Psikofarmakoloji: Özellikleri ve Tarihçesi

Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır Beatriz Caballero

Son Güncelleme: 23 Ocak, 2023

Fransız ve Alman bilim insanları insan davranışlarını uyarlamalı olarak incelemeye 19. yüzyıla kadar başlamadı. Sorunları “bozukluklar” olarak nitelendiren yeni bir paradigma ortaya çıktı. Bu, Psikofarmakoloji ile davranışsal belirtileri kontrol altına alma girişiminin başlangıcıydı.

Bu değişim, “gerçek bilim adamları” olmaktan mutlu olan birçok psikiyatriste yardım getirdi. Jung ve Freud teorisini kimyasal bileşimlerin lehine bir kenara kaldırdılar. Bessel van der Kolk gibi insanların tanıklıkları sayesinde, psikofarmakolojinin gerçek tarihi hakkında daha çok şey biliyoruz. Bu ifadeler ayrıca, psikofarmasötiklerin bugün sahip olduğu güçlü etkiyi daha iyi anlamamıza yardımcı olmaktadır.

Psikofarmakoloji başlangıcı

50’li yılların başlarında, bir grup Fransız bilim insanı klorpromazini (Thorazine) keşfetti. Bu ilaç hastaları sakinleştirmeye, gerginlik ve hezeyanları azaltmaya yardımcı oldu. Bu keşif öncesinde, Massachusetts Ruh Sağlığı Merkezi’nin (MMHC) akıl hastalığına yönelik birincil tedavisi konuşma terapisiydi. Terapistler bu tür tedavileri Freud’un psikanalizinden türetmiştir.

60’lı yılların sonunda Bessel van der Kolk, psikofarmakolojinin başlangıcına tanık oldu. Akıl hastalığına doğru geçişi gördü. Bessel, MMHC’de araştırma görevlisi olarak çalıştı. Amacı, ilk psikotik bozulmalarına maruz kalan gençleri tedavi etmenin en iyi yolunu bulmaktı.

Bessel hastalarını yaşa uygun faaliyetlerle meşgul tutmaya karar verdi ve onlarla oldukça fazla zaman geçirdi. Doktorların kısa ziyaretlerinde hiç farketmediği bazı şeyler gördü. Geceleri, gençlerin çoğu uykusuzluk yaşadığında, ona hayat hikayelerini anlattılar. Birçoğu kötüye kullanım, cinsel saldırı, kötü muamele vb. deneyimlemişti.

Farmasötiklerle tedaviye karşı aktif dinleme gücü

Sabah kontrolleri esnasında, MMHC yardımcıları vakalarını üstlerine sundu. Ancak, hastalarının kendileriyle paylaştığı hikayelerden nadiren söz ettiler. Bununla birlikte, daha sonra yapılan birçok çalışma bu itirafların konuyla bağlantısını doğrulamıştır.

“Çaresizlik ve acizliğinin olası nedenlerini anlamak yerine hastaların semptomları ve intihar düşüncelerini yönetmeye çalışmak için ne kadar zaman harcadıkları hakkında şaşırtıcı bir soğuklukla konuşuyorlardı.”

– Bessel van der Kolk

Ayrıca şaşırtıcı olan, hastalarının hedeflerine ve başarılarına oldukça az önem vermeleriydi. Hastalarının kimi sevdiği veya nefret ettiği, motivasyonlarının ve kaygılarının ne olduğu veya ne tür zihinsel engeller olduğu umurlarında değildi.

Ancak Bessel, tıbbi geçmişleri araştırdı ve insanlara yaşamlarını sordu. Birçok hasta, tedaviye devam etme ihtiyacını sorguladıkları için çok minnettar hissetti ve kendilerini özgürleşmiş hissettiler.

Gerçek, kurgudan daha şaşırtıcıdır

Bedensel halüsinasyonlar şizofreni hastalarında yaygındır. Bir örnek, genellikle gerçek duyumlara karşılık gelen cinsel halüsinasyonlar olabilir. Bu nedenle Bessel, sabahın erken saatlerinde duyduğu hikayelerin doğru olup olmadığını sordu.

Bellek ve hayal gücü arasında net bir çizgi var mı? Peki ya halüsinasyonlar aslında gerçek deneyimlerin parçalanmış anılarıysa? Neyse ki araştırmalar, çok sayıda şiddet içeren, garip veya kendi kendini tahrip edici davranışların geçmiş travmanın bir ürünü olduğunu göstermektedir. Hastalar sinirli, şaşkın veya yanlış anlaşılmış hissettiklerinde bu davranışlarda bulunurlar.

