Kaşık Teorisi: Kronik Hastalığı Olanlar İçin Yararlı Bir Araç

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 26 Mart, 2023

Kaşık teorisi, bireyin günlük aktivitelerini ve görevlerini yerine getirmesi gereken zihinsel veya fiziksel enerji miktarını tanımlamak için kullanılan bir metafordur. Pratikte, kronik bir hastalığı olan birinin ne kadar enerjiye sahip olabileceğini görsel olarak temsil etmek için kullanılır. Ayrıca bu kişilerin günlerini buna göre nasıl planlamaları gerektiğini de.

Bu gerçekten ilginç bir yaklaşım. Aslında, gerçekte, çoğu zaman, kronik hastalıklardan muzdarip insanların uğraşmak zorunda oldukları ek yüklerden söz edilmiyor. Örneğin, fibromiyaljiden muzdarip bir kişi, işe gitmek, alışverişe gitmek, çocuklarına bakmak vb. için ne kadar enerji harcayacağını bilemediği için günlerini planlamakta büyük zorluklar yaşayacaktır.

Aynı şey depresif hasta veya otizmli çocuk için de geçerlidir. Aslında, fiziksel veya zihinsel sağlık sorunu yaşayanlar için günlük işler genellikle son derece zordur. Ancak, bu genellikle ihmal edilen veya yanlış anlaşılan bir gerçektir. Hatta bazı insanlar onları zayıf ya da tembel olarak nitelendiriyor.

Günümüzde kronik hastalıklardan muzdarip insanlar genellikle kendilerine ‘kaşık’ diyorlar. Gerçekten de kaşık teorisi, birbirlerini desteklemek veya kurumsal kaynaklar elde etmek için kronik hastalıklardan veya zihinsel bozukluklardan etkilenen insan topluluklarının yaratılmasını kolaylaştırmıştır.

Kaşık teorisi ne öneriyor?

Kaşık terimi, birçok insanın özdeşleştiği bir terimdir. Aslında, her yaştan erkek ve kadın, deneyim alışverişinde bulunmak ve sosyal tanınma elde etmek amacıyla kaşıkçı topluluklar oluşturmuştur. Kaşık teorisini 2003 yılında kişisel blogunda yazdığı But You Don’t Look Sick’te yazdığı bir makaleyle ilk kez öne süren Christine Miserandino’ydu .

Miserandino, bir arkadaşının ona lupusla yaşamanın nasıl bir şey olduğunu sorduğunda, kişisel bir deneyim nedeniyle teorisini geliştirdi. Nasıl hissettiğini göstermek için arkadaşına o gün için ne kadar enerjisi kaldığını göstermek için kaşık kullandı. Ayrıca, zaman zaman günlük yükümlülüklerini yerine getirmek için gelecekteki kaşıkları ‘ödünç almaya’ zorlandığını da gösterdi.

Lupus gibi otoimmün hastalıklar, günlük aktiviteler için enerji eksikliği ile karakterizedir. Aynısı diğer herhangi bir kronik tıbbi durum ve elbette psikolojik bozukluklar için de geçerlidir. Her aktivite, görev ve yükümlülük, belirli sayıda kaşık ‘bedeline’ denk gelir.

Bu enerji son derece hızlı tüketilir ve geri kazanılması (kaşıkların doldurulması) için kişinin dinlenmesi gerekir.

Kaşıkçı olup olmadığını nasıl anlarsın?

Kural olarak, günlük yaşamınızda ulaşabileceğiniz çok sayıda ‘enerji kaynağına’ sahipsiniz. Her sabah kalkıyorsunuz ve günlük yükümlülüklerinizin büyük bir kısmını yerine getirebileceğinizden hiç şüphe duymuyorsunuz. İşe, sınıfa, ev işi yapmaya vb. gidebilirsin.

• Ancak kronik ağrısı, fibromiyaljisi, lupusu, böbrek sorunları, kardiyovasküler sorunları vb. olan hastalar tüm yükümlülüklerini yerine getirebileceklerinden emin değillerdir.
• Ayrıca depresyon, anksiyete, bipolar bozukluk ve hatta otizmli hastalar, her gün ne yapabileceklerini bilememenin sürekli belirsizliği ile yaşarlar.
• Sadece daha fazla fiziksel yorgunluk çekmekle kalmazlar, aynı zamanda cesaret kırıklığı, ıstırap ve stres vb. duygular da ortaya çıkar.
• Ortalama olarak, uyku konusunda da ciddi sorunlar yaşarlar. Bu onların enerjilerini geri kazanmalarını zorlaştırır.

King’s College London, bir araştırma yaptı. Bu, zihinsel bozukluğu olan hastaların kronik yorgunluk veya nevrasteniden muzdarip olmasının yaygın olduğunu ve bu da onları daha da sınırladığını iddia etti. Kaşık teorisi, nadiren görülen şeylere odaklanmaya çalışır.

Bu bir zayıflık değil. Bu inisiyatif veya sorumluluk eksikliği değildir. Aslına bakarsanız, kaşıkçılar, psikolojik sorunları veya kronik hastalıkları olan kişiler, diğerleriyle aynı enerji seviyelerine sahip değillerdir.

Daha fazla farkındalığa ihtiyaç var

Kaşık teorisini haklı çıkaran onlarca örnek verebiliriz. Örneğin, trans bireyler kendilerini özdeşleştirmedikleri bir cinsiyete sahip bir bedende yaşamaktan genellikle çabuk yorulurlar.

Ayrıca, otizm spektrumundaki birçok çocuk ve yetişkin, nörotipiklerin bile tanımadığı bazı ses ve işitsel uyaranlardan bitkin düşer. Ayrıca bazı depresyon hastalarının sabahları giyinmeye bile enerjileri yoktur. Kaşık teorisinin aradığı şey, bu grubun nasıl hissettiğini anlatan bir araç olmaktır. Ayrıca, hayatlarının nasıl olduğunu…

Her bireyin yaşadığı hastalık, tüketeceği enerji kaşıklarını belirler. Sadece yataktan kalkmanın hepsini tüketmesi söz konusu olabilir. Bu nedenle, günün geri kalanında daha fazla enerjileri kalmaz. Bu, hiçbir ayrım gözetmeksizin hepimizin anlaması gereken bir şey.

Son olarak, zihinsel veya kronik bir hastalığa yakalanmakla ilişkili suçluluk, bu insanlar için ek bir yüktür. Kaşık teorisi, bireyin bu suçu bir kenara bırakmasını arar. Bu şekilde kendi hastalıklarını anlamak için daha donanımlı olacaklar. Ayrıca, kendilerini çok yalnız hissetmeyecekler ve diğer kaşıkları bulup onlarla bağlantı kurabilecekler. Tek yapmaları gereken #spoonieproblems etiketini aramak.