21. Yüzyıl Göçebe İnsanları ve Özellikleri

Yazan ve doğrulayan psikolog Sergio De Dios González

Tarafından yazılmıştır María Alejandra Castro Arbeláez

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Tamamen yerleşmeden bir yerden başka bir yere gitmeyi hayal edebiliyor musunuz? Göçebe toplumlar böyle yaparlardı ve hala bazı insanlar bu yaşam tarzına göre yaşamaktalar. Ancak, bu yaşam tarzı onlar için, örneğin endüstrileşme gibi durumlardan dolayı gittikçe zorlaşmaktadır. Diğer yandan, bu değişimlerle birlikte, 21. yüzyıl göçebe insanları olarak yaşamak için yeni insan grupları ortaya çıktı.

Öyleyse, bu yeni göçebe insanlar ile eskileri arasındaki farklılık nedir? Yeni göçebeler ya da 21. yüzyıl göçebe insanları, genelde bu yaşam tarzını bir topluluk halinde yaşamazlar. Aslına bakılırsa, belirli etkenlerden dolayı bu yaşam tarzı daha çok kişisel ve ya aile ile birlikte yaşanır.

Nasıl yaşarlar? Ne yaparlar? Bu yaşam tarzına sahip olmak için onlara ne ilham verir? O halde haydi, bu serüvenler hakkındaki ilginç unsurlara bakalım.

21. Yüzyıl Göçebe İnsan Türleri

Bu yaşam tarzına sahip olmaya karar vermelerindeki nedenlerine ve kendi bağlamlarına göre değişen farklı türde 21. yüzyıl göçebe insanları bulunmaktadır.

Kültür ya da gelenek itibarıyla göçebe insanlar

Gelenekleri, pratikleri ve inançları onları göçebe olmaya yönlendiren topluluklar mevcuttur. Onların “klasik” türde göçebe olduklarını söyleyen biri çıkabilir. Bu kategoriye, mevsime göre farklı yerlere hareket eden yerleşik göçebeler de dahildir.

“Klasik” göçebe toplulukların sayısı, endüstrileşme, bu insanların artık kullanamayacakları doğal kaynakların sömürülmesi ve onları bir yerde yerleşmeleri için zorlayan yasalar nedeniyle azaldı. Bu nedenle, bu göçebe gruplar bu değişikliklere adapte olmak zorunda kaldılar.

Yine de, hala gelenek dolayısıyla yaklaşık olarak 40 milyon göçebe bulunmaktadır. Bu insanlar, Şili, Kolombiya, Venezuella, Meksika, İspanya, Filipinler, Kenya gibi ülkelerdeler.

Tercihen göçebe olanlar

Bu göçebe insanlar, yeni yerler görme arzusuna sahipler ve bu arzu da, bu insanların hiç durmadan bu şekilde yaşamalarının nedenidir: bu insanlar bir yerden diğerine gittikleri yerleri keşfetmek için giderler, ama kalacak belirli bir yere sahip değillerdir. Onlar, gezinmeye, yeni yerlerle ve insanlarla tanışmaya, öğrenmeye isteklidirler.

İnsanların bunu yapmalarının milyonlarca nedeni var, ancak hepsinin buluştuğu ortak nokta şudur: yaşamlarındaki rutinden kurtulmak ve kendilerini yeni bir serüvenin içine atmak isterler.

Onların yolculukları, “klasik” göçebe insanlarınkiyle tam olarak aynı olmayabilir, ama en azından geçici olarak sürekli yer değiştirme onlar için bir yaşam tarzı. 

Ayrıca, bu kategori geniş bilgiye dayalı yeni kavramlar geliştirme yeteneğine sahip Knowmads veya Bilgi göçebe insanlarını da içerir. Bu göçebelerin katı sınırları yoktur ve herhangi bir yerdeki herkesle çalışabilirler.

İstemsiz Göçebe İnsanlar

Bu göçebeler, bir yerden başka bir yere ihtiyaçtan dolayı giderler. Bunun en net örneği, aşağıda sıraladığımız nedenlerden dolayı evlerini terk etmek ve ya kaçmak zorunda kalan insanları işaret eden zorla yerinden edilmedir:

• İnsan hakları ihlalleri
• Çatışma
• İşkence
• Şiddet

Göçmenler yaşamak istedikleri ülkeyi seçebiliyorlar ve güvenlik ve ya hava durumu gibi unsurları göz önünde bulundurarak finansal durumlarını iyileştirmek için göçüyorlar. Bununla birlikte, istemsiz göçebelerin, onları kabul eden ilk yere gitmekten başka seçenekleri yoktur.

Bu konuda yürütülen çalışmalar mevcut ve bazı çalışmalarda araştırmacıların işaret ettiğine göre, zorla yerinden edilme, şiddetin bir sonucu olarak ortaya çıkan ve kurbanlarını yeni şehirlerde yabancılara çeviren yeni bir tür göçebe davranışıdır.