Bessel, bazı sağlık çalışanlarının bir enjeksiyon için hastayı tutarken sahip oldukları memnuniyetten ötürü şaşırdı ve endişelendi. Sağlık hizmetleri topluluğunun önemli bir endişesinin, profesyonellerin durumu kontrol altına aldığından emin olmak olduğunu yavaşça fark etti. Öyle ki, aslında, bazen hasta için neyin iyi olduğuna kıyasla daha ağır basıyor gibi görünüyordu.

Farmasötik devrimi

Antipsikotik ilaçların verilmesi, Amerika Birleşik Devletlerindeki psikiyatrik hastane sakinlerinin sayısını 1955’te 500.000’den 1996’da 100.000’in altına düşürdü. Birer birer hastalar hastaneleri terk etti ve birçok hastane kapılarını kapattı. Diğer hastaneler ise kendilerine tımarhane demeye başladı.

1968’de Amerikan Psikiyatri Dergisi, Bessel’in katıldığı çalışmanın sonuçlarını yayınladı. Şizofreni hastaları için farklı tedavilerin etkilerini incelediler. İlacın haftada üç terapi seansından daha etkili olduğunu buldular. 70’lerde, bilim adamları bazı beyin kimyasallarının seviyelerinin depresyon ya da şizofreni gibi farklı bozukluklarla bağlantılı olduğuna dair kanıt bulmaya başladılar.

Araştırmacıların sonuçlarını doğru ve sistematik bir şekilde iletebilmeleri için “araştırma için tanı kriterlerine” ihtiyaçları vardı. Bu, Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı olarak adlandırılan psikiyatrik sorunları teşhis eden ilk sisteme yol açtı. Amerikan Psikiyatri Birliği bu kılavuzu yayınladı. 1980 yılında uzmanlar bu tanı sisteminin yanlış olduğunu kabul etti. Bununla birlikte, psikologlar hala daha iyi bir alternatif olmadığından, onu temel bir klinik araç olarak kullanmaya devam ediyorlar.

Psikofarmakoloji zaferi

İlaçlar doktorların işlerini daha iyi yapmalarına yardımcı oldu. Hastaları için olumlu sonuçları artırdılar. Dahası, finansman daha fazla laboratuvara, öğrenci araştırmacılara ve sofistike araçların ortaya çıkışına yardımcı oldu. Kimyanın da işin içine girmesiyle tüm alan daha bilimsel hale geldi.

Bütün bu faktörler, psikiyatrinin akademik dünyada meşrulaştırılması için faydalı oldu. Psikiyatri bölümleri prestij kazandı. 90’lı yıllarda Bessel bu geçişin etkilerini gördü. MMHC’nin zihinsel sağlık hastaları için bir spor salonu ve havuzu vardı. Bu “devrim” sonucunda, bu alan hastaları “düzeltmek” için bir laboratuvar haline geldi.

Öte yandan, önde gelen tıp dergileri, zihinsel sağlık sorunlarının ilaçsız tedavisi ile ilgili çalışmaları nadiren yayınlar veya finanse eder. Bu ilaçların kullanımı, hastaların bireysel ihtiyaçlarına uyum sağlamayan standart bir protokol gerektirir. Bu arada, psikofarmasötik ve ağrı kesicilerin bir kombinasyonunu aşırı doz olarak alan hasta sayısında bir artış görüyoruz.

Farmakolojik devrimin kesinlikle faydaları vardır. Bununla beraber, beyindeki kimyasal dengesizlikleri açıklayan biyolojik teoriler de ortaya çıkar. Fakat, psikofarmasötikler ayrıca hastaları tedavi ediş şeklimiz ve müdahale planlarını olumsuz yönde etkilemektedir. Çünkü psikofarmakoloji birçok yerde tedavinin yerini almaktadır. Terapi, arka plana itilir ve böylece altta yatan nedenlerin ele alınmasını veya çözümlenmesini imkansız hale getirir.

Kaynaklar
Van der Kolk, BA (1994). Vücut Hesabı Tutar: Bellek ve Travma Sonrası Stresin Gelişen Psikobiyolojisi. Harvard psikiyatri incelemesi, 1 (5), 23-30.