Histriyonik Kişilik Bozukluğu: Baştan Çıkarıcı Birini Tanıyor Musunuz?

Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır Julia Marquez Arrico

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Histriyonik kişilik bozukluğu olan insanlar baştan çıkarıcılık, drama ve duygusal istikrarsızlık içeren bilişsel, davranışsal ve duygusal eğilimler gösterirler.

Buna ek olarak, histriyonik kişilik bozukluğu olan insanlar başkalarını -en azından kısa vadede- kendilerine çeken bir tür cazibeye sahiptir.

Histiyonik kişilik devamlı başkalarının ilgisini çekmeye çalışan ve baştan çıkarıcı olan bireylerde görülür. Aynı zamanda yoğun hisler, olayları abartma, fazla önem yükleme ve dramatik davranışlar sergileme gibi özelliklere sahiptirler.

Histriyonik kişilik bozukluğunu bir filmde incelemek: “Tifanny’de Kahvaltı”

Eğer Balke Edwards’ın “Çılgınlar kraliçesi (Breakfast at Tiffany’s)” filmini izlediyseniz ve Audrey Hepburn tarafından canlandırılan Holly Golightly karakterini hatırlıyorsanız histriyonik kişilik bozukluğunu gördünüz demektir.

Holly oyuncu olmak ister. Çılgın, savurgan ve kolay etkilenen bir hayatın içinde bulur kendini. Yolda gördüğü bir adama kanıp aşık olur. Hayatını bir oyuna çevirir.

Şimdi size histriyonik kişilik bozukluğunu tanımlayacağız, sebeplerini ve en başarılı tedavi yöntemlerini paylaşacağız.

Kişilik ve kişilik bozukluğu arsındaki fark nedir?

Kişiyi ve çevresini ciddi şekilde etkileyen bir kişilik olduğunda sadece bir kişilikten değil psikolojik bir rahatsızlıktan bahsettiğimizi söyleyebilirsiniz.

Bu kişilik bozukluğuna yatkın olan insanlarda ego uyumlu psikopatolojik bir durum vardır. Bu nedenle kişi “normal” olduğunu sanır.

Yani, bu psikolojik rahatsızlık kişinin psikolojik yapısına dahil olur ve kendinden bir parça gibi onunla yaşamaya başlar.

Anksiyete bozukluğu ve obsesif kompulsif bozukluk insana işler ve ego uyumsuz bir başlangıç noktası vardır. Ancak kişilik bozuklukları yetişkinlikten yavaş yavaş önce gelişmeye başlar. Bu nedenle kişi bozukluğu kendinden bir parça olarak görür.

“İlginç olan çelişki şu ki, kendimi olduğum gibi kabul edersem değişebilirim.”

– Carl Rogers

Kişilik bozuklukları aynı zamanda sosyal bağlamda aşırı ayrışma ve çatışmayla da tanımlanır.

Psikolojik tedavi yöntemleriyle görece daha kısa sürede aşılan “var olma şeklinin” aksine, kişilik bozuklukları genelde tedaviye direnç gösterir.

Ayrıca, kişilik bozukluğu olan insanlar psikoloğa görünmeyi de reddeder. Çünkü her zaman böyle olduklarını düşünür ve sorunun başkasından kaynaklandığını sanırlar.

Histriyonik kişilik bozukluğu tanısı nasıl konur?

Zihinsel bir rahatsızlığı teşhis etmek için kullanılan psikiyatrik ve psikolojik kriterler çoğunlukla Amerikan Psikolojik Derneği’ne aittir. Şu anda APD’nin histriyonik kişilik bozukluğu için kullandığı terim DSM-5’tir.

APD’ye göre histriyonik kişilik bozukluğu, B Grubu kişilik bozuklukları sınıfına giriyor. Bunlar ruh halinde değişimler, ilgi çekmeye çalışmak ve dışa dönüklükle karakterize ediliyor.

