Psikanalizin Ekonomik Modeli

Yazan ve doğrulayan psikolog María Alejandra Castro Arbeláez

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Yıllar boyunca, birçok insan, davranışı büyük ölçüde etkileyen bir değişken olan kişilik üzerine çalışmıştır. Psikanalizin babası Sigmund Freud, ona farklı açılardan yaklaştı. Bu yazıda bunlardan biri olan psikanalizin ekonomik modeli hakkında konuşacağız.

Hiç libido, psişik enerji ve dürtü terimlerini duymuş muydunuz? Bu kavramlar oldukça biliniyor, öyle ki bazen gerçek tanımlarını veya kökenlerini bilmeden bile kullanabilirsiniz. Freud onları ekonomik kişilik teorisini kurarken dikkate aldı.

Bu psikanaliz modelini daha ayrıntılı keşfetmek için bu makaleyi okumaya devam edin. İnsan kişiliğine dair başka bir perspektifi öğrenmenize kesinlikle yardımcı olacaktır. Ayrıca, bu modelle hangi kavramların ilintili olduğunu, ruhumuzda enerjinin nasıl çalıştığını ve Freudcu kişilik teorisini oluşturan diğer modelleri de göreceksiniz.

Psikanalizin Ekonomik Modeli Nedir?

Kişiliğin Freudcu bir perspektiften incelenmesi ile ilgilidir. Enerjimizin ruhumuzdaki çalışma şekli ile ilgilenir. Psikanalizin babasının bilimsel ve felsefi ruhu sayesinde gelişti.

Sigmund Freud, psişik süreçlerimizin enerjinin dolaşımı ve dağılımı ile ilgili olduğuna inanıyordu. Bu modele göre, ruhsal aygıtımızın enerjisinin artması, azalması veya eşdeğer olması muhtemeldir.

Bu teoriye göre, ruhsal aygıt enerjinin dönüştürülmesinden, deşarjın ertelenmesinden ve deneyimlerin detaylandırılmasından sorumludur. Bu nedenle, bu perspektifi ruhsal aygıtımızda harekete geçirilen tüm yükler, deşarjlar, aşırı yükler ve denklikler olarak tanımlayabiliriz.

Psikanalizin ekonomik modeli ile ilgili kavramlar

• Psişik detaylandırma. Enerji dönüşümü
• Dürtü. Bizi cinsel olmak zorunda olmayan içsel arzuları tatmin etmeye yönlendiren güç.
• Kateksis. Dürtümüzü bir nesneye veya temsile yönlendirmemiz gereken yetidir. Başka bir deyişle, bu psişik enerjinin deşarjını ifade eder. Freud’a göre, ihtiyaçları zevkle karşılamayı amaçlayan yapı olan ego, kateksisin kökenidir.
• Libido. Zihin ve psikoseksüel gelişim arasındaki dinamiğin temelidir. Bu enerji cinsel enerjinin ötesine geçer. Aslında, doğrudan dürtülerimizden gelir ve davranışlarımızı yönlendirmeye yardımcı olur. Bu nedenle, bize zevk veren her şeyle ilgili olabilir; örneğin, yemek.

Psikanalizin ekonomik modeline ilişkin bu kavramlar yaygın olarak bilinmektedir. Ancak, Freud dürtüler hakkında daha fazla bilgi edinmek için istekliydi, bu yüzden onları ikiye böldü:

• Yaşam dürtüsü. Bunlar, bireyleri hayatta kalma ve esenlik lehine hazdan vazgeçmemeye motive eden dürtülerdir.
• Ölüm dürtüsü. Bu, kendini yok etme eğilimini ifade eder. Ancak, iyi yönetiliyorsa oldukça olumlu olabilir.

Bu model Freud’un yaklaşık 1914’ten 1920’ye kadar geliştirdiği teorilere dayanıyordu. Zevk İlkesinin Ötesinde ve Narsizm Üzerine: Bir Giriş adlı kitabında daha fazla bilgi bulabilirsiniz.

Diğer Modeller

Dahası, kişilik teorisini kurmak için Freud, konular olarak da bilinen çeşitli modeller geliştirdi. Bunlardan biri, daha önce genişlettiğimiz ekonomik olandır. İşte diğerleri:

• Topografik. Farklı bilinç düzeylerini bulabileceğimiz bir bakış açısını ifade eder. Bilinçdışı, bilinçöncesi ve bilinç. Birçoğu bunu buzdağı modeli olarak biliyor çünkü bir derinlik bilincinin ne kadar derin olabileceğinin bir örneği olarak bir buzdağı kullanıyor.
• Psikodinamik. Bu model, doyum arayan ve savunma mekanizmaları yoluyla engellemeden sonra gelen dürtülerle ilgilidir.
• Kalıtımsal. Bu teori, erojen bölgelerde memnuniyet arayışı sayesinde psikoseksüel gelişimimizin mümkün olduğunu ortaya koymaktadır. Farklı aşamalar vardır: oral, anal, fallik, örtülü ve genital.
• Yapısal model. Zihnimizin farklı aşamalara ayrılmasını ve her birinin bir seviyede hareket etmesini önerir. Bu şekilde bir kişilik yapısı oluşturur.

Freudcu kişilik teorisinde bölünmeler olması, her konunun ayrı ayrı hareket ettiği anlamına gelmez. Aslında psikanalizde tüm kavramlar birbirini tamamlar.

Kısacası, psikanalizin ekonomik modeli, insan zihnindeki enerji akışı ve bazı dürtüler bunu yapamazken diğer dürtülerin içgüdülerimizi nasıl tatmin etme eğiliminde olduğu konusunda büyük rol oynamıştır. Ayrıca, bu enerjilerin iç dünyamızdaki dönüşümünü de incelemiştir. Bu teoriler, zihni analiz etmek için devrimci bir yoldu ve olmaya devam ediyor.