Gestalt Prensipleri: Gördüğümüzü Nasıl Organize Ederiz

Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır Francisco Pérez

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Gestatl prensipleri, beynimizin bir uyarıcıyı nasıl organize ettiğini açıklayan kurallardır. Bu prensipler, gördüklerimizi nasıl gördüğümüzü açıklar. Bütünün, parçalarından daha fazlası olduğuna dair bir fikri kapsar.

Almanya Köln’deki Gestalt Terapi Enstitüsünde görevli Max Wertheimer, Wolfgang Kohler ve Kurt Koffka adındaki üç psikolog bu prensibin temellerini atmıştır. Bu psikologlar, insan beyninin bilgiyi ve gün içerisinde gördüğü imgeleri nasıl organize ettiğini açıklamak için bir laboratuvarda çalışmıştır. 

Bu nedenle bu yeni Gestalt prensipleri, duyguların basit bir bireysel imge ya da parçaların bir sonucu olduğu fikrinin yerini almıştır. Yukarıda ifade ettiğimiz gibi, bu prensipler, bütünün parçalarından daha fazlası olduğunu ifade etmektedir.

Dünyamızı Basitleştirmek

İmgeleri, anlamları birimler halinde algılamamız, bir insanın ana algı sürecini açıklar. Görevi, çevrenin bize sunmuş olduğu kompleks uyarıcıyı basitleştirmeye çalışmaktır.

Eğer beyinlerimizi, bu karışık uyarıcıları daha anlaşılır bir şekle sokamaz ise, görevlerimizi yerine getirmek için dünya daha zor bir yer haline gelir. İronik bir biçimde psikologlar, dünyayı basitleştirme süreci için beynin büyük bir algı çabası içerisinde olduğunu ortaya koymuştur.

Algı Dünyaya Anlam Katar

Aşağıdaki görsellere bir bakalım:

Birçoğumuz bir görselde yarım kalmış bir şekilde olduğunu düşünür.

Burada da dört tüp olduğunu söyleyebilirsiniz.

Yukarıdaki şekilde, iki düz çizgi arasında bir kare ya da elmas şeklinde bir imgenin var olduğunu söyleyebilirsiniz.

Tüm bunlar yapabileceğimiz tüm yorumlar mı? Biri ilk görselde üç açı olduğunu söyler, diğeri için sekiz düz çizgi olduğunu söyler ve üçüncüsünde ‘M’ üzerine ‘W’ harfi geldiği düşünülebilir.

Gestalt’ın algı fikri, bir sahnedeki bireysel elementlerin bir bütün olarak nasıl yorumladığımıza vurgu yapar. Bu algı, bütünü daha farklı şekilde organize ettiğimiz ve bütün parçalarından daha büyük olduğu şeklindeki yorumumuza dayanır.

Gestalt’ın Gruplama Prensibi

Temel algı süreçleri, bir prensip sırasına göre şekillenir. Bu prensipler, bilgi yığınlarını nasıl anlamlı birimler haline dönüştürdüğümüzü açıklar.

Bu süreçlere, Gestaltın gruplama prensibi deriz. Bir grup Alman psikolog, 20.yy başlarında bu prensipleri öne sürerek çalışmaya başladı. Görsel ve işitsel uyaranların önemine yönelik sağlam prensiplerin olduğunu gösterdiler. Bu prensipler şunlardır:

Kapalı

Bu prensip, açık şekillerden daha ziyade kapalı ya da tam şekilleri, grupladığımızı söyler. Bu sayede, genel şekillere bakar ve devamı olmayan şekilleri ise ikinci plana atarız.

Yakınlık

Birbirlerine yakın elementlerini gruplamaya daha yatkınız. Sonuç olarak, aşağıdaki örnekte olduğu gibi, tek noktalar yerine harfleri görürüz.

Benzerlik

Benzer bir yapıda bulunan elementleri gruplama eğilimi gösteririz. Bu nedenle, aşağıdaki örnekte olduğu gibi, farklı elmalar sütunları yerine aynı şekilde sıralanmış elmalar sırasını görürüz.

Basitlik

Genelde, baskın olan Gestalt prensibi yasası basitliktir. Bir şekle baktığımız zaman, onu en basit ve doğrudan bir şekilde algılama isteriz.

Aşağıdaki görsel,de saatin akrep ve yelkovanını Y olarak görürüz. Bu durum, beynin daha basit olanını algılamaya yönelmek için basitlik prensibine göre hareket etmektir.

Bakış açımız diğer harflerin görselleri ile dolu olduğu zaman, beynimiz, tekerlek tellerinin Y harfini oluşturduğunu söyler. Yine de, Y harfini oluşturan parçalar başka harfler arasında bulunduğu için yakınlık yasası da devreye gire. Görseldeki renklerin benzer olduğundan ve eğilimli bir yapısı olmadığından ötürü, benzerlik prensibini de hesaba katabiliriz.

Gördüğümüz gibi, Gestalt prensipleri, gördüklerimizi nasıl algıladığımızı öğrenmek adına büyük bir önem arz eder. Bu farklı prensiplere göre, gördüklerimiz görsellere anlam verecek bir uyarıcıyı algılarız. Bu açıklama, beynin gördüğünü anlamak için basitleştirmesi gerektiği ihtiyacına dayanır.