Psikopati Kontrol Listesi ve Robert Hare

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 04 Ekim, 2022

Psikopati kontrol listesi veya PCL-R, bir kişide psikopatinin varlığını tanımlayan uluslararası bir referans aracıdır. Her şeyden önce, araştırmacılar hapishane mahkumları arasında kullanıyorlar, ancak klinik ve adli tıp alanında da kullanışlıdır. Bu, diğer şeylerin yanı sıra duygusal ve kişilerarası yönler ve davranış sorunları hakkında ilginç bilgiler sağlayabilen güvenilir ve geçerli bir testtir.

Bu belki de onu tasarlayan kişi nedeniyle en ilginç klinik kaynaklardan biridir. Yaratıcısı Robert Hare, psikoloji doktoru ve profesörüdür. Günümüz itibariyle, halen suç araştırmaları alanında referans olarak yerini korumaktadır. Psikopatoloji ve psikofizyoloji alanındaki çalışmaları göze çarpmaktadır.

Bu aracı yaratırken, şiddet eylemleri nedeniyle hüküm giymiş olan kişiler hakkında değerli bilgiler sunabilecek bir kaynak tasarlamaya çalışmıştır. İki şey nedeniyle başarılı olması uzun sürmedi. Her şeyden önce, yönetimi çok basit ve kolaydır. Değerlendiricinin bireyin profilini prototipik bir psikopat ile karşılaştırabileceği 20 madde (soru) vardır.

Robert Hare’in psikopati testinin bu kadar kabul görmesinin ikinci nedeni, suçlu nüfusun ötesinde kullanılabilmesidir.

Böylece, klinik bir ortamda, insanlar bunu olası şiddet eğilimlerini ve erkeklerde, kadınlarda ve ergenlerde cinsel saldırganlığı değerlendirmek için basit ve geçerli bir araç olarak görmeye başladı. Başka bir deyişle, belirli bir kişinin cezai bir eylemde bulunmasının ne kadar olası olduğunu (makul bir hata eşiğiyle) tahmin edebilmiştir.

Bunu biraz daha genişletelim.

Psikopati kontrol listesi: Amaç, uygulama ve güvenilirlik

Psikopatik kişilik hakkındaki en iyi kitaplardan biri Robert Hare tarafından yazılmış ve 2003 yılında yayınlanan Without Conscience: The Disturbing World of the Psychopaths Among Us‘tır. Bu kitapta yazar, bu alandaki kapsamlı deneyimini anlatmaktadır. Bu kitabın hikayesi psikoloji öğrencisi olduğu dönemde başlar. O zamanlar uygulamalarını cezaevlerinde gerçekleştiriyordu, bu da suç dünyasıyla çok ilgilenmesine yol açtı.

Bu kitabın sayfalarında Hare, psikopatların (sosyopatların aksine) sonradan bu hale gelmediklerini aksine doğumla bunun gerçekleştiğini belirtmektedir. Belki de bu yüzden ona göre, nüfusun yaklaşık %1’inde mevcut olan temel faktörleri değerlendirmek için bir araç geliştirmeyi gerekli bulmuştur. Bu nedenle, psikopati kontrol listesi, pratik deneyimi, çalışmaları, görüşmeleri ve adli vakalarının bir sonucu olarak ortaya çıktı.

“Psikopatlar sosyal yırtıcılardır ve tüm yırtıcı hayvanlar gibi, beslenme alanları ararlar. Nerede güç, prestij ve para varsa onları da orada bulursunuz.”

– Robert D. Hare

Psikopati kontrol listesi neyi değerlendiriyor?

Psikopati kontrol listesi veya PCL-R, bir kişide psikopatik özelliklerin varlığını veya yokluğunu klinik, yasal veya araştırma amacıyla değerlendirmek için kullanılır. Bu test 1990’larda oluşturuldu ve başlangıçta bir kişinin psikopatik eğilimlerini değerlendirmede etkili oldu. Ancak, yavaş yavaş, Hare ve araştırma ekibi konuya daha yakından bakmaya karar verdiler.

