John Dewey'e Göre Eğitim Modelleri
Yazan ve doğrulayan psikolog Sergio De Dios González
John Dewey (1859-1952) bugüne dek yaşamış en önemli eğitim psikologlarından biri olarak kabul edilir. Ayrıca geliştirdiği eğitim modelleri geçen yüzyılda yaşanan pedagoji devriminin bir parçasıydı. Günümüzde bile eğitim sistemimizin bir bölümü Dewey’in eğitim modelleri konusundaki katkılarının yanında eskimiş kalmakta.
Bu yazıda klasik eserlerinden biri olan “Deneyim ve Eğitim” kitabından bahsedeceğiz. Bu kitapta yazar eğitim hakkındaki düşüncesinin sentezini gösterir. John Dewey, öğrencilerde eleştirel düşünceyi başaracak metodu bulmak için insanların demokrasilerde yetişmesi gerektiğine inanmıştır. Bu durum, toplumun yararına olacaktır. Bunu başarmak için Dewey eğitimde akılda tutulması gereken üç önemli ilkeden söz etmiştir: (a) deneyimin sürekliliği, (b) sosyal kontrol ve (c) deneyimin doğası.
Deneyimin sürekliliği
Dewey, eğitim ve deneyimin organik bir bağlantısı olduğunu düşünüyor. Bununla kastettiği şey, deneyimlerimizin bizi eğitiyor olduğudur. Ancak bu, tüm deneyimlerin gerçekten ve aynı derecede eğitici olduğu anlamına gelmez. Bu deneyimlerin bir kısmı gelişmemizde engeller olarak işlev görecek ve “anti-eğitim” haline gelecektir.
Bu noktada Dewey’in deneyimin sürekliliği kavramı devreye girer. Bir deneyim, önceki deneyimlerin olumlu etkisini tersine çevirdiğinde “eğitim karşıtı” olur. Bunun yerine, deneyimler sonraki deneyimlerle yüzleşmenize, sürekli ve zenginleştirici bir deneyim kazanmanıza yardımcı olduğunda eğitimi destekleyecektir. Dewey’e göre olumlu deneyimlerde bu sürekliliği başarmak, eğitim için şarttır.
Günümüzde yaşadığımız geleneksel eğitim, bu sürekliliği engelleyen deneyimlerle doludur. Kaç öğrenci öğrenmenin yorucu ve can sıkıcı olduğunu düşünüyor? Ne yazık ki, bugün okul, öğrencilerin büyük bir kısmı için bir kaygı kaynağıdır. Bu da, onların olası bazı eğitim tecrübelerini reddetmelerine neden olur. Böylelikle, deneyimin sürekliliği bozulur.
Sosyal kontrol
Bir birey kendi başına öğrenemez. Başkaları eğitimi kolaylaştırabilir (özellikle çocuklar söz konusu olduğunda). Bu bir sosyal süreçtir. Eğitim bir topluluğu gerektirdiği için, eğitim faaliyetlerinin sosyal kontrolünü sürdürmek için kurallara ihtiyaç duyar. Bu kurallar mevcut değilse, etkinlik olmaz. Kuralsız bir oyun oynamaya çalışmak gibi bir şeydir bu. Bütün anlam ortadan kalkacaktır.
Bu normlar ne olmalıdır ve nasıl uygulanmalıdır? Geleneksel okul, öğrencilerin yoldan çıkmasını engelleyecek sıkı kuralların olmayışına dayanır. Dewey, bu tür bir sosyal kontrolün öğretmenler ve öğrenciler arasında hiyerarşik bir ilişki oluşturduğunu gözlemlemiştir. Böylece, ikincisi, eğitimlerinin pasif kısımları haline gelir.
