Logo image
Logo image
Psikoloji

Aşk ve Mutluluk Hormonu: Oksitosin

4 dakika
Aşk ve Mutluluk Hormonu: Oksitosin
Gema Sánchez Cuevas

Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır Valeria Sabater
Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Oksitosin, vücudumuzda birkaç farklı görevi bulunan bir hormondur. Hala tam olarak bu bir kaç görevin ne olduğunu bilemiyoruz. Örneğin, bizleri diğer insanlarla bağlayan o duygunun oksitosin ile ilgilisi olup olmadığını henüz keşfedemedik.

Bize sevgi, çocuk sahibi olma, emzirme ve tutku içerisinde, farklı şekil ve renklerde bir hayat sunan ve belli bir kuvveti bulunan hormon budur. Doğumu başlatan ve hayatı büyük harfler ile yazan da yine bu hormondur.

Günümüz dünyasında, oksitosin hakkında konuşurken, hemen hemen herkes, doğumu bu hormon ile ilişkilendirir. Yani, doğumu başlatma görevi bulunan bu sentetik hormondur.

Oksitosin, hipotalamusta üretilir ve hipofiz bezi tarafından salgılanır.

Hem bir hormon hem de bir nörotransmitter olan bu minik organik molekül üzerine yapılan çalışmalar hala devam ediyor. Sadece birkaç ay önce “Sosyal Bilişsel ve Duyuşsal Sinirbilim” (Social Cognitive and Affective Neuroscience) adlı bilim dergisi, rahatlama, iç huzur ve meditasyon yapılması adına, bedenimizin harekete geçmesini sağlayan süreçler için, oksitosinin zihinsel düzeyde bir rol oynayabileceğini ortaya çıkarmıştır.

Başka bir şekilde söylemek gerekirse: oksitosin sadece bizi başkalarına duygusal manada bağlamak ile kalmaz. Aynı zamanda, kendimizle daha iyi bağlantı kurmamıza yardımcı olan psikolojik ve duygusal mekanizmaları da teşvik eder. İçsel denge ile ilgilidir.

Artık oksitosinin bazı işlevlerini ana hatlarıyla çizdiğimize ve ne kadar önemli olduğunu konuştuğumuza göre, bu inanılmaz hormonu biraz daha yakından tanıyabiliriz.

Some figure

Aşkın Hormonu ve Daha Fazlası: Oksitosin

Oksitosin dokuz amino asitten oluşan bir oligopeptittir. Geçtiğimiz yüzyılın başında keşfedildi ve 1953’te bir biyo-kimyager olan Vincent Du Vigneaud tarafından yapay olarak sentezlendi.

İşte o zamandan beri, beynimiz içerisinde bu kadar güçlü ve önemli bir etkiye sahip olan bu bileşik, mikroskop altında incelenmeye başlandı. Amaç, hayatımızın önemli dönemeçlerinde, örneğin sosyal ilişkilerde, oksitosinin oynadığı rolü belirlemekti.

Şimdilerde ise, bu kimyasal maddenin, çalışmaya başladıktan sonra, birçok sosyal davranışlarımızı şekillendiren bir motor görevi gördüğünü biliyoruz. Empati, güven, dostluk, cömertlik veya fedakarlık gibi duygular, bu hormondan türemektedir.

Oksitosin ayrıca, dopamin ödül merkezinde de, temel bir işlev görür. Örneğin, oksitosin, orgazm sırasında zevk verir.

Ve bu özellikler göz önüne alındığında, oksitosinin gerçekten yoğun ve anlamlı ilişkilerde aktif rol aldığı görülecektir.

Ancak,  “Sinirbilim ve Bio-Davranışsal İncelemeler” (Neuroscience and Biobehavioral Reviews) adlı dergide yayınlanan bir makalede de açıklandığı gibi, bu yukarıda ifade ettiğimiz durum, ilk bakışta aklımıza gelenlerden çok daha karmaşıktır.

Çünkü duygusal ilişkilerde, birlikte hareket eden çok şey vardır. Oksitosin içeren nörotransmit salatasına dahil olan birçok farklı dinamik yapı vardır.

Some figure

Aşık olduğumuz ve o yoğun, çılgın ve neredeyse saplantılı tutkuyu hissettiğimizde, oksitosin aslında ‘yasaklarımızı’ ortadan kaldırır. Bilim insanları, bu hormonun sinirsel devreler üzerindeki etkisinin, alkole benzer olduğunu söylemektedirler.

