Alkolizm İçin Psikolojik Tedaviler

Yazan ve doğrulayan psikolog Alicia Escaño Hidalgo

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Alkolizm için var olan tedavilerin çoğu bilişsel davranışçı terapi pratiklerini temel alır. Bu model bu maddeye kişinin kendi kendini tedavi amaçlı kullanım alışkanlığını devam ettiren güçlü bir pekiştirme mekanizması olarak yaklaşır. Bilişsel davranışçı model, alkolizmin bir hastalık olduğunu var sayan geleneksel modele alternatif bir yaklaşım önerir.

Alkolizm için uygulanan bu psikolojik tedavilerin nihai amacı kişinin alkol tercihini azaltmaktır. Bu tedaviler aynı zamanda bireyin diğer aktiviteleri tercih etme oranını da arttırmaktadır, ki bu da uzun vadeli adapte edilebilir fonksiyonların devamlılığını sağlar.

Hastaya, kişisel kaynaklarına ve aile ortamına bağlı olmak üzere bir diğer hedef de bireyin problematik alkol kullanımını durdurmak üzere bireyi eğitmek olabilir. Uzmanlar bunu “kontrollü alkol tüketimi” olarak adlandırmaktadır.

Günümüzde, alkolizm için kullanılan psikolojik tedavilerde iki ana müdahale yöntemi vardır. Bu yöntemlerden biri mutlak yoksunluk elde etmeye çalışır. Diğeri ise bireyin içkiyi güvenli ve kontrollü bir şekilde tüketmesini sağlamaya çalışır. Bu yöntemlerin ikisinden de aşağıda bahsedeceğiz.

Davranışsal model alkol tüketimi ile direkt olarak ilişkili olan davranışları değiştirmeyi amaçlar. Bu yaklaşım problemin sorumluluğunu tamamıyla bireyin üzerine yükler. Bundan dolayı, değişim tamamen bireyin elindedir.

Yoksunluk Üzerine Odaklanan Psikolojik Alkolizm Tedavileri

Sosyal beceriler ya da kişisel kontrol eğitimi

Uzmanlar bu tedaviyi genellikle öz iletişim ve kişiler arası iletişim yetenekleri eksik olan hastalar için kullanır. Bu tedavi, duygusal durumlarını alkol almadan kontrol edemeyen kişilere yardımcı olmak için iyi bir yoldur. Uzmanlar, alkolik kişilerin problemler ile başa çıkmak için bir stratejileri varsa stres oluşturan durumlarda daha az alkol tükettiğini gözlemlemişlerdir.

Monti et. al tarafından hazırlanan rehber bunların bir örneğidir. Bu çalışma hem hastalar hem de onların destek grupları için sosyal stratejiler sağlamaktadır. Bu stratejiler hastaların alkol alma ihtiyacından kaçınabilmesine olanak sağlar.

Alkolizm Tedavilerinden Biri Olarak Toplumsal Pekiştirme

Bu yaklaşım bu maddenin tüketimi ile ilişkili olan hayat stilini değiştirmeye çalışır. Bu, problem çözme, davranışçı aile terapisi, sosyal danışmanlık ve iş arama eğitimi gibi teknikleri kapsar. Bu yaklaşım kontrollü alkol tüketimi bağlamında da kullanılabilir.

Davranışçı Çift Terapisi

Bu terapi pratiği bir pekiştirme mekanizması olarak alkol kullanımının ötesine geçmeyi gerektirir ve hedefi tamamen yoksunluktur. Çiftin birlikte keyifli faaliyetlerde bulunmasını sağlamaya uğraşır. Herhangi bir şekilde alkol tüketimini içermeyen aktiviteler daha da iyidir.

Buna iyi bir örnek Sisson ve Azrin programıdır. Bu program alkolik olmayan partnere alkolik eşleri ile başa çıkabilmek için bazı beceriler öğretmeyi hedefler. Bunlardan bazıları alkolik olmayan eşin fiziksel istismar görme olasılığını nasıl azaltabileceği, ayık kalmayı nasıl teşvik edebileceği ve partnerlerini tedaviye yönelmeye nasıl cesaretlendirebilecekleridir.

Kaçınma Terapisi

Bu terapilerin ana amacı bireyin alkol tüketme arzusunu azaltmak ya da tümüyle yok etmektir. Bu yöntemleri kullanan terapistler çeşitli uyaranları ve imajları kullanırlar. Bu araçlar, kişiyi alkolün özelliklerine karşı (örneğin rengi veya kokusuna) negatif bir tepki vermek üzere koşullandırmak için kullanılır.

Uzmanlar çeşitli olumsuz uyaranlar kullanmışlardır. Bu uyaranlar Kantarovich’in 1929’da kullandığı klasik elektrik şoklarından kimyasal araçlara, ve hatta sadece göz önüne getirme pratiklerine kadar uzanır.

