Noam Chomsky'e Göre Medyanın Toplumu Kontrol Etmek İçin Kullandığı 10 Strateji

Noam Chomsky dünya çapında en çok saygı duyulan entelektüellerden biri. The New York Times gazetesine göre de şu an yaşadığımız dönemin en önemli düşünürü. Chomsky’nin dünyaya en önemli katkılarından biri, günümüzde medyanın kontrol sağlamak için kullandığı farklı stratejileri ortaya çıkararak analiz etmek için yaptığı çalışmalardır.

Noam Chomsky ilk olarak dil bilimci kimliğiyle ilgi çekse de aynı zamanda bir filozof ve bilim insanı. Özellikle de politik aktivizm dünyasında büyük ses getirdi. Yazılarını dünya çapında paylaşan birçok insan olmasının yanı sıra okuyucularının sayısı da gittikçe artıyor.

“Nasıl oluyor da ortalıkta dolaşan bu kadar çok bilgi olmasına rağmen çok az şey biliyoruz?”

– Noam Chomsky

Chomsky medya kontrolünün stratejilerini özetlediği eğitici bir makale yazmıştı. Bu konuda derin ve karmaşık fikirlere sahip olmasına rağmen, insanları eğitmeyi amaçladığı için fikirlerini basit ve kolay anlaşılan terimler kullanarak anlatmaya çalıştı.

1. Dikkat dağıtmak

Chomsky’e göre medyanın kontrol için en sık kullandığı strateji dikkat dağıtmak. Medya esasen toplumun ilgisini anlamsız ya da gereksiz şeylere yöneltmeyi amaçlar. İşte zihinlerimizi bu şekilde meşgul tutarlar.

Ayrıca insanları gereksiz bilgiye boğar ya da sporla ilgili etkinlikleri, ünlüleri ve önemsiz şeyleri ön plana çıkarırlar. Burada asıl amaç insanları gerçek problemleri göremeyecek duruma getirmektir.

2. Problem-Tepki-Çözüm

Bazen güç sahibi otorite bazı gerçekleri bilerek görmezden gelir ya da üzerinde pek durmaz. Önce vatandaşlarını, dışarıdan çözüm gerektiren bir sorun olduğuna inandırır ve sonra kendileri ortaya bir çözüm atarlar.

Bu, medyanın popüler olmayan kararlar vermek için kullandığı bir stratejidir. Örneğin, kamu sektörünü kasıtlı olarak olduğundan daha kötü gösterebilir çünkü aslında özelleştirmek istiyordur. Amaç kamuya ait malları satma fikrini haklı çıkarmaktır.

3. Kademeli strateji

Burada hedef topluma normalde kabul etmeyeceği şeyleri kabul ettirmektir. Nasıl mı? Bir fikri insanlara farkına varamayacakları kadar yavaş aşılayarak. 

Örneğin, işçi haklarının azaltılması konusunda yaşanan durum da buydu. Bazı toplumlarda öyle yasalar koyuldu ki, insanlar en sonunda işçilerin sosyal güvenlik gibi herhangi bir güvenceye sahip olmamasını normal bir durum olarak görmeye başladı.

4. Sonrasını düşündürmek

Bu strateji vatandaşları, kısa vadede attıkları adımlar kötü olsa da ileride tüm topluma sağlayacağı yarar için değeceğine inandırır. “Amaç, bu amaca ulaşmak için kullanılan her yolu mübah kılar.”

Buradaki amaç insanların “kötü” şeyleri reddetmek yerine bunlara alışmasını sağlamak. Nasıl mı? Sonrasında her şeyin daha güzel olacağını düşündürerek. Zamanı geldiğinde “normalleştirme” etkisi çoktan görevini yerine getirmiş olacak ve en sonunda insanlar onlara söz verilen şeyi almadıkları için de ayaklanmayacaktır.

5. İnsanlara çocuk gibi davranmak

Televizyondaki mesajların birçoğu, özellikle de reklamlarda, insanlarla çocukmuş gibi konuşur. Bir masumiyet halesiyle süsleyerek oldukça stratejik ifadeler, kelimeler ya da tavırlar kullanırlar.

