Çocukluk Travmasının Beş Arketipi

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Çocukluk çağı travmasının beş arketipi, çocukların ıstıraplarının etkisini gösterme biçimlerinin farklı yollarını tanımlar. Çünkü herkes bunu aynı şekilde göstermez. Aslında, bu çocukların hepsi yetişkinliğe aynı davranışsal ve psikolojik dinamikleri geliştirerek ulaşamayacak. Bunun nedeni, kötü muamele, terk veya istismarın bıraktığı yaraların her zaman çok özel şekillerde kendini göstermesidir.

Carl Jung, yaralı çocuğun arketipinden bahsetti. Daha sonra, onun mirasını ve analitik psikolojinin temellerini canlı tutmakla görevlendirilen Jungçu psikologlar, çeşitli travma türlerini ve bunların arketipsel sembolizmlerini haritalandırdılar. Psişik evrendeki yaralanmaları ele almanın farklı yollarını özetleyen bir dizi evrensel arkaik kalıp ve görüntüden oluşurlar.

Bu şekilde, Jung’un kendisinin de açıkladığı gibi, bilinçaltımızda ilk ortaya çıkan çocuk arketipidir. Bununla birlikte, bu erken damga, her zaman olması gerektiği kadar sağlıklı ve zenginleştirici değildir.

Bu psiko-duygusal “damgalama” süreci, anne karnındayken yaklaşık yedi yaşına kadar başlar. Bu dönem insanın gelişiminde anahtardır. Bu nedenle, bu zamanda travma durumunda, benlik tamamen parçalanır.

Çocukluk çağı travmasının arketiplerini anlamak, geçmişin yaralarını iyileştirmek için daha iyi stratejiler geliştirmemize izin verebilir.

Çocukluk travmasının arketipleri

Donald Kalsched, Jungcu bir psikanalisttir. Çocukluk travması üzerine birkaç ilginç kitap yazdı. Bunlardan biri The Inner World of Trauma: Archetypal Defences of the Personal Spirit ( 1996). Bu çalışmada, erken istismar veya kötü muamele deneyimlerinin çocuğun ruhsal yaşamının gelişimine nasıl tamamen zarar verdiğini araştırıyor.
Bu acıyla karşı karşıya kalan çocuksu zihnin yaptığı şey, kendini savunmaya çalışmaktır. Ancak bunu yaparken kesinlikle kötü niyetli ve hatta yıkıcı olan imajlar ve savunmalar yaratma eğilimindedirler. Bu, çocukluk çağı travmasının arketiplerini açıklar. Nitekim travma geçiren hastanın iyileşmesi ve aydınlanması için bunlar gereklidir.

Çünkü Jung’un kendisinin de belirttiği gibi, bu deneyimlerin üstesinden gelmek için gölgelerimize, korkularımıza ve yaralarımıza ışık tutmak zorundayız. Bu nedenle Jungçulara göre, her çocuğun üstlendiği ve yetişkin yaşamına taşıdığı arketipleri anlamak,onların kurtuluşunu ve iyileşmesini kolaylaştırmanın ilk adımlarından biridir.

1. Gerekli kahraman

Beş çocukluk travması arketipinde, gerekli kahraman en çok tanınanlardan biridir. Yetişkin rolünü üstlenen, yaşının ötesinde sorumlulukları üstlenen çocuğa atıfta bulunur. Bu, işlevsiz ailelerde, ebeveynlerin bulunmadığı veya çocuklarını ihmal ettiği ortamlarda yaygındır.

Aslına bakılırsa, küçük kardeşlerine ve hatta kendi ebeveynlerine bakan birçok küçük çocuk var. Bunlar çocukluklarının kaybolduğu, kimliklerinin çarpıtıldığı ve kendilerinden başka herkesin kurtarıcısı olmaya çabaladıkları gerçeklerdir.

2. Şakacı

Soytarı, yaralarını kamufle etmek için komedi, ironi ve mizah kullanır. Bu arketip haline gelen, her zaman belli bir ilgisizlik, oyunculuk ve olgunlaşmamışlık gösteren genellikle küçük kardeştir. Ancak bu kılık değiştirmenin altında acılarını ve yalnızlıklarını gizlemeye çalışan yaralı bir çocuk vardır.

3. Yedek oyuncu

Yedek, çocukluk travmasının arketiplerinden bir diğeridir. İlk başta, bu arketip gerekli kahramana benzer görünebilir, ancak gerçekte biraz daha karmaşıktır. Nitekim yaşlarına göre inanılmaz derecede akıllı ve olgun çocuklardır. Onları tanımlayan bir şey varsa, o da sorumlu ve uzlaşmacı karakterleridir.

Bu çocuklar, işlevsiz ailelerinin ‘kırık parçalarını toplamak’ için çok zaman harcarlar. İstismarcı olup olmadıklarına bakılmaksızın kardeşlerinin ve ebeveynlerinin refahını önemserler. Her şeyin yolunda gitmesini isterler. Hatta bazen anne babalarının vicdanının sesi ya da kendi kardeşlerinin koruyucusu gibi davranırlar.

Bütün bunların akıllarında büyük bir psikolojik ve duygusal bedeli vardır.

4. Vahşi çocuk

Vahşi çocuk yalnızca sevgiyi, ilgiyi ve onaylanmayı arzular. Ancak bu besinlerden hiçbirine sahip olmadıkları için tepki gösterirler ve bunu şiddetle yaparlar. Dürtüsel, meydan okuyan kişiliklerdir ve dikkat çekmek için sorunları kullanırlar.

Meydan okuyan davranışları, ebeveynlerin cezalandırma ve hor görme dinamiklerini geri besler. Bu, travmanın, üzüntü, yalnızlık ve hatta nefretle oluşan ıstırabın izlerini çok daha büyük hale getirir.

“Bilinçaltını bilinçli yapana kadar o senin hayatını yönlendirecek ve sen ona kader diyeceksin.”

-Carl Jung-

5. Amaçsız gezgin

Amaçsız gezgin en yaygın ve aynı zamanda en karmaşık çocuk arketipidir. Günlük yaşamda neredeyse her şeyden kopuk dolaşan kayıp çocuğu tanımlar. Sevgi görmezler ve beklemezler de. Aslında, acılarını artırmamak için kimseden bir şey beklememenin daha iyi olduğunu düşünürler.

Tüm duygularını ve ihtiyaçlarını içselleştirirler. Gerçekten de dikkat çekmekten kaçınırlar ve arzuladıkları bir şey varsa o da görünmez olmaktır. Ayrıca bunların hiçbir amacı yoktur. Bu, umutları ve hayalleri olmadan büyüdükleri ve depresif durumlara ve sosyal izolasyona düşme eğiliminde oldukları anlamına gelir. Bu son derece sert bir psikolojik gerçektir.

Bu arketiplerin fikri hiçbir gerçek bilimsel kanıtla desteklenmemektedir. Bununla birlikte, çocukluk travmasıyla uğraşan herkes tarafından tanınan gerçekleri anlatıyorlar.

Bazı çocuklar dışsallaştırma bozuklukları (dürtüsellik veya zorlayıcı davranış gibi) geliştirirken, diğerleri içselleştirme bozuklukları (utangaçlık, depresyon, fobiler) sergiler. Bu nedenle, Jungian psikolojisinden alınan bu kaynak, bu erken yaraların farklı etkilerini anlamamız için son derece ilginçtir.