Narsisistik Arz Nedir?

Yazan ve doğrulayan psikolog Laura Rodríguez

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Narsisistik arz tam olarak nedir? Bu kavramı tanımlamadan önce hadi narsisizm konseptini analiz edelim: narsisistik bir insan olmak ne demektir?

DSM-5 narsisistik kişilik bozukluğunu baskın bir görkemlilik örüntüsü (idealizasyon veya davranışta var olabilir) olarak tanımlar. Narsisistler etraflarından sürekli onlara hayran olmalarını beklerler ve empatiden yoksundurlar. Yetişkinliğin ilk yıllarından başlamak üzere, narsisizm birçok farklı bağlamda esasında görkemlilik hisleri ve özel ve eşsiz olmaya dair inançlar ile başlar ve kendisini aşırı hayranlık ihtiyacı ile gösterir.

Psikiyatr Otto Kernberg’e göre narsisistik kişiliğin normalden patolojiğe giden bir spektrum olduğunu da belirtmek gerekir (DSM-5’e göre narsisistik kişilik bozukluğu). Bundan dolayı, narsisistik özellikleri olan herkes bu bozukluktan muzdarip değildir. Hatta, bu bozukluğun varlığı bu kişilik özelliklerinin ne derece var olduğu ile ilgilidir.

Hadi narsistler ve narsisistik arz ile ilgili hesaba katılması gereken bazı noktaları açıklayalım.

Narsistin Ana Amacı Kendi İyiliğidir

Narsistler kişiler arası ilişkilerinden faydalanırlar, yani insanların nasıl hissettiğini umursamaksızın insanlardan istedikleri şeyleri alırlar. Ana hedefleri kendi iyilikleridir. Diğer herkes onlar için sadece birer araçtır.

Temel olarak, narsisistik arz kaynaklarının zor bir zamandan geçip geçmediğini ya da kendi alanlarına ihtiyaç duyup duymadıklarını umursamazlar. Narsistler, bu diğer insanın ihtiyaçlarını görmezden gelmek anlamına bile gelse sadece kendi ihtiyaçlarını karşılamayı umursarlar.

Narsisistik Arz Nedir?

Narsisistik arz ilk olarak Avusturyalı psikanalist Otto Fenichel tarafından ortaya atılan, bireyin çevresinden çektiği, benlik saygısı için elzem haline gelen bir hayranlık, kişiler arası destek ya da takviyeyi tanımlayan bir kavramdır.

Bu açıdan, yazarın tanımını takip edecek olursak narsistler bir kişinin kendilerinin narsisistik arz kaynağı haline gelmesine, kendi kendilerine sağlayamadıkları şeyler için bir kaynak olmasına ihtiyaç duyarlar. Bu “erzak” kaynağı kendilerinin bir uzantısı haline, ya da başka bir deyiş ile onların bir parçası haline gelir.

Bundan dolayı, narsistin benliği ile arz kaynağının benliği arasında hiçbir sınır yoktur, yani narsist arz kaynağının kendisi gibi hissetmesi, düşünmesi ve davranması gerektiğini düşünür. Kısaca, arz kaynağının kendine ait bir kişiliği yoktur. Onun yerine, narsisti memnun etmek için var olur.

Narsistler düşük benlik saygılarını düzene sokmak ve “benliklerini” sürdürmek üzere bir narsisistik arz kaynağı ararlar. Bundan dolayı, ortaya koydukları görüntünün sürekli onaylanmasına ihtiyaç duyarlar: görkemli ve üstün olmak, özgün ve özel bir tutuma sahip olmak. Aslında, bu maskenin altında diğer insana ona destek olması için ihtiyaç duyan düşük bir benlik saygısı olan özgüvensiz bir insan vardır.

Narsistler İnsanlardan Tepki Almak İsterler

Mitja Back tarafından yazılmış ve Kişilik ve Sosyal Psikoloji Dergisinde yayınlanmış bir makalede Back ilginç bir iddiada bulunur: “Sosyal partnerlerimizde bizi ilk bakışta çeken şey tam olarak uzun vadeli ilişkilerde bizi mutlu eden şeyler değildir. Narsistler o aydınlık, etkileyici tarafa sahip olsalar da genellikle bulutların ortaya çıkması için sadece biraz zaman gerekir. Kısaca, iki ayrı özellik boyutu bulunur: narsisistik görkem ve kırılganlık (ya da tepkisellik)”.

Diğer bir deyişle, narsistler istedikleri şeyi almak için daha etkileyici olan taraflarını gösterirler ve eğer insanlar onların bekledikleri şekilde davranmazlar ise “daha çirkin” olan taraflarını gösterirler. Bir kere istedikleri şeyi aldıklarında ilgisiz, uzak veya öfkeli davranmaya başlayabilirler.

Bu tutum değişikliği diğer insandan bir tepki almayı amaçlar; bu tepki onların narsistin beklediği gibi davranmalarına yol açar. Örneğin, eğer belli bir günde bir kişi ile bir buluşma ayarlarlarsa ve diğer kişi bu buluşmaya katılamazsa o zaman narsist uzak davranmaya başlar çünkü o kişiden istediği şeyi tam olarak alamamıştır. Narsistin kendi ihtiyaçları her zaman diğer insanların ihtiyaçlarının üzerindedir.

Siz Bir Narsisistik Arz Kaynağı Mısınız?

Zaman zaman, narsisistik arz olan şeylerin farkına varmaz. Bundan dolayı, eğer sizin veya tanıdığınız birinin bir narsistin kurbanı olduğundan şüphe duyuyorsanız kendinize aşağıdaki şeyleri sormak iyi bir fikir olacaktır:

Bu kişi ile olan ilişkimde benim ne hissettiğim ve düşündüğüm gerçekten önemli mi? Partnerimin ihtiyaçları benim ihtiyaçlarımın üzerinde mi? Ben onların benden beklediği şeyleri yapmadığımda uzak veya öfkeli mi davranıyorlar?

Belki de bu sorular sayesinde narsisistik bir arz olup olmadığınızı anlayabilirsiniz. Eğer kendi ihtiyaçlarınızın o kadar önemli olmadığını hissediyorsanız bu kişi ile aranıza bazı sınırlar çizmek ve kendinizi herhangi bir istismar tipinden korumaya başlamak isteyebilirsiniz. Sizin ve sizin ihtiyaçlarınızın da en az karşınızdaki kişinin ihtiyaçları kadar önemli olduğunu unutmayın.