Üçlü Beyin Teorisi: Üç İnsan Bir Beyin

Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır Beatriz Caballero

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Üçlü beyin, sinirbilimci Paul MacLean’in insan beyninin üç parçasını ifade etmek için geliştirdiği bir kavramdır. Bu parçalar evrimsel döngünün farklı aşamalarında gelişir. İnsanların topraktan yaratıldıklarını söylemesini açıklayan bir şeydir bu. Yani beynin en eski, en ilkel bölümü uterusta gelişmiştir. Duygusal beyin, yaşamın ilk 6 yılında gelişir. Bu nedenle, prefrontal korteks son olarak gelişir.

Gelişen fizik ve teknoloji ile birlikte sinirbilimi en popüler araştırma alanlarından biri haline geldi. Sinirbilim, üçlü beynin nasıl çalıştığını daha iyi anlamamızı sağlamıştır (bu, bir kişinin üç beyin türüne sahip olması anlamına gelir). Şimdi, üçlü beyin ve her bir parçasının özelliklerini açıklayacağız.

Üçlü beyin ve özellikleri

Sürüngen beyin

Sürüngen beyin aynı zamanda kadim hayvan beyni veya sürüngen kompleksi olarak da bilinir. Beyin sapında, omuriliğin kafatasına girdiği yerin tam üstünde bulunur. Bu, insanlığın en ilkel kısmıdır. Rahimde gelişmeye başlar, bu nedenle yenidoğanların yaptığı her şeyi etkiler (nefes almak, yemek yemek, uyumak, uyanmak, ağlamak, idrar yapmak, dışkı yapmak).

Beyin sapı, hipotalamus ile birlikte, organizmanın enerji seviyelerini kontrol eder. Buna “homeostaz” denir. Bu terim, iç dengenin korunmasını ifade eder. Sürüngen beyninin kontrol ettiği işlevler temeldir. Ancak soyut düşünce gibi zihnimizin en gelişmiş işlevlerini düşündüğümüzde önemini göz ardı ediyoruz.

Birçok psikolojik problem sürüngen beyninin koruduğu temel işlevlerdeki zorluklarla ilgilidir. Örneğin, travma tedavisi için uzman, tüm bedenin bir dengesizlikten muzdarip olup olmadığını dikkate almalıdır.

Duygusal beyin

Duygusal beyin veya limbik bölge, merkezi sinir sisteminin (CNS) merkezinde, sürüngen beynin hemen üstünde bulunur. Bebeğin doğduğu andan itibaren gelişmeye başlar. Duygusal beyin veya limbik sistem, çocuğun deneyimine, genetik bileşimine ve öfkesine bağlı olarak oluşur.

Bazı yazarlar duygusal beyni sürüngen beynin ve limbik sistemin bir karışımı olarak görürler. Burası duygularımızın ve tehlike monitörümüzün merkezidir.

Sonuç olarak, yoğun duygular limbik sistemi, özellikle de amigdalayı harekete geçirir. Amigdala bize olası tehlikeleri (korku merkezi olduğu için) bildirmekten ve çeşitli tepkileri harekete geçirmekten sorumludur:

• Stres hormonlarını tetikler.
• Ayrıca sinir dürtülerini serbest bırakır.
• Kalp atış hızını arttırır.
• Amigdala oksijen tüketimini arttırır.
• Vücudu savaşmaya veya kaçmaya hazırlar.

Gray, hayvanlarla yaptığı çalışmalar sayesinde serotonin seviyesi düştükçe, stresli uyaranlara verilen hiperaktivitenin arttığını göstermiştir (ve bunun tersi de geçerlidir). Örneğin, erkek maymunlarda, baskınlık hiyerarşisindeki pozisyonun serotonin seviyelerini nasıl etkilediğini gözlemlemiştir.

Travmatik olaylar yaşayan bazı insanlar tehdidi kaydeder. Ancak bilinçli zihinleri hiçbir şey olmamış gibi devam eder. Zihin beyindeki duygusal mesajları görmezden gelmeyi öğrense de, vücudun uyarı sinyalleri bunu yapamaz. Bu, duygusal beynin ne olursa olsun çalışmaya devam edeceği anlamına gelir.

Ek olarak, üçlü beyninin her iki kısmı da (sürüngen ve duygusal) deneyimlerin kaydedilmesinden ve ayrıca fizyoloji ve kimliğimizin (konfor, güvenlik, tehditler, açlık, yorgunluk, arzu, zevk, acı) yönetiminden sorumludur.

Rasyonel beyin: üçlü beynin en yeni bölümü

Üçlü beyninin en genç kısmı budur. Aynı zamanda neokorteks olarak da bilinir ve bizi diğer hayvanlardan en çok ayıran özelliktir. Burası prefrontal korteksin bulunduğu yerdir. Planlama, öngörme, zaman ve bağlamı algılama, yetersiz eylemleri engelleme, empatik anlama vb. şeyleri çoğu zaman beynin bu kısmı düzenlemektedir.

Çoğu zaman rasyonel beyin, yalnızca başına gelen şeyi anlayarak ve bilerek duygusal beyni serbest bırakamaz(mesela; travma durumunda). Birçok insan için ne olduğunu anlatmak kendi deneyimlerini kelimelere dökmek, hissetmek ve anlatmaktan daha kolaydır.

Ön loblar rasyonel beynin bir parçasıdır. Kişinin dürtülerini ve belirli bir durumda yeterli davranışlarını dengelemekten sorumludur. Ön lobların doğru çalışması, aşağıdaki işlevleri yerine getirebilmek için çok önemlidir:

• Diğer insanlarla sağlıklı ilişkileri sürdürmek.
• Bizi tehlikeye atacak veya diğer insanlara zarar verebilecek şeyleri yapmaktan kaçınmak.
• Dürtülerimizi düzenlemek: açlık, cinsellik, öfke.

Rasyonel beyin kranial boşluğun sadece% 30’unu kaplar ve temel olarak dış dünyamızı yönetir. İşlemleri anlamak, hedeflere ulaşmak, zamanı yönetmek ve eylemleri sıralamak ana fonksiyonlarından bazılarıdır. Ek olarak, rasyonel beyindeki neokorteksin hücresel ve biyokimyasal organizasyonu, duygusal beyindeki bu organizasyona göre çok daha karmaşıktır.