Andropoz: Erkeklerde Menopoz, Efsane Mi Gerçek Mi?

Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır Alicia Yagüe Fernández

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Erkek menopozu yani andropoz diye bir şey gerçekten de var mı? Önemli sayıda orta yaşlı erkek kendilerinde kilo alma, yorgunluk, cinsel istek kaybı, uyku düzeni değişiklikleri ve çalkantılı ruh hali gibi belirtilerin olduğunu rapor ettiler.

Bazı uzmanlar bu belirtilere testosteron eksikliği sendromunun (hipogonadizm) neden olabileceğini söylüyorlar. Bu terim özellikle orta yaşlı veya yaşlı erkeklerde görülen hormonal, psikolojik ve cinsel semptomatolojiyi  kapsar.

Diğer profesyoneller, bu bir dizi belirti için “andropoz” terimini kullanırlar. Bu durum için kullanılan iki isim olması, tıp camiasında, bu durumun doğası hakkında fikir birliği eksikliği olduğunun bir göstergesidir.

Orta yaşlı insanların yaygın tıbbi şikayetleri analiz edildiğinde kadın ve erkeklerin benzer şeylerden şikayet ettiklerini düşünebilirsiniz. Bundan henüz birkaç yıl öncesine kadar, menopoz belirtilerinin sadece kadınlarda olduğunu düşünülüyordu.

Ancak bu algı değişmeye başladı. Kısa bir süre önce bazı uzmanlar erkekleri etkileyen bu semptomaloji için bir terim ortaya attılar: Andropoz.

Elbette cinsiyetler arasında hormonal düzeyler ve fiziksel özellikler açısından pek çok fark vardır. Ancak benzer tıbbi şikayetlere neden olabilecek bazı bedensel değişiklikler vardır. Bilim bu alanda her daim ilerleme kaydediyor ve günden güne bu konulara daha fazla ışık tutuyor.

Andropoz: Temel rol testosteron hormonunun

Erkeklerde testosteron düzeyi 40 yaşında düşmeye başlar. Ondan sonraki her yıl yüzde 1 ile 2 arasında düşmeye devam eder. Avrupa Ağrı Dergisindeki (European Journal of Pain) bir makaleye göre testosteron hormonu, hem erkeklerde hem de kadınlarda bulunur.

Aradaki fark erkeklerde daha fazla olmasıdır. Hormonal değişikliklerden sorumludur ve kasların, kemiklerin ve cinsel organın büyümesine katkı sağlar.

Bu nedenle bu hormon düşük seviyede olduğunda cinsel fonksiyonlarla ilgili semptomatolojiye neden olması şaşırtıcı değildir. Cinsel istek, ereksiyon olma becerisi ve sperm üretimi gibi şeyleri etkileyebilir.

İnsanları cinsel açıdan etkilemesinin yanında aynı zamanda uyku gibi başka bedensel fonksiyonları da etkileyebilir. Bazı uzmanlar bu durumu andropoz olarak tanımlarlar.

Doktor bir testosteron eksikliği olduğunu bulursa (başka bir deyişle hipogonadizm) ve tıbbi olarak bunu doğrularsa hasta, hormonal tedavi seçeneğine dönebilir. Sorun şu ki bazı erkekler hormonal tedavileri kötüye kullanırlar ve ihtiyaçları olmadığı halde bu tedavileri olurlar.

Amerika Birleşik Devletlerindeki tıbbi otoriteler bu tedavilerin sadece ihtiyacı olanlar tarafından kullanılması gerektiği konusunda insanları uyarmak zorunda kaldılar. Yani yalnızca testosteron düzeylerini kalıcı olarak etkileyen bazı hastalıkları veya hasarları bulunan insanlar bu tedavilere başvurmalıdırlar.

Bu tedaviler normal yaşlanma sürecinden geçen erkekler için uygun değildir. Tıbbi kontrol olmadan testosteron takviyelerini, haplarını veya enjeksiyonlarını kullanmamalısınız. Bunları yapmak sizi sağlık açısından pek çok riske maruz bırakabilir.

Testosteron eksikliği sendromu

İspanyol dergisi Mente y Cerebro (Zihin ve Beyin) tarafından yayınlanan son çalışmalar, bu bir dizi belirtinin varlığını doğruluyor.