21. Yüzyıl göçebe insanlarının özellikleri

Kültür ve ya gelenek itibarıyla göçebe insanlar

Bu göçebeler genelde, hayatta kalmak için zamanlarını kaynak arayarak geçiren avcı, yemek toplayıcı, çoban ya da gezgindirler.

• Hareket halinde olan gruplar: Avcılar ve yemek toplayıcılar.
• Bazı örgütlenme türlerine sahip olanlar: Yerleşik topluluklardakilerden oldukça basit versiyonları olsa da, siyasal, yönetsel ve finansal örgütlenmelere sahiptirler.
• Kültürel değerler: Kendi sanat, müzik ve geleneklerine sahiplerdir. Ayrıca, birçoğu doğayı sever ve onu korumak ister, çünkü doğanın kendi kaynaklarının geldiği yer olduğunu bilirler.
• Kaynakları aramak için yer değiştirmek:  Hem kendilerinin hem de hayvanlarının yaşamlarını devam ettirebilmek için yiyecek aramak, diğer topraklarda ektiklerini toplamak gibi.

Tercihen göçebe olan insanlar

Bu göçebe insanlar, her hanı yeni bir şey öğrenebilecekleri bir yol olarak görürler. Ayrıca, bu insanların özellikleri aşağıdaki gibidir:

• Dinamik olmak: Bunlar, yenilik getirmek ve dönüşmek için yaşayan dinamik insanlardır.
• Adaptasyon: Bu yeni göçebe insanlar,tercihen göçebeliği seçenler, bulundukları yerden en iyi şekilde yararlanma yeteneğine sahipler. Esnek bir karaktere sahipler: bu, herhangi bir yere veya duruma adapte olmalarına yardımcı olan bir özelliktir.
• Yaratıcılık: Kendi seyahatleri ya da projeleri için sürekli olarak yeni fikirler üretirler.
• Empati: Kendilerini başkalarının yerine koymak diğer insanlarla daha iyi ilişki kurmalarına ve daha kolay yeni arkadaşlıklar edinmelerine yardımcı olur.

Söz konusu Knowmads’ler olduğunda ise, onlar kendi uzmanlık alanlarında oldukça fazla bilgiye sahip olan profesyonellerdir; bu göçebeler her zaman herhangi bir yerde herhangi biri ile çalışmaya uygunlar ve buna değer veriyorlar. Bunlara ek olarak, üzerinde çalıştıkları kendi projeleri için heyecanlı kişiler ve sosyal medya dahil yeni teknolojileri çalışırken kullanıyorlar.

İstemsiz göçebe olan insanlar

Zorla yerinden edilmenin özellikleri şöyledir:

• Kendiliğinden gelişme: Bu, önceden planlayarak yaptıkları bir durum değildir. Buna karşılık, bu insanların evlerini terk etmeleri ve içinde bulundukları duruma bağlı olarak zaman zaman başka bir yere gitmeye onları zorlayan bir şeydir.
• Dağılım: Her kişi, kendi kurtuluşu için garanti olduğunu düşündüğü yolu seçer.
• Yarı-yasallık: Terör kurbanı oldukları ve tehdit altında bulundukları için, yerinden edilmiş göçebeler saklanma eğilimindedirler.
• Görülmezlik: Kendi durumlarını gizlemeye çalıştıkları gerçeğinin ötesinde, pek çok insanın bahsetmediği bir konudur.

21. Yüzyılda neden hala göçebe insanlar bulunmaktadır?

Bu sorunun cevabı basittir: küreselleşme ve endüstrileşme nedeniyle. Bu olguların neden olduğu değişimler sayesinde, bu yaşam tarzı yeniden ortaya çıktı ve dönüştü. Gerçekten, gelenek nedeniyle göçebe olan bazı insanlar, yeni durumlara adapte olabilmek için kendi dinamiklerinden bazılarını değiştirmek zorunda kaldılar. Diğerleri ise, geleneklerini aynı şekilde sürdürmeye çalışıyorlar ancak bunda zorlanıyorlar.

Bir diğer yandan, istemsiz göçebe olan insanlar, zorla yerinden edilme durumunun kurbanları, kendi ülkelerindeki çatışma ve savaş nedeniyle buna mecbur kalıyorlar.

Dahası, tercihen göçebe olan insanlar, seyahat ediyorlar çünkü bir yerden başka bir yere gitmenin kolay olduğu bir dünyada, işlerini internetten yürütebilecekleri teknoloji ile yaşıyorlar ve bu nedenle de belirli bir yere ve bu yerden çalışmaya adapte olabiliyorlar. Diğer kişiler ise, sadece bir işe ve yere bağlı olmadan, basitçe dünyayı keşfetmeye karar veriyorlar. 

Bütün bu üç türdeki 21. yüzyıl göçebe insanları ortak bir noktada buluşmaktadır: hepsi, dünyanın onlara sunduğu yeni durumlara adapte olmaktadır. Yine de, gelecekte göçebe insanlar var olacak mı? Her bağlam, bugün bildiğiniz yaşam tarzında çok önemli bir etkiye sahip olabilecek bir değişiklik getirir.