Öz Yeterliliği Geliştirmenin ve Yetkin Hissetmenin Yedi Anahtarı

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Albert Bandura (1925-2021) öldüğünde tarihin en önemli sosyal psikologlarından birini kaybettik. Onun fikirleri sayesinde öz yeterlilik geliştirmenin yollarını öğrendik. Aslında, sürekli değişen bir dünyada kendimize ve hedeflerimize ulaşma yeteneğimize inanmanın istikrarı sağlamanın tek yolu olduğunu öğretti. Bununla birlikte, bu kolay bir iş değildir.

Öz yeterlilik, insan kişiliğini oluşturan temellerden biridir. Size gerçekten olmak istediğiniz kişi olma fırsatı verir. Bu kapasiteyi ilk tanımlayan Bandura oldu. Aslında, öğrenmenizden inançlarınıza kadar, herhangi bir zamanda pekiştirebileceğiniz her şeyin, refahınıza aracılık ettiğini iddia etti.

Kendinize güvenmek, belirli şeyleri başarabileceğinizi bilmek ve arzularınız, değerleriniz ve yeteneklerinizle uyum içinde çalışmak , hayatta ileriye gitmenizi sağlayan şeylerdir. Bu makalede, bunu yapmak için bir dizi basit strateji keşfedebilirsiniz.

“İnsanların yetenekleri hakkındaki inançları, bu yetenekler üzerinde derin bir etkiye sahiptir.”

-Albert Bandura-

Öz yeterlilik nasıl geliştirilir

Öz yeterlik, belirli eylemleri uygulama ve böylece bir hedefe ulaşma yeteneğinize olan güveniniz olarak tanımlanır (Bandura, 1977, 1986, 1997). Daha da önemlisi, mesele sadece “yapabileceğinize inanmak” değildir. Bu basit bir “özgüven” değil.

Aslında öz yeterlik, bir dizi yetkinliğin özümsenmesi ve uygulanmasına dayanır. Etkili olma umudunuzu destekleyen bir süreç aracılığıyla başarının farkındalığıdır. Tahmin edebileceğiniz gibi, özellikle çocukluk ve ergenlik döneminde belirleyicidir. Bu bağlamda, Castellon’daki (İspanya) Jaume 1 Üniversitesi, öz yeterlik ile akademik başarı arasındaki bağlantıyla ilgili bir araştırma yaptı.

Öğrencilerin becerilerine güvendikleri ve iyi sonuçlar elde edeceklerine inandıkları zaman, bunları elde etme olasılıklarının daha yüksek olduğunu biliyoruz. Ayrıca Bandura, çocukluk döneminde öz-yeterliliği geliştirmenin bir öncelik olduğunu belirtmiştir. Aslında, yetişkinlikte bunu başarma yeteneğiniz azalma eğilimindedir, ancak bazı değişiklikler yapmak için asla geç değildir.

İşte öz yeterliliği uygulamaya koymak için yedi ipucu.

1. Bir alanda yetkin olmak istiyorsanız, öğrenin ve o alanda çalışın.

Tıp okumamış kimse doktor kadar etkili olamaz. Bu nedenle, ne olursa olsun, herhangi bir disiplinde gerçekten yetkin hissetmek istiyorsanız, pratik yapmalı ve eğitim almalısınız. Öncelikle bu, yeni bakış açıları ve alanlar oluşturabilmek için bilmediklerinizin farkına varmanız ve değişime açık olmanız gerektiği anlamına gelir.

2. Öz yeterliliği geliştirmek, içinizde sürekli gelişen bir süreçtir.

Bandura, her yapbozun parça parça ve düşünerek tamamlandığını söyler. Aynı şey öz yeterlilik ile de olur. Küçük ilerlemeler ve günlük zaferler içeren bir evrim sürecidir. Elbette aksilikler olacaktır. Ancak, öğrenme budur. Aslında, onları çözmek için hataları bütünleştirirsiniz. Bu şekilde, yeterlilik duygularınızı geliştirebilirsiniz.

3. Ustalık ve başarı deneyimlerini hatırlayın

Öz yeterliliği geliştirmenin anahtarı, belirli eylemlerde bulunduğunuzda başarılı olduğunuz tüm zamanları hatırlamaktır. O zaman başarılı olduğunuz ve tekrar olabileceğiniz bilgisiyle  rahatlamak demektir. Bu fenomeni çocuklarda çok görüyoruz.

Gerçekten de, bazen çocuklar belirli görevleri yerine getirirken kendilerinden şüphe duyarlar. Bununla birlikte, görevlerde ustalaşmayı başarıp, başarıya ulaştıkça, sonunda tamamen özerk hale gelene kadar kendilerine çok daha fazla güvenirler.

4. Duygularınızı düzenleyin ve düşüncelerinizi kontrol edin

Öz yeterliliği tam ve etkili bir şekilde geliştirmek istiyorsanız, duygularınızı yönetmelisiniz. Bunun nedeni, korku veya güvensizlik gibi boyutların umutlarınızı kırmasıdır. Aslında, başarısızlıktan korkuyorsanız ve hatalara kafayı takarsanız, başarısız olma ihtimaliniz çok yüksektir. Ayrıca, zihniniz yanınızda değilse ve yalnızca olumsuz düşünceler yaşıyorsanız, yetkinliğiniz sizi tamamen başarısızlığa uğratacaktır.

Bu nedenle, zihninizde olan her şeyi düzenlemeyi öğrenmeniz çok önemlidir. Kendi kendine etkili olmak, becerilerinizi yeterli duygusal uyumla hizalamak anlamına gelir.

5. Sosyal modelleme: Başarılı olanlara bakın

Sektörünüzdeki başarılı insanlar ne yapar? Belirli bir disiplinde uzmanlaşmayı hayal ediyorsanız, mükemmelliğe ulaşmış olanlara bakmak her zaman iyi bir fikirdir. Sosyal modelleme, uzmanları gözlemleyerek ve taklit ederek öğrenme süreci, burada uygun bir eylem şeklidir.

6. Zorlukları kabul edin

Öz yeterliklerini geliştirmeyi başaran ve alanlarında en yüksek seviyelere ulaşmış kişiler büyük zorluklarla karşılaşmış olanlardır. Aslına bakılırsa, zor görevleri bilerek ve cesaretle ele almak, kendinize meydan okumanın bir yoludur. Her şeyden önce, düşündüğünüzden daha fazlasını başarabileceğinizi kendinize göstermiş olursunuz.

7. Geri bildirimi kabul edin: hem olumlu hem de olumsuz

Tavsiye kabul edemeyen veya herhangi bir  geri bildirime tahammül edemeyen kimse çok ileri gidemez. Hiç kimse uzman olarak doğmaz. Aslında uzmanlar, her şeyi bilmediklerini bilmenin alçakgönüllülüğü ile doğarlar. Bu nedenle hatalarınızı kabullenmeli ve sizden daha bilgili birinin sizi yönlendirmesine izin vermelisiniz.

Ayrıca, olumlu pekiştirmeyi kabul etmek de önemlidir. Gerçekten de, bir iltifat, öz yeterliliğinizi güçlendirmek için bir destek görevi görür ve doğru yolda olduğunuzu bilmenizi sağlar. Ne fazlası ne azı. Öz yeterlik üzerinde her gün çalışmalısınız. Hayatınızı iyileştirecek ve çok ileri gidebileceksiniz. Aslında beklentileriniz (ve becerileriniz) sizi nereye götürürse, oraya.