Frank Sommer, Hamburg-Eppendorf Üniversitesi Tıp Merkezinde çalışan bir ürologtur ve erkek sağlığı alanında dünyanın önde gelen uzmanlarından biridir. Tıp camiasının bu bir dizi semptom için bir isim üzerinde anlaşma sağlayamamış olması gerçeğini eleştirmiştir.

Daha önce de belirttiğimiz gibi, bazı profesyoneller “andropoz” diğerleri ise “testosteron eksikliği sendromu” gibi tanı etiketleri kullanıyorlar. Ancak doktorlar bu durumu nasıl adlandırırsa adlandırsın, hastalarda halihazırda görülen semptomaloji birbirinin aynısıdır.

Ünlü üroloğa göre bu konuda ona danışan erkekler menopoz olan kadınlarla tam olarak aynı belirtileri göstermiyorlar. Yine de semptomları birbirine çok benziyor.

Sommer, testosteron eksikliği sendromu belirtilerini üç kategoriye ayırmayı öneriyor: Psikolojik, fiziksel ve cinsel. Bir hastanın hem testosteron düzeyi düşükse hem de bu üç kategoriden de semptomları varsa o zaman ona testosteron eksikliği sendromu teşhisi konur.

Bu kriterler, tanının, sadece hormonel seviyeye dayandırılarak konmasını önlemeyi amaçlamaktadır. Geri kalan belirtiler de önemlidir. Bu kategorizasyon aynı zamanda doktorların yanlış tanılardan kaçınmalarına da yardımcı olabilir.

Bunun yanında hastaların, diğer terapi formlarından daha fazla yararlanabilecekken hormonel tedavileri kötüye kullanmalarını önlemeye  de yardımcı olur.

Hormonal tedaviler

Testosteron eksikliği sendromu tedavisinde kullanılan hormonal tedaviler tartışmalıdır. Ancak birçok çalışma bu tür tedavinin birçok hasta için olumlu sonuçlar verebileceğini göstermiştir.

Hipogonadizmi olan birçok erkek hormonal tedaviye alınır ancak semptomları nüks eder. Birçok hekim hormonal tedavileri eleştirir çünkü uzun vadede olası yan etkilerle ilgili çok fazla bilgi yoktur. Bu yan etkilerden bazıları inme veya kalp krizi gibi dolaşım sistemi hastalıklarını içerebilir.

Söz konusu andropoz tedavisi olduğunda hormonal tedaviler kural yerine istisna olmalıdır. Bazı erkeklerde görülen belirtilerin kaynağı düşük testosteron düzeyi değildir.

Bir erkeğin hayatının bu yeni evresinde karşılaştığı yaşamsal değişikliklerden kaynaklanan psikolojik krizler nedeniyle ortaya çıkıyor olabilirler. Hastanın durumu buysa uzmanlar hormonal tedaviler yerine psikoterapatik tedavileri önerirler.

Psikolojik tedaviler

Stresli bir yaşam tarzı, ilişki sorunları, vücudun görünümüyle ilgili sorunlar ya da yaşamsal krizler hem fiziksel hem de psikolojik açıdan sonuçlar doğurabilirler. Birçok profesyonel, erkeklerin, genellikle psikolojik tedavi ile andropoz belirtileriyle başa çıkabildikleri fikrine katılır.

Bu tür bir terapi erkeklerin yaşlandıkça yaşadıkları duygusal değişiklikleri yönetmek için son derece faydalı olabilir. Yaşam tarzını iyileştirmek, belirtilerin çoğunu yatıştırmaya veya azaltmaya da yardımcı olabilir. Örneğin özellikle beslenme veya egzersizle ilgili değişiklikler faydalı olabilir.

İnsanların yaşlandıkça yaşadıkları değişiklikleri kabullenmeleri bazen zordur. Bazı kişisel ve sosyal çatışmalar hayatınızın önceki aşamalarındaki canlılığınızı korumak için adeta savaşmanızı gerektirebilir.

Fiziksel değişiklikler ve sağlık sorunları da ruh halinizi önemli ölçüde etkileyebilir. Psikolojik durumunuzla başa çıkma şekliniz, size, bugününüzden ve geleceğinizden zevk almanız için yol gösteren bir pusula olabilir.

Ayrıca geçmişinizi ana hatlarıyla kronolojik olarak anlamanıza yardımcı olabilir. Psikolojik bir değerlendirme, hayatınızın yeni aşamalarını yönetmeyi öğrenmeniz için çok faydalı olabilir.