Oksitosin, risk almayı, kendimize güvenmeyi öğütlerken, duygusal bir ilişki içerisinde mevcut tehlikelerinin veya etkilerin ne olduğunu gösterir. Bütün bunlar bizlere zarar vermiş olsa bile.

Bazıları, bu durumu oksitosin’in “karanlık” tarafı olarak nitelendirebilir. Ancak, bu olası ‘karanlık’, işleri sadece daha ilginç bir hale getiriyor.

Oksitosin Yaşamı Kolaylaştırır

Oksitosin, cömertliği, şefkati, güveni ve merhameti düzenler. Eğer bu doğruysa, insanların neden bu hormonu “insanlık hormonu” olarak tanımladığını anlamak daha kolay olur.

Fakat, çok önemli bir gerçeği de unutamayız. Hayvanlar dünyasında dahi, anneler, yavrularını, kendi canları pahasına korur ve savunur. Oksitosin hayvanların da davranışlarını düzenler. Aslında, insanların ve köpeklerin bu hormon sayesinde harika dostluklar kurabileceğini biliyoruz.

“Gözler, kör bir kalbe yol gösteremez.”

– Arap atasözü

Yani, bunu sadece bir “insanlık hormonu” olarak adlandırmak yerine, oksitosini daha geniş ve daha önemli bir bakış açısı ile ele almalıyız. Hayatımızı tüm yönleri ile kolaylaştırır oksitosin. 

Çünkü oksitosin, birbirimize, diğer canlılara, çevremize ve hatta kendimize bağlanmamızı sağlar. Birlikte yaşamayı kolaylaştırır. Sevginin, fedakarlığın, merhametin ve şefkatin yaşamın devamlılığı açısından bu şekilde garanti altına alıyoruz.

Some figure

Ayrıca, şu anda hormonun daha önce keşfedilmemiş bir yönü de inceleniyor ve bu durum da oldukça ilginç. Oksitosinin, çevremizdeki sosyal ve duygusal bilgilere dikkatimizi arttırdığı da görülmüştür. 

Oksitosion, hangi uyarıların önemli olduğunu yorumlamamıza yardımcı oluyor. Bu şekilde onları hatırlayabilir, yorumlayabilir ve işleyebiliriz. Burada yine bir “bağlantı” söz konusu. Bizi çevreleyen ile benliğimiz arasında bir bağ kurmaya çağıran güç. Sanki büyük bir yapbozun parçaları gibiyiz.

Bu keşif, Otizm Spektrum Bozuklukları (Autism Spectrum Disorders-ASD) olan insanlar için önemli olabilir. Aslında, oksitosin eksikliğinin, otizmin ortaya çıkmasına sebep olabileceği de görülmüştür.

Bu nedenle ilk klinik araştırmalar sosyal bütünleşmeyi ve etkileşimi geliştirme üzerine odaklanmıştır. Umarız bu manada yol alabiliriz. Ayrıca bu şaşırtıcı molekül üzerindeki keşiflerin devam etmesini dileyelim.

Kaynakça

-Kerstin Uvnäs Moberg (2003) “Oksitosin Faktörü: Aşk, Sakinlik ve Şifa Hormonu”. Da Capo Yayıncılık.
-Patty Van Cappellen, Baldwin M. Camino (2016) Oksitosin uygulamasının manevi ve meditasyon tepkileri üzerine etkileri, “Sosyal Bilişsel ve Duygusal Sinirbilim”. Cilt 11, n ° 10
-Carmichael, MS, Humbert, R., Dixen, J., Palmisano, G., Greenleaf, W. & Davidson, JM (1987) Plazma oksitosin, insan cinsel tepkisinde artışa neden olur. Cinsel Davranış Arşivleri 23: 59-79.

Tüm alıntı yapılan kaynaklar, kalitelerini, güvenilirliklerini, güncelliklerini ve geçerliliklerini sağlamak için ekibimiz tarafından derinlemesine incelendi. Bu makalenin bibliyografisi güvenilir ve akademik veya bilimsel doğruluğa sahip olarak kabul edildi.

