Sosyal Destek: İyi Hissetmemiz İçin En Sağlam Temel

İlerlemeye devam edebilmek için sevdiklerimize ihtiyaç duyduğumuz karmaşık durumlar yaşamışızdır hepimiz. Bu sosyal destek çoğu zaman bir “değnek” görevi görür çünkü ayakta durmamıza yardımcı olur. Ayrıca birkaç adım sonra tekrar düşmekten bizi alıkoyar.

İyi bir sosyal ağ sahip olmanın günlük hayatımızda bize yardım edeceği açık, değil mi? Bizim için önemli insanlara güvenebileceğimizi bilmek, büyük bir rahatlık hissi duymamızı sağlar. Esasen çok küçük yaştan beri başkalarıyla etkileşim ve ilişki kurmak için çabalarız. Bizi buna iten sebepleri bilmeksizin bizi sevecek ve anlayacak kişileri anlarız aktif bir şekilde. Neden yaparız bunu?

“Birlikte çözemeyeceğimiz hiçbir problem yok, oysa çok az problemi kendi başımıza çözebiliriz.”

– Lyndon Baines Johnson

Sosyal destek nedir?

Sezgisel olarak sosyal desteğin bir kişinin sahip olduğu sosyal ilişki sayısına bağlı olduğunu düşünebiliriz. Ama bunu sahip olduğumuz sosyal bağlantı sayısı şeklinde düşünmek, meseleyi aşırı basitleştirmek olur, değil mi? Ayrıca bu türden ilişkimiz olan kişileri de ekleyelim buna. Aile üyelerimiz, iş arkadaşlarımız vs. Hâlihazırda oldukça fazla bilgiye sahibiz ama yine de bir şeylerin eksik olduğunu hissederiz.

Peki ya sosyal ağımızın faydalarını eklersek bu listeye? O zaman işler ilginç bir hâl alıyor öyle değil mi? Esasen sosyal destek bütün bu faydaların ta kendisidir. Buna sosyal ilişkilerin sayısı, niteliği ve özellikleri ile kişinin onları algılayış şekli dâhildir. Şu özellikler sosyal destek ağımızı etkilemektedir:

• Duygusal yakınlık ya da samimiyet hissi
• Desteğin kökeni: arkadaşlar, profesyonel bakıcılar aile üyeleri, sosyal ya da dini örgütler vs.
• Desteğin türü.
• Alınan desteğin miktarı.
• Bireyin desteği algılayışı: Bize destek sağlayan yeterli ve uygun ilişkilerin varlığını ne derece algıladığımız.

“Nihayetinde, düşmanlarımızın sözlerini değil, dostlarımızın sessizliğini hatırlarız.”

– Martin Luther King Jr.

Sosyal destek bizi psikolojik olarak nasıl etkiler?

İyi bir sosyal ağa sahip olmak ve ilişkilerimizin oluşturduğu ağı bu şekilde algılamak, psikolojik sağlığımızı korumamıza yardımcı olacaktır. Sosyal desteğin stresli durumlarla başa çıkmamızda koruyucu bir faktör görevi gördüğü kanıtlanmıştır. Stresin hem ruhsal hem de fiziksel sağlığımız üzerindeki etkisini azaltır. Peki ama sosyal destek, psikolojik sağlığımızı hangi şekilde destekler?

Dolayısıyla, sosyal destek ağı duygusal tepkilerimizi düzenlememize yardım ettiği ve çatışmalara cevap vermeye çalışırken bizi güçlendirdiği için bütün bu güçlüklerle daha iyi bir şekilde başa çıkmamıza da yardımcı olur. Bunun yanında, kendi kişisel gelişimimizi artırmış oluruz.

Ne var ki bazı durumlarda sosyal ağımızın kendisi bir anksiyete ve stres kaynağı olabilir. Ağı oluşturan kişiler, aşırı koruyucu bir şekilde davrandığında bu durum gerçekleşebilir. Bu insanlar, hayatın sunduğu farkı durumlarda mücadele mekanizmalarımızı etkinleştirmekten bizi alıkoyar.

Sosyal destek ve kronik hastalıkların gelişimi

Kronik hastalıklar kendi başına stresli bir unsurdur. Hem bunlardan muzdarip kişiler hem de onların yakın aile ve dostları için geçerlidir bu. Örneğin, sonradan yaşanan beyin hasarının hastanın aile üyeleri üzerindeki etkisi incelendi. Genel olarak hayat tarzlarını ve alışkanlıklarını değiştirmeleri gerekir. Yalnıza bu değil, ayrıca geniş bir tıbbi tedavi geçirmeleri gerekmektedir.

Bu kişilerin sosyal ağı büyük bir etkiye sahip olacaktır. Bu tür desteğin az olması hâlinde bireyin daha sağlıksız hayat tarzı alışkanlıkları edinebilecekleri kanıtlanmıştır. Sağlığımızla bağlantılı olarak davranışlarındaki bu değişim çok önemlidir. Özellikle de bu tür bir hastalığın gelişiminde.

Ayrıca eğer söz konusu hasta, sahip olduğu sosyal ağı pozitif bir şey olarak algılarsa tedavisi daha etkili biçimde ilerleyecektir. Bu sayede sağlıkları iyileşecektir. Bunun yanında kendilerini iyi ve tatmin olmuş hissedeceklerdir. Bu sosyal ağ desteği öyle önemli ki müdahale toplantıları hastanın aile üyelerinin katılımıyla yapılıyor. Mesela, bu tür bir müdahale uzun süreli ve şiddetli ruhsal hastalıkların teşhis edildiği kişiler için uygulanabilir.

“Elini uzatıp insanları kaldırmaktan daha güzel bir egzersiz yoktur kalp için.”

– John Holmes

Sosyal destek profesyonel uzmanlar tarafından sunulabilir

Ama sadece sevdiklerimizin verdiği destekten bahsetmiyoruz bu yazıda. Hasta ile temasta olan sağlık uzmanlarının verdiği destek de buna dâhil. Hekim-hasta ilişkisi, kişinin objektif sağlığının iyileştirilmesinde teme bir faktör.

Bu demektir ki uzman, hastalık ve tedavisi hakkında hastaya bilgi aktarmayı başardığında bu hasta o uzmana daha çok bağlanacaktır. Bu sayede hastalığın belirtileri ve hastanın ruh hâlinin iyileşme ihtimali yükselir.

Sosyal destek, fiziksel ve ruhsal sağlığımız için kesinlikle koruyucu bir faktördür. Ama her zaman için doğru değildir bu. Sosyal ağımızın sağladığı desteğin öz saygımızı beslemesi ve o desteği değerli olarak görmemiz gerek. Önemli olan şey, sosyal desteğin bize sağlayabileceği faydaları tanımak ve ihtiyaç duyduğumuzda harekete geçmesine izin vermektir.