Psikolojik Sağlığınız Sadece Size Bağlı Değildir

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Filozof Albert Schweitzer bir keresinde psikolojik açıdan iyi olmanın sağlıktan çok daha fazlası olduğunu, aynı zamanda zihinsel bir tutum olduğunu söylemişti. Aslında bu fikir mantıklı ve anlamlıdır. Ancak, iyi bir psikolojiye ulaşmak sadece sizin etrafınızdakilere karşı tutumunuza bağlı değildir. Sonuçta, çevreniz onu her zaman kontrol edemeyeceğiniz bir şekilde de sizi etkiler.

Kanada’daki Waterloo Üniversitesi Bilimsel Psikoloji Profesörü Igor Grossmann, toplumumuzun giderek daha bireyselleşen bir toplum olduğuna dikkat çekiyor. Bu durum geçen yüzyıldan beri bellidir ve şimdilerde, teknolojik çağın ortasında zirveye ulaşmaktadır. Bu, örneğin, insanların mutluluğun irade ve kararlılıkla kendileri için elde etmeleri gereken bir şey olduğunu varsaymaya başladıkları anlamına gelir.

Ayrıca insanlar kendilerine yeterli motivasyonla herhangi bir hedefe ulaşabileceklerini, çok çalıştıkları sürece her şeyi yapabileceklerini söylerler. Pozitif olmanın iyi olmak için gereken tek şey olduğunu düşünürler.  Bu konuda bütün sorumluluğu kendi omuzlarınıza yüklemeniz kendi iyiliğiniz için tehlikelidir. Bunun nedeni, her şeyin en ufak bir anda yok olabilmesidir. Her şey sizin kontrolünüzde değildir ve sadece size bağlı da değildir.

Bazen kader sizi beklenmedik bir şekilde aşağıya çeker ve ve acı verir. Çevrenizdeki insanlar sizi sık sık terk eder, ihanet eder ve hayal kırıklığına uğratır. Bu durumların ışığında, sıkıntılı bir sürecin genellikle kimsenin öngöremeyeceği kaotik bir faktör olduğunu ve mutlu olmanın tamamen sizin elinizde olmadığının farkına varabilirsiniz.

Psikolojik sağlığa ulaşmanın günlük zorluğu

Psikolojik zindeliğe ulaşmak her gün önemsenmesi bir görevdir ve tek seferde ulaşılan bir amaç değil. Bazen, kendinizi iyi hissetseniz bile, gündelik olarak ortaya çıkan küçük ya da büyük zorluklarla ilgilenmeye devam etmek önemlidir. Örneğin, ilişkinizde gerçekten mutlu olabilirsiniz veya profesyonel olarak harika bir yerde olabilirsiniz.

Yine de, kontrol edemediğiniz şeyler olur ve bu stres ve endişe yaratır. Bu, yanlış bir şey yaptığınız için gerçekleşmez.

Örneğin çalıştığınız şirket aniden küçülür ve işsiz kalırsınız. Bu sizin değersiz bir hale getirmez. Ekonomik krizler genellikle emekçilerin ve sosyal alt tabakanın büyük bir bölümünü etkiler.

Bu nedenle, bir noktada işsizlik nedeniyle depresyona girseniz bile, bu sizi mağlup biri yapmaz. Hatta sizin zayıf yapılı ya da korkak bir insan olduğunuz anlamına da gelmez. Bireyler herhangi bir karmaşık durum karşısında buna benzer insani tepkiler verirler. Aslında hepimiz birbirimize bağlıyız, birbirimizi az ya da çok etkileyen genellikle beklenmedik olaylarla birbirimizle ilişki halindeyiz.

Öyleyse zihinsel ve duygusal olarak iyi olmak neye bağlıdır?

Öyleyse psikolojik açıdan iyi olmanın tamamen bize bağlı olmadığı açık. Peki bunu hangi faktörler belirler? Avustralya’daki Adelaide Üniversitesinde yapılan gibi araştırma, psikolojik iyiliğin mutlulukla eş anlamlı olduğuna işaret ediyor. Başka bir deyişle, zihinsel rahatsızlığın tam tersidir.

Bununla birlikte, hayattaki çoğu şeyde olduğu gibi psikolojide de kesinlik yoktur. Hiçbir şey siyah beyaz değildir, hiçbir şey tamamen iyi veya tamamen kötü değildir. Dolayısıyla mutluluğun tersi mutsuzluk değil korkudur. Bu nedenle, tüm bunların birden çok faktörden oluştuğunu anlamalısınız. Konu psikolojik sağlık olduğunda bazı gerçekler karmaşıktır.

Ryff’ın psikolojik sağlık modeli

Psikolog Carole Ryff, 1990’larda hem ilginç hem de faydalı olan psikolojik sağlığa nasıl ulaşılacağına dair bir teori geliştirdi. Bu yaklaşımı Aristoteles’in Nicomachean Ethics’ine dayandırdı ve altı çözüm önerdi:

• Özerklik, sosyal etki olmadan eyleme geçme yeteneğine sahip olmak, kendini bağımsız olarak algılamak.
• Çevresel kontrol, kişinin çevresi üzerinde kontrol sahibi olma hissidir.
• Kişisel gelişim, kişinin dünya ve kendisi hakkında daha yüksek bir vizyon elde etmek için geliştiği ve olgunlaştığı hissidir.
• Kişisel ilişkileri zenginleştirmek, psikolojik sağlık için önemlidir.
• Viktor Frankl’ın belirttiği ettiği gibi, amaca yönelik bir hayata sahip olmak, denge ve tatmin bulmanın anahtarıdır.
• Kendini kabul etmek ve her ihtiyacın farkında olmak da iyi hissetmenin anahtarıdır.

Psikolojik iyilik halini elde etmek, tamamen elinizde olmayan şeylere bağlıdır. Çoğu zaman, toplum mutlak özerkliğe izin vermez, sizi çevreleyen her şey üzerinde kontrol sahibi olmazsınız. Bu nedenle sevdiklerinizle ilişkileriniz  olmasını istediğin kadar olumlu değildir.

Sağlıklı bir psikoloji her zaman mümkün değildir ve bu normaldir

İyi ve kötü günler olacaktır, bu normaldir. Bu nedenle, her gün aynı enerjiyi, iyimserliği ve motivasyonu sürdüremezsiniz çünkü siz bir insansınız, bir robot değilsiniz. Etrafınızı saran her şeyin etkisi olacaktır. Bu nedenle, öngörülemeyen olaylara, kontrolünüz dışındaki şeylere karşı savunmasız olmak, tamamen kabul edilebilir ve anlaşılabilir bir durumdur.

Esas olan, her gün karşılaştığınız şeylerle nasıl başa çıkacağınızı bilmekle ilgilidir. Mutlu olduğunuz günler de aşırı derecede mutsuz olduğunuz zamanlar da olacaktır. Bazı günler zor, diğerleri huzurla dolu olacak.

Varolmak kolay değildir, bu yüzden kendinizle barışık olmaya çalışırken belirsizlikler arasında gezinmeyi öğrenmelisiniz.