Teşhis kriteri: histriyonik kişilik bozukluğu olan birini nasıl tanıyacağınızı öğrenin

İlgi çekmeye çalışan, baştan çıkarıcı ve etkili olan ve bu tanıma uyan birçok insanla karşılaşmış olabilirsiniz. Ancak bu hepsinin histriyonik bozukluğu olduğu anlamına gelmiyor.

Birinin histriyonik kişilik bozukluğu olduğunu söylemek için aşağıdaki kriterlerden 5 ya da daha fazlasına sahip olması gerekir:

• İlgi odağında olmadıkları zaman rahatsız hissederler.
• Başkalarıyla iletişim genelde cinsel anlamda baştan çıkarma ya da provokatif uygunsuz davranışlardan oluşur.
• Duygu değişimleri hızlıdır ve durgun ifade edilir.
• İlgi çekmek için sıklıkla fiziksel görünüşlerini kullanırlar.
• Kanılardan oluşan ve az detay içeren konuşmalar yaparlar.
• Duyguları teatral ve abartılı şekilde gösterirler.
• Kolayca ikna olurlar. (Birileri ya da olaylar tarafından kolayca ikna edilirler.)
• İlişkilerinin gerçekte olduğundan daha samimi olduğunu düşünürler.

Bu özelliklerden beş ya da daha fazlasını karşılamanın yanı sıra, erginlik döneminin bitişinden itibaren görülüyor olması gerekir.

Tanı özelliklerine sahip değilse kişinin histriyonik bir kişiliği ve profili yoktur.

Histriyonik kişilik bozukluğu nasıl gelişir?

Pek çok psikopatolojik rahatsızlık gibi histriyonik kişilik bozukluğunun birçok nedeni vardır. Kişilerin psikolojik, sosyal ve biyolojik geçmişinin yanı sıra çevreyle etkileşimi yani öğrenme, eğitim, ilaç kullanımı, ilişkiler gibi etkenler bu hastalığı tetikleyebilir.

Diğer psikolojik rahatsızlıkların çok ayırt edici ve açık tetikleyicileri olabilir. Örneğin uzun süren anksiyete panik atağa veya depresyona neden olabilir. Ancak kişilik bozukluklarında psikopatolojinin bir tetikleyicisi yoktur.

“Artık bir durumu değiştirme kabiliyetimiz yoksa kendimizi değiştirmemiz gerekir.”

– Victor Frankl

Histriyonik kişlik bozukluğu tedavisi

Bilişsel davranışsal tedavi yöntemi

Dürtü kontrolü, duygusal zeka, düşünme biçimi geliştirme ve bilişsel bozukluk üzerine çalışma gibi teknikler bulunuyor. Esas tedavi hedefleri şunlardır:

• Küresel ve yaygın düşünme şekline karşı gelmek.,
• Fantezileri gerçekten ayırmak.
• Daha gerçekçi olmak.
• Dürtüsel davranışlara karşı daha fazla kontrol sahibi olmak.
• İçsel psikolojik becerileri geliştirmek.

Bu insanlar kişiler arası ilişkileri manipüle etme eğilimindedir. Bunu duygusal kriz, şikayet ve kararsız hareketler (genellikle agresif) içinde yaparlar.

Öncelikle tedavinin büyük kısmı hastaya ne istediğini, nelerden kaygılandığını tanımlatmakla ve nasıl doğru ifade edeceklerini anlatmakla geçer.

Bu atılganlık eğitiminin bir parçası olarak ilişki biterse felaket olacağına yönelik inançlarını sorgulamayı öğrenirler. Aynı zamanda reddedilme düşüncesinden kurtulmayı öğrenirler.

Komplike bir klinik tedavi süreci olmasına rağmen bu rahatsızlıktan kurtulmak imkansız değil.

Tedavi hayati önem taşıyor, içlerindeki psikopatolojik durumun neden olduğu bu bozukluktan kaynaklanan acı sonlandırılabilir.

Ayrıca, çevrelerinde yarattıkları bozukluğu da fark edip sorumluluk almaları sağlanır. Bu yaratılan ortaya çıkan sorunu gidermeye ve daha iyi bir yaşam sürmeye yardım eder.