır. Hepimiz bir dereceye kadar “muhtaç” durumdayız. Ancak sorun, bu eksiklik bizi kompülsif ihtiyaçlar tarafından yönetilen insanlara dönüştürdüğünde ortaya çıkar. Tanımlayamadıkları bir şeyi umutsuzca arayan kişi tipinden bahsediyoruz. Bunu yaparken başkalarını kızdırıp onları ihtiyaçlarını karşılamak ve taleplerini yerine getirmek zorunda hissettiren kişilerdir bunlar.
Zorunlu ihtiyaçlar ve psikologlar
Bu, ele alınması ve anlaşılması gereken bir olgudur. Kompülsif ihtiyaçlar sorunundan muzdarip sahip insanların sayısı hiç bu kadar fazla olmamıştı.Psikologların karşılaştığı en yaygın vakalar arasında da bu fenomen var. Hastalar, akıl karışıklığı içindeler ve hayal kırıklığına uğramışlar. Genellikle dünyanın onlara ettiği muamele şekli yüzünden kızgınlar.
Kimse beklentilerine uymuyordur. Kimse onlara hak ettiklerini hissettikleri şefkati vermeyi başaramamış. Daima yanlarında olan insanlar bir elin parmakları kadar az. için her zaman orada olan insanlar, bir yandan bile sayılabilir. Zorunlu ihtiyaç sahibi insanlar dünyayı sadece kendi perspektiflerinden anlarlar. Sergiledikleri kompülsif ihtiyaçlar ve bunların derecesini, bencil ve totaliter taleplerini algılayamazlar.
Tavırları öyle çocuksu ve talepkardır ki bir psikologun yapması gereken ilk şey bu engeli yıkmak olacaktır. Sürekli ihtiyacın ardında anlaşılmaz bir boşluk olduğunu görmelerini sağlaması gerekir. Bunu başarmak kolay değil. Bu tür kişiler hiç çaba göstermeden başkaları tarafından beslenmeye alışmıştır. Sorunlarını hep başkaları çözmüş, korkularını ve güçlükleri başkaları yok etmiştir.
Kompülsif ihtiyaçları olan insanlar yaşamak için “tüketmek” zorundadır. Enerjimizi ve ruhlarımızı tüketirler, mutluluklarını yerine getirmeye çalışmak için paralarını ve deneyimlerindeki zamanlarını tüketirler. Ancak sonunda elde ettikleri şey, kendi eksikliklerini ve umutsuzluklarını yoğunlaştırarak kendilerini de tüketmektir.
Zorunlu ihtiyaçlara sahip insanlara nasıl yardımcı olunur?
Her zaman “bir şey”in eksik olduğuna dair kesin bir hissi olan bir kişinin yaşam kalitesi berbat olabilir. Albert Ellis “sürekli ihtiyaç düşüncesi bizi kontrolümüzü yitirmemize yol açar ve negatif duygular yaratır” demiştir. Öyleyse “bir şeye ihtiyaç duyma” hissi, hayatta kalma hissimizle ilgilidir.
Başka bir deyişle, doldurmamız gereken boşluk, ilerleyemeyeceğimizi düşünmemizi sağlıyor. Eğer insanlar bana yardım etmiyor, beni desteklemiyorlarsa, istediğim şeyi alamıyorsam, her şey parçalanacaktır. Dolayısıyla, yoksunluk duygusu korku yaratır, korku ihtiyacı üretir ve ihtiyaç umutsuzluğa yol açar. Daha mantıklı, sağlıklı ve anlamlı bir şekilde işleyebilmemiz için devre dışı bırakılması gereken bir kısır döngü ile karşı karşıyayız.
İhtiyaç hissini durdurmak için yapmamız gerekenler
Bu insanlara yardım etmek için ilk adım onların gerçek ihtiyaçları üzerinde çalışmak. “İhtiyacım var” cümlesini “İstiyorum” ile değiştirmek iyi bir egzersizdir. Mesela:
- “Beni dinleyecek birine ihtiyacım var” ⇔ “Kendimi değerli hissetmem gerekiyor, çünkü kendimi yeterince sevmiyorum.”
- “Sorunlarımı çözmeme yardımcı olmak için başkalarına ihtiyacım var” “Yardıma ihtiyacım var çünkü bana neler olduğunu anlayamıyorum.”
Kişi gerçek boşluğunu veya zayıf noktalarını (düşük öz saygısı, güvensizlik, problemleri çözememe, karar vermeme vb.) açıklığa kavuştuktan sonra, bu yönlerin her biri üzerinde derinlemesine çalışmanın zamanıdır.
- Başka bir deyişle, bir problemi çözmek için birine ihtiyacım olursa, bunu kendi başıma yapmaya çalışacağım. Birinin bana belirli bir durumda destek vermesini istiyorsam, önce kendimi motive etmeye çalışacağım. Takip ettiğim hedefe ulaşmak için gerekli güç ve olumlu cümleleri kendi içimde bulmaya çalışacağım.
- Benzer şekilde, bu tip bir insanlar kişisel gelişim bakımından da eksiktir. Bu nedenle, düşünmelerine yardımcı olacak yeni deneyimlere yaşamalarını ve duygularını açmaya çalışmalarını teşvik etmek tavsiye edilir.
Son olarak, empati ve sosyal farkındalık üzerinde çalışmak her zaman faydalı olacaktır. Başkalarının da ihtiyaçları olduğunu anlamalılar ve yaşamda sadece “istek” veya “ihtiyaç” sözcüklerini değil, aynı şekilde önemli bir başka kelime olan “teklif” i kullanmayı da öğrenmeliler.
Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlı sunulmuştur ve bir profesyonelle görüşmeyi yerine geçmez. Şüpheleriniz varsa, uzmanınıza danışın.