  • Carter, C. S. (2022). Oxytocin and love: myths, metaphors and mysteries. Comprehensive Psychoneuroendocrinology, 9, 1-10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9216351/
  • Carter, C. S., & Porges, S. W. (2013). The biochemistry of love: an oxytocin hypothesis. EMBO reports, 14(1), 12-16. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3537144/
  • Cera, N., Vargas-Cáceres, S., Oliveira, C., Monteiro, J., Branco, D., Pignatelli, D., & Rebelo, S. (2021). How relevant is the systemic oxytocin concentration for human sexual behavior? A systematic review. Sexual Medicine, 9(4), 100370-100370. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8360917/
  • Cleveland Clinic. (March 27, 2022). Oxytocin. Consultado el 6 de julio de 2023. https://my.clevelandclinic.org/health/articles/22618-oxytocin#:~:text=What%20is%20the%20function%20of,aid%20in%20lactation%20after%20childbirth.
  • Cochran, D., Fallon, D., Hill, M., & Frazier, J. A. (2013). The role of oxytocin in psychiatric disorders: a review of biological and therapeutic research findings. Harvard review of psychiatry, 21(5), 219-247. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4120070/
  • DeAngelis, T. (2008). The two faces of oxytocin. American Psychological Association. Consultado el 6 de julio de 2023. https://www.apa.org/monitor/feb08/oxytocin
  • Hashimoto, H., Uezono, Y., & Ueta, Y. (2012). Pathophysiological function of oxytocin secreted by neuropeptides: a mini review. Pathophysiology, 19(4), 283-298. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0928468012000831?via%3Dihub
  • Haynes, A. C., Lywood, A., Crowe, E. M., Fielding, J. L., Rossiter, J. M., & Kent, C. (2022). A calming hug: Design and validation of a tactile aid to ease anxiety. Plos one, 17(3), 1-26. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0259838
  • Ito, E., Shima, R., & Yoshioka, T. (2019). A novel role of oxytocin: Oxytocin-induced well-being in humans. Biophysics and physicobiology, 16, 132-139. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6784812/
  • Jayaram, N., Varambally, S., Behere, R. V., Venkatasubramanian, G., Arasappa, R., Christopher, R., & Gangadhar, B. N. (2013). Effect of yoga therapy on plasma oxytocin and facial emotion recognition deficits in patients of schizophrenia. Indian journal of psychiatry, 55(Suppl 3), 409-413. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3768223/
  • Jones, C., Barrera, I., Brothers, S., Ring, R., & Wahlestedt, C. (2022). Oxytocin and social functioning. Dialogues in clinical neuroscience, 19(2), 193-201. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5573563/#:~:text=A%20plethora%20of%20studies%20have,%2C%20and%20anxiety%2C%20among%20others.&text=Oxytocin%20acts%20centrally%20within%20the,role%20in%20parturition%20and%20lactation.
  • Keeler, J. R., Roth, E. A., Neuser, B. L., Spitsbergen, J. M., Waters, D. J. M., & Vianney, J. M. (2015). The neurochemistry and social flow of singing: bonding and oxytocin. Frontiers in human neuroscience, 518, 1-10. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnhum.2015.00518/full#h4
  • Kirsch, P., Esslinger, C., Chen, Q., Mier, D., Lis, S., Siddhanti, S., & Meyer-Lindenberg, A. (2005). Oxytocin modulates neural circuitry for social cognition and fear in humans. Journal of neuroscience, 25(49), 11489-11493. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16339042/
  • Lawson, E. A., Olszewski, P. K., Weller, A., & Blevins, J. E. (2020). The role of oxytocin in regulation of appetitive behaviour, body weight and glucose homeostasis. Journal of neuroendocrinology, 32(4), 1-37. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7186135/
  • Lee, H. J., Macbeth, A. H., Pagani, J. H., & Young 3rd, W. S. (2009). Oxytocin: the great facilitator of life. Progress in neurobiology, 88(2), 127-151. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2689929/#:~:text=Oxytocin%20(Oxt)%20is%20a%20nonapeptide,role%20in%20lactation%20and%20parturition.
  • Lewine, H. (June 13, 2023). Oxytocin: The love hormone. Harvard Health Publishing. Consultado el 6 de julio de 2023. https://www.health.harvard.edu/mind-and-mood/oxytocin-the-love-hormone