Bu tedaviye bir örnek Cautela’nın 1970’te önermiş olduğu örtülü duyarlılaştırma yaklaşımıdır. Bu tedavide sonuçları görebilmek için sekiz seans genellikle yeterli olur.

Nüksetmesini Engellemek

Bu konuda en fazla bilinen efor Marlatt ve Gordon’a aittir. Davranışını değiştirmekten sorumlu olan kişi olarak yükün büyük kısmını hasta üzerine yüklerler. Dolayısıyla, bunun bir uzantısı olarak, hasta değişimi bir kere sağlamayı başardığında bu değişimi sürdürmekten de sorumludur.

Nüksetmesini engelleme eforları bu problem ile başa çıkmak için kullanılan stratejilerin yüksek risk durumlarında daha güçlü olması gerektiğini de hesaba katmalıdırlar.

Normal Alkol Tüketme Seviyelerine Ulaşmayı Hedefleyen Alkolizm Tedavileri

Uzmanlar bu yöntemleri kişi fiziksel problemlere sahip olmadığı için alkol almayı tamamen bırakmak istemediğinde kullanmayı tercih ederler. Bu grubun en iyi temsili olan program Sobell ve Sobell tarafından oluşturulmuştur.

Sobell ve Sobell programı problematik içicileri kronik bir alkol probleminden uzaklaştırmayı hedefler. Bu programın temelinde kendi kendini yönetme yetenekleri yatmaktadır, zira programın hedefi müdahaleyi kısa tutmaktır. Bu müdahalede birey terapistin ona öğrettiği stratejilerin birçoğunu uygulamaya koymalıdır.

Bu içiciler genç, yüksek seviyede eğitim görmüş insanlar olma eğilimindedir. Genellikle bir işleri vardır ve birkaç ciddi alkol yoksunluğu epizodu geçirmişlerdir. Çoğu beş ila 10 yıl arası bir süredir alkol bağımlısıdır. Sosyal ve ekonomik kaynaklar açısından nüfusun geri kalanından çok da farklı değillerdir. Bu, çok fazla engel ile karşılaşmadan hayatlarında değişiklikler yapmak için iyi bir noktada oldukları anlamına gelir.

Sobell ve Sobell programı dört hafta sürer ve uzmanlar programı ayaktan tedavi şeklinde uygularlar. Hastanın kliniğin içerisinde yaptığı çalışmalar açısından çok yoğun değildir ancak çok fazla ev ödevi içerir. Nihayetinde, hastaların değişimi kendileri için yapmasını sağlamaya çalışır.

Sobell ve Sobell Programının Ana Hatları

Bu program tarafından önerilen bazı şeyler şunlardır: günde üç birimden fazla alkol tüketmeyin ve haftada üç günden fazla içmeyin. Eğer bu kuralı takip ederseniz alkol toleransınız daha düşük olacaktır. Ayrıca, yüksek risk durumlarında asla içmemeli ve saatte birden fazla içki tüketmemelisiniz. Başka bir önemli tavsiye ise içmeye karar verdiğiniz an ile içmeye başladığınız an arasında en az 20 dakika beklediğinizden emin olmaktır.

Problem çözme ve nüksetmesini engelleme açılarından eğitim bu programın önemli birer parçasıdır. Bu, hastaların hayatlarındaki alkol kullanımı ile ilişkili o durumları tanımlamalarına yardım edecektir. Sonrasında hastalar öğrendikleri bu stratejileri bu durumlar ile yüzleşmek için kullanabilirler.

Sonuç

Burada bahsettiğimiz iki alkolizm tedavi türünde de nihai amaç hastanın alternatif başa çıkma stratejileri öğrenmesidir. Bu stratejiler alkol alma dürtüsünü frenleme fonksiyonuna sahip olmalıdır. Bunlar kişiyi içmeye teşvik eden kişilere “hayır” demeyi öğrenmek için kullanılabilecek sosyal teknikler kadar basit şeyler olabilir. Bir diğer örnek ise alkoliğin içerek çözmeye çalıştığı problemleri etkili bir şekilde çözebilmek için yeni yollar öğrenmek olabilir.

Hedef kişinin bağımlılık ile olan ilişkisini kırarak yeni bir yola başlamasını sağlamaktır. Bu sürecin rahatsız edici olabileceği doğrudur. Ancak, odaklanarak ortaya çıkan herhangi bir problem ile yüzleşebilirsiniz.

Günümüzde alkolizm için psikolojik terapiler, özellikle de kontrollü alkol tüketimi üzerine odaklananlar son derece önemlidir. Bunun sebebi alkolü problemleri ve duyguları ile başa çıkmak için bir yol olarak kullanan genç insan nüfusunda büyük bir artış gerçekleşmiş olmasıdır.

Bunların tamamının büyük hedeflerinden bir tanesi tüm bu genç insanların patolojik içiciler haline gelmesini engellemek konusunda başarılı olmaktır. Onun yerine, hayatlarını alkol tüketimi olmadan düzenlemek için etkili yollar öğrenmeleri onlar için çok daha iyidir.