Dewey, sosyal kontrolün durumdan gelmesi gerektiğine inanıyordu. Öğrencilerin ilerlemesine uyum sağlayan esnek bir düzenleme. Ayrıca öğretmenlerin koşulları da ideal olmalıdır. Tüm eğitim topluluğunun eğitime katılması gerektiğini akılda tutmak önemlidir. Öğrenmeyi teşvik eden bir okul ortamı yaratmak için düzenlemenin yönetimi, öğretmenler ve öğrenciler arasında ortak bir girişim olmalıdır.
Özgürlüğün doğası
Sosyal kontrol ve düzenlemelerden bahsettiğimizde, özgürlük kelimesi de ortaya çıkıyor. Daha fazla sosyal kontrol olduğunda, daha az özgürlük vardır gibi geliyor, ama bu doğru değil. Bu, uygulanan sosyal denetimin türüne ve eldeki özgürlüğün doğasına bağlı olacaktır. John Dewey, özgürlük kavramını hareket özgürlüğü ve düşünce özgürlüğü şeklinde ayırır.
Hareket özgürlüğü, her türlü davranışı yerine getirmemizi sağlayan potansiyeldir. Hareket özgürlüğü ne kadar büyük olursa, olası davranışlar da o kadar geniş olur. Düşünce özgürlüğü çok daha karmaşıktır. Bir durumu ve buna karşı koymak için mevcut seçenekleri eleştirel olarak değerlendirme yeteneğidir. Böylece, düşünce özgürlüğü ne kadar büyük olursa, davranışlarımızı belirlemek için değerlendireceğimiz seçenekler de o kadar fazla olacaktır.
Her iki tür özgürlüğün el ele gitmesi gerekmiyor. Esasen, hareket özgürlüğü düşünce özgürlüğünü zorlayabilir. Dewey’in ilerlemeci okullar hakkında getirdiği eleştiri de budur. Bu tür okulların amacının, öğrencilerin hareket özgürlüğünü sağlamak olduğunu düşünmüştür. Oysa, düşünce özgürlüğünü akılda tutmadan hareket özgürlüğünü vermememiz gerekir. Öğrenciler, dürtülerine kapılıp gidebilir ve bu nedenle seçenekleri üzerinde düşünmeyebilir.
Bununla ilgili önemli bir husus, özgürlüğün asla bir amaç olmaması gerektiğidir. Özgürlük, öğrencilerin gelişmesine yardımcı olan bir araçtır. Öğrencinize düşünce özgürlüğü verirseniz, deneyimlerini bağımsız bir şekilde bir eğitim sürekliliğine yönlendirebileceklerdir.
John Dewey’e göre eğitim
John Dewey, geleneksel eğitim modellerini ve bazı ilerlemeci modelleri şiddetle eleştirdi. Geleneksel modelleri, kendi demokratik ilkelerinden çok farklı eğitim hedeflerine sahip katı sistemler olarak görüyordu.Ayrıca Dewey, ilerlemeci modellerin girişimlerinde yetersiz kaldığını ve hedeflerine ulaşmadığını düşünüyordu.
Dewey ideal bir eğitim modeli yaratmayı başaramadı. Ancak önceki eğitim modellerini geliştirmek için bu alanda bilimsel ve titiz araştırmaların gerekli olduğu konusunda netti. Çok popüler olan ve bir şekilde gelişen spekülasyonlarla savaşabilecek araştırmalar yapılmalıydı.
Okullarda veri toplama yoluyla, hangi değişikliklerin gerekli olduğunu görebiliriz. Yani bu sürekli bir uygulama-araştırma-uygulama sürecidir. Ve bununla birlikte, sistemimiz değerli ve gerçek bir eğitim sistemine doğru adımlar atacaktır. Bu yaklaşımın altında yatan soru karmaşıktır. Şu andaki eğitimimiz bilimsel araştırmalara dayanıyor mu yoksa ekonomik ve politik güçler tarafından mı yürütülüyor?
Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlı sunulmuştur ve bir profesyonelle görüşmeyi yerine geçmez. Şüpheleriniz varsa, uzmanınıza danışın.