Burada amaç insanların savunma potansiyelinden sıyrılmaktır. Bu şekilde medya, onların eleştirel düşünme yetilerini devre dışı bırakmaya çalışarak kontrol kurmayı hedefler. Aynı taktiği siyasetçiler de babacan figürler sergileyerek kullanır.

6. Duygulardan vurmak

Kukla ustaları insanların düşünmeye meyletmelerini istemez. Daha çok duygulara hitap etmek ve insanların bilinçaltına ulaşmak isterler. Bu mesajların çoğunun duygusal içeriklere sahip olmasının sebebi de budur.

Asıl amaç mantıklı düşünme sürecinin “kısa devre” yapmasıdır. Verdikleri mesajın detaylarına inmeden yüzeysel olarak yansıtmak için duygularımızı kullanırlar. Bu da insanların mantıklı düşünme yetisini devre dışı bırakmanın başka bir yoludur.

7. Toplumu cahil bırakmak

Yetkiyi elinde bulunduran kişilerin başlıca amaçlarından biri de toplumun cahil kalmasını sağlamaktır. Cehalet, insanlara bir şeyleri kendi kendilerine analiz edebilmeleri için gereken araçları sağlamamakla olur. Yani onlara olayların sadece ilgi çekici kısımlarını anlatıp perde arkasında neler döndüğünü asla açığa vurmazlar.

İnsanları cahil bırakmak aynı zamanda eğitimi odak noktasından çıkarmak demektir. Bu da özel eğitim ile devletin sağladığı eğitim arasında kalite farkı açısından büyük bir uçurum yaratır. İnsanların bilgiye olan açlığını susturur ve aklın gücünü önemsiz hale getirirler.

8. Toplumu rahat ve ilgisiz hale getirmek

Trendlerin ve moda olan şeylerin büyük bir kısmı öyle birdenbire ortaya çıkmaz. Neredeyse her zaman bunları piyasaya sürüp reklamını yapan birileri vardır. Bunu yapmalarının sebebi homojen zevkler, ilgi alanları ve fikirler yaratmaktır.

Medya devamlı belirli moda ve trendlerin tanıtımını yapar. Bunların çoğu hoppa, gereksiz ve hatta absürt yaşam tarzlarına özendirir. Bu şekilde yaşamanın moda olduğuna insanları ikna ederler.

9. Kendini suçlamaya teşvik etmek

Medyanın kontrol için kullandığı bir başka strateji de insanları, problemlerinin tek suçlusunun kendileri olduğuna inandırmak. Başlarına gelen herhangi kötü bir şey tamamen onların suçudur. Bu şekilde kişi, etrafındaki her şeyin mükemmel olduğu fikrine inandırılmış olduğu için, ortada yanlış bir şey varsa kendi hatası yüzünden olmalıdır diye düşünür.

Böylece insanlar, çevresine uyum sağlamaya çalışıp da bunu kusursuz bir şekilde beceremeyince suçu kendinde arar. Sistemin yarattığı tüm o öfkenin odağını yanlış yöne çevirerek sürekli kendisini suçlar.

10. İnsanları onlardan daha iyi tanımak

Son yıllarda bilim sayesinde insan biyolojisi ve psikolojisi hakkında birçok bilgiye erişimimiz var. Ancak bu bilgilere hala çoğu insan ulaşamıyor.

Bilgilerin sadece ufacık bir kısmı topluma ulaşır. Seçkin tabaka bu bilgilere sahip olabildiği için istediği gibi de kullanır. Cehaletin güç sahibi kişiler için toplumu kontrol etmeyi ne kadar kolaylaştırdığını bir kez daha görüyoruz.

Medya kontrolünün kullandığı bu stratejilerin hedefi, dünyayı en güçlü insanların istediği hale getirmektir. Bunu da herkesin eleştirel düşünme yetisini ve özgürlüğünü kısıtlayarak yaparlar. Fakat onların bizi böyle kullanmasına pasif bir şekilde izin vermeyi bırakmak bizim sorumluluğumuz. Buna bir son vermek için elimizden geldiğince mücadele etmemiz gerekiyor.