  • Marsh, N., Marsh, A. A., Lee, M. R., & Hurlemann, R. (2021). Oxytocin and the neurobiology of prosocial behavior. The Neuroscientist, 27(6), 604-619. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8640275/
  • Modahl, C., Green, L. A., Fein, D., Morris, M., Waterhouse, L., Feinstein, C., & Levin, H. (1998). Plasma oxytocin levels in autistic children. Biological psychiatry, 43(4), 270-277. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0006322397004393
  • Nagasawa, M., Kikusui, T., Onaka, T., & Ohta, M. (2009). Dog’s gaze at its owner increases owner’s urinary oxytocin during social interaction. Hormones and behavior, 55(3), 434-441. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19124024/
  • Nilsson, U. (2009). Soothing music can increase oxytocin levels during bed rest after open‐heart surgery: a randomised control trial. Journal of clinical nursing, 18(15), 2153-2161. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19583647/
  • Osilla, E. V., & Sharma, S. (2022). Oxytocin. StatPearls. Consultado el 6 de julio de 2023. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507848/
  • Pekarek, B. T., Kochukov, M., Lozzi, B., Wu, T., Hunt, P. J., Tepe, B. & Arenkiel, B. R. (2022). Oxytocin signaling is necessary for synaptic maturation of adult-born neurons. Genes & Development, 36(21-24), 1100–1118. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9851403/
  • Rassovsky, Y., Harwood, A., Zagoory-Sharon, O., & Feldman, R. (2019). Martial arts increase oxytocin production. Scientific reports, 9(1), 1-8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6736948/
  • Schneiderman, I., Zagoory-Sharon, O., Leckman, J. F., & Feldman, R. (2012). Oxytocin during the initial stages of romantic attachment: relations to couples’ interactive reciprocity. Psychoneuroendocrinology, 37(8), 1277-1285. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3936960/#:~:text=OT%20was%20significantly%20higher%20in,and%20showed%20high%20individual%20stability.
  • Scatliffe, N., Casavant, S., Vittner, D., & Cong, X. (2019). Oxytocin and early parent-infant interactions: A systematic review. International journal of nursing sciences, 6(4), 445-453. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6838998/
  • Scheele, D., Striepens, N., Güntürkün, O., Deutschländer, S., Maier, W., Kendrick, K. M., & Hurlemann, R. (2012). Oxytocin modulates social distance between males and females. Journal of Neuroscience, 32(46), 16074-16079. https://www.jneurosci.org/content/32/46/16074
  • Uvnäs, K. (2009). La hormona del amor, la calma y la sanación. Obeslisco.
  • Uvnäs-Moberg, K., Handlin, L., & Petersson, M. (2015). Self-soothing behaviors with particular reference to oxytocin release induced by non-noxious sensory stimulation. Frontiers in psychology, 5, 1-16. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2014.01529/full
  • Uvnäs-Moberg, K., Ekström-Bergström, A., Berg, M., Buckley, S., Pajalic, Z., Hadjigeorgiou, E., & Dencker, A. (2019). Maternal plasma levels of oxytocin during physiological childbirth–a systematic review with implications for uterine contractions and central actions of oxytocin. BMC pregnancy and childbirth, 19, 1-17. https://bmcpregnancychildbirth.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12884-019-2365-9
  • UvnäsMoberg, K., Ekström-Bergström, A., Buckley, S., Massarotti, C., Pajalic, Z., Luegmair, K., … & Dencker, A. (2020). Maternal plasma levels of oxytocin during breastfeeding—A systematic review. PloS one, 15(8), 1-38. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7406087/
  • Van Cappellen, P., Way, B. M., Isgett, S. F., & Fredrickson, B. L. (2016). Effects of oxytocin administration on spirituality and emotional responses to meditation. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 11(10), 1579-1587. https://academic.oup.com/scan/article/11/10/1579/2413952?login=false
  • Wittig, R. M., Crockford, C., Deschner, T., Langergraber, K. E., Ziegler, T. E., & Zuberbühler, K. (2014). Food sharing is linked to urinary oxytocin levels and bonding in related and unrelated wild chimpanzees. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 281(1778), 1-10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3906952/

Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlı sunulmuştur ve bir profesyonelle görüşmeyi yerine geçmez. Şüpheleriniz varsa, uzmanınıza danışın.