Bunun nedeni tekrarlayan bir gerçekti: psikopatların çoğu şiddet eylemlerini tekrarlıyor. Bu nedenle, mevcut PCL-R, araştırmacıların hüküm giymiş bir deneğin nüksetme ve geçmiş eylemlerini tekrarlamaya dair potansiyel riskini görebilmeleri için yaratılmıştır.

Uzmanlar bu aracı nasıl uygular?

Psikopati kontrol listesinde 20 madde bulunmaktadır. Aslında, bu bir değerlendirme ölçeğidir. Diğer bir deyişle, uzmanın her sorulan soruya 0 ile 2 puan arasında bir değerlendirmede bulunması gereken yarı yapılandırılmış bir görüşme yoluyla uygulanır. Diğer yandan, bu değerlendirmenin sonucunun sadece mülakatla başlamadığını belirtmek gerekir. Kişinin sabıka kaydı, uzmanlardan gelen raporlar, iş ve aile öyküsü, deneme kayıtları ve akran değerlendirmeleri gibi araştırmacının dikkate alması gereken diğer önemli faktörler vardır.

Psikopati kontrol listesinde değerlendirilen boyutları görelim:

• Konuşkanlık / Yüzeysel çekicilik.
• Benmerkezcilik / Yüksek öz-değer duygusu.
• Stimülasyon ihtiyacı / Can sıkıntısı eğilimi.
• Patolojik yalancılık.
• Kurnazlık / Manipülatiflik.
• Pişmanlık ve suçluluk eksikliği.
• Duygusal olarak sığlık.
• Duygusuzluk / Empati eksikliği.
• Parazit yaşam tarzı.
• Davranışsal kontrol eksikliği.
• Seçici olmayan cinsel davranış.
• Erken davranış sorunları.
• Gerçekçi uzun vadeli hedeflerin eksikliği.
• Dürtüsellik.
• Sorumsuzluk.
• Kendi eylemleri için sorumluluk kabul edememe.
• Birkaç kısa evlilik ilişkisi.
• Çocuklukta suç işleme.
• Koşullu salıvermenin geri alınması.
• Cezai çok yönlülük

Görüşmelere ve çeşitli raporların analizlerine göre, araştırmacılar bu testin tamamlanmasının yaklaşık bir buçuk saat sürdüğü sonucuna vardılar. Elde edilen sonuçlar, bireyde psikopatik eğilimler olup olmadığını tanımlayacaktır. Buna ek olarak, önemlerini ve şiddet içeren eylemlerde bulunma olasılıklarını (veya daha önce yapmışlarsa tekrar yapıp yapmayacaklarını) belirlerler.

Psikopati kontrol listesinin güvenilirliği ve geçerliliği

Robert Hare, bu testle, karşılaştığımız psikopat türünü görmenin de mümkün olduğuna dikkat çekiyor. Tüm psikopatların şiddet içeren eylemler yapmadığını ve cinayet işlemediğini belirtmek önemlidir. Birçoğu, hem birlikte yaşama hem de özdeşleşmeyi engelleyen manipülatif ve narsisistik bir kişilik olarak tanımlanır.

Öte yandan, psikopati kontrol listesinin güvenilirliğini sorgularsak şayet, son yıllarda yapılan analizlerden bahsetmeliyiz. Veriler her zaman yüksek tutarlılık, geçerlilik ve güvenilirlik gösterir. Örneğin, Kanada Ottawa’daki Carleton Üniversitesi’nde yapılan çalışmadan bahsedelim. Bu çalışmada Dr.Kristopher J. Brazil bir kez daha adli, klinik ve araştırma alanlarındaki kullanışlılığını gösterdi.

Şüphesiz, bu oldukça ilginç bir araçtır. Bu arada Robert Hare bugün 85 yaşında ve hala psikopati ve suç davranışı alanında büyük uzmanlardan biri.

“Psikopatlar, herhangi bir sosyal alışverişi bir ‘beslenme fırsatı’, bir yarışma veya yalnızca bir kazananın olabileceği bir irade testi olarak görüyor. Onların güdüsü, acımasızca ve pişmanlık duymadan manipüle etmek ve almaktır.”

– Robert D. Hare