İşyerinde Çürük Elma Teorisi

Yazan ve doğrulayan psikolog Valeria Sabater

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Çürük elma teorisi bize, her organizasyonda, tutumu, kişiliği veya davranışları aracılığıyla diğer çalışanları da “enfekte edebilen” bir çalışan olduğunu söyler. Bu insanlar sadece çalışma ortamında rahatsızlık ve mutsuzluğa neden olmakla kalmaz, aynı zamanda diğer şeylerin yanı sıra sıklıkla rapor almaları nedeniyle şirketler için büyük bir ekonomik yük oluştururlar.

“Ne söyleyebilirim? Yanlış adamı işe aldım. 10 yıl boyunca uğrunda çalıştığım her şeyi, benden başlayarak yerle bir etti.”

Bu sözler Steve Jobs tarafından John Sculley için söylenmiştir. Hatta Jobs, Sculley yüzünden, kendi kurduğu şirketi terk etmek zorunda kaldı. Bu durumun tek örneği ise kesinlikle bu ünlü olay değil. Aslında, Glassdoor grubu tarafından yapılan bir araştırmanın ortaya koyduğu üzere, şirketlerin% 95’i her yıl en az bir “Çürük Elma’yı” işe aldıklarını iddia ediyorlar.

Bu nasıl mümkün olabilir? Tek bir kişi nasıl olur da tüm bir kuruluşun temellerini sarsabilir ve böylesine olumsuz bir etki yaratabilir? Birçok uzman bunun bir tür domino etkisi olduğunu söylüyor.

Bazı insanlar o kadar zararlıdır ki bütün bir ekibin moralini yerle bir edebilirler. Çoğu durumda, etki sadece iş arkadaşlarını etkilemez. Müşteriler de bu çalışanların kötü uygulamalarının, beceriksizliklerinin veya toksik kişiliklerinin muhatabı olmak zorunda kalırlar.

Çürük elma teorisi veya bir kişinin tüm organizasyonu nasıl istikrarsızlaştırması

Çürük elma teorisi yıllardır bilinmesine rağmen, bu fenomeni önlemek için ne yapacağımızı hala bilmiyoruz. Washington Üniversitesi, 2007 yılında bu teorinin nedenlerini göstermek ve açıklamak amacıyla Dr. William Felps tarafından yönetilen ilginç bir çalışma gerçekleştirdi.

Örneğin, tek bir işçinin olumsuz davranışının tüm organizasyon içinde büyük bir etkiye sahip olabileceğini gösterebildiler. Bununla kalmıyor, iş ile ilgili sorunlar genellikle işyerinde kalmaz; kişisel ve ailesel seviyelerde de etkilerini gösterebilirler. İş yerinde yaşanan sorunlar iş yerinde kalmaz; onları yanımızda götürürüz.

“Çürük Elmalar” diğer insanları nasıl etkiliyor:

• Kendi iş sorumluluklarından kaçınırlar.
• Çürük elmalar kötümser ve yenilgicidirler ve her şey ve herkes için son derece eleştireldirler.
• Kabadayı gibi davranırlar. Saldırganlık, gözdağı verme, alay konusu ve eleştiriye başvururlar.
• Çürük elmalar dürüst de değillerdir. Yasa dışı yöntemler kullanır, yanlış raporlar yazar, aldatma ve şantaj kullanırlar.

Neden Şirketler Çürük Elma’yı işe alım sırasında elemez?

Çürük elma teorisinin bize açıkladığı üzere, şirketler  genellikle hızlı işe alma ve yavaş işten çıkarma prosedürünü uygularlar.

Bu ne anlama geliyor? Birçok kuruluşta, bir işi doldurma ihtiyacı hızlı ve etkili olmayan bir seçim sürecine neden olabilir. Bazen, bu aciliyet nedeniyle şirket ilkeleri ve diğer önemli faktörler dikkate alınmaz. Buna ek olarak, adaya sunulan değerlendirme testleri, işverenlerin gizli kişilik faktörlerini veya çalışanın gelecekte iş yerinde sergilemesi olası davranışları tanımlamalarını sağlayamaz.

Bu nedenle, işverenler genellikle bir adayın beceri listesi ve kapsamlı öz-geçmişine kendilerini kaptırırlar. Mükemmel eğitim ve deneyimlerine, enerjilerine ve atılganlıklarına odaklanırlar. Bununla birlikte, genellikle bir takımda çalışabilme yetenekleri, olumlu bir tutum, kişilerarası duyarlılık, kendini kontrol etme veya duygusal zeka gibi diğer becerileri tanımlamaya çalışmak için zaman ayırmazlar.

Bir Çürük Elma eleme sürecinde gözden kaçtığında ne yapmalı

Bunu başlangıçta söyledik: Ortalama olarak, her şirket her yıl en az bir çürük elma işe alır. Seçim süreçleri başarısız olur ve kısa süre sonra bunun sonuçlarını görmeye başlarlar. İşyeri “enfekte” hale gelir ve diğer çalışanlar hayal kırıklığına uğrar, savunmaya geçer, stres nedeniyle izin almaya başlarlar ve verimlilik sorunları ortaya çıkar.

Bu durumlarda ne yapmalı? İlginçtir ki, bu durumlar genellikle hızlı bir şekilde çözülemez. Çürük elma teorisi bize, bu toksik ve olumsuz durumların ilk elden mağduru olmalarına rağmen, diğer çalışanların müdahale etmelerinin genellikle uzun zaman aldığını söylüyor. Tahmin edebileceğimiz gibi, iş arkadaşımızın davranışlarını bildirmek, şikâyet etmek ya da yönetimi müdahale etmeye ikna etmek her zaman kolay değildir.

Günümüzde, birçok kuruluş yatay olarak değil, dikey olarak faaliyet göstermeye devam etmektedir. Bu, çoğu zaman esneklik olmadığı veya çalışanlarla yönetim arasında doğrudan iletişimin sağlanmadığı anlamına gelir. Bu iş hiyerarşisi, çürük elmanın daha uzun kalması, gittikçe daha fazla durumu etkilemesi ve dengesizliğin artması anlamına gelir.

Bu durum, basitçe yanlıştır. Tüm organizasyonun iyiliği için çürük elmalar mümkün olan en kısa sürede tespit edilmelidir. Onları belirledikten sonra yönetim, ekip çalışması becerilerini geliştirmeye çalışmalıdır. Bu işe yaramazsa, onları daha az etkili bir konuma taşımalıdırlar. Son olarak, eğer hiçbir yöntem işe yaramıyorsa işten çıkarmayı düşünmelidirler.

Bu tür durumlar, pasif davranmak durumu daha da kötüleştireceğinden sağlam, hızlı ve belirleyici eylemler gerektirir.