İlişkilerde Fiziksel Çekiciliğin Rolü

Aşkta ve ilişkilerde fiziksel çekiciliğin rolü ile ilgili birçok teori bulunuyor. Bunların çoğu ilişkinin başlangıcındaki sürece odaklanır. Bu, sosyal biliş psikolojisinin de üzerine çokça çalışmalar ve araştırmalar yaptığı bir kavram.

Biz burada çekim konusuna daha dar bir tanım içerisinde yaklaştığımızı da baştan belirtelim. Arkadaşlık gibi durumlardaki benzerlikten doğan çekim kavramıyla paralel gitse de bizim üstünde duracağımız konu bu değil. İnanması güç olsa da, başka insanlara karşı çekim hissetmediğiniz bir ilişki yaşamak da mümkün.

Surra ve Milardo (1988) gibi araştırmacılar iki çeşit insan ilişkisi belirlemiştir. İlk olarak interaktif ağlar var; bunlar kendi amaçlarımızı elde etmek için etkileşim içinde olduğumuz ilişkilerdir. Bir de psikolojik ağlar var; bunda ise diğer insanlarla samimiyet kurar, önemsendiğimizi hissederiz. Bu tür ilişkilerde bağlarımız amaç elde etmenin ötesine geçer.

Çekim de elbette psikolojik ağlar kategorisine giriyor. Bu açıdan bakıldığında çekim, biriyle bir ilişki ve etkileşim kurmaya ve o kişinin davranışları ile tekliflerine olumlu cevap vermeye başlamamızı sağlayan doğal bir eğilimdir.

Feingold ve flört reklamları

Feingold (1990) gibi araştırmacılar, ilişkilerin başlangıcında fiziksel çekiciliğin rolü ne olabilir sorusunu incelemeye karar verdi. Araştırmasında beş metodolojik araç kullandı:

• Ölçekli anketler. Deneklerden potansiyel bir partnerde önemli gördükleri çeşitli nitelikleri puanlamaları istendi. Anketteki niteliklerden biri fiziksel çekicilikti.
• Fiziksel çekicilik ve popülerlik arasında korelasyon araştırması.
• Fiziksel çekicilik seviyesinin ve etkileşimlerin kontrol edildiği tanışıksız buluşmalar.
• Gelecekteki iş arkadaşları hakkında yanlış fiziksel tanımlamalar yaparak, deneklerin bu kişilere karşı geliştirdiği olumlu ve olumsuz eğilimleri ölçmek.
• Gazetelerdeki flört reklamlarının içeriğinin analizi.

Araştırmanın amacı, diğer insanları değerlendirirken güzelliğin oynadığı bir rol olup olmadığını anlamaktı. Cevap evet oldu. Erkeklerin fiziksel görünüme kadınlardan daha çok önem verdiği tespit edildi. Fakat işler o kadar da basit değil! Bulgulara göre bu fark davranışlarda değil, sadece öznel tepkilerde daha fazla görülüyordu.

Yani bu şu demek oluyor, deneklerin bir partnerde aradığını söylediği şeyler ile gerçekten ilgisini çeken kişiler arasında bazı farklar vardı. Ancak bu algı, fiziksel çekicilikle ilgili toplumda yerleşen klişelerden etkilenmiş olabilir.

Romantik ve platonik karşılaşmalar

Feingold aynı araştırmada, daha çekici kadınların romantik buluşmalara daha fazla çıktığını fark etti. Çekici erkekler ise platonik popülerlik açısından üstün geldi. Diğer deyişle, kadın arkadaşları fazlaydı.

Bundan, romantik etkileşimlerde fiziksel çekiciliğin erkekler için daha önemli olduğunu çıkarabiliriz. Aynı zamanda, söz konusu arkadaşlık olduğu zaman kişinin güzelliği kadınlar için daha önemliydi.

Fiziksel çekicilik, para ve cömertlik

Hamermesh ve Biddle (1998) tarafından yürütülen bir başka araştırma da para ve maddiyat ile fiziksel çekicilik arasındaki ilişkiyi ortaya çıkardı. Yani, fiziksel olarak daha az çekici kişiler; cinsiyet, cinsel yönelim ya da meslek fark etmeksizin daha çekici olanlara göre daha az para kazanıyor. 

Eagly (1991) ise fiziksel görünümün sosyal yeterlilik, zeka, bütünlük ve diğerkamlık gibi psikolojik yapılanmalar çerçevesindeki önemini araştırdı.

Çekicilik ile sosyal yeterlilik arasında doğrudan bir ilişki olduğunu saptadı. Bu durum, muhtemelen çekici görülen kişilerin daha kolay ilişki kurmasından ya da kabul görmesinden kaynaklanıyor.

Ayrıca zeka yeterliliği ve çekicilik arasında da belirgin bir ilişki olduğunu gördü. Son olarak da cömertlik, bütünlük ile çekicilik arasında kayda değer bir ilişki tespit etmedi. 

Cevap sosyobiyoloji olabilir

Fiziksel görünüşün çekim duyma ve partner seçimindeki etkisi de araştırılmış. Hem erkeklerin hem de kadınların üreme potansiyeli gördüğü partnere yatırım yapma seçimleriyle ilgili enteresan bulgular elde etti.

Genlerinizin kendini bir sonraki nesle aktarma isteği, kişilerin arasındaki çekimin asıl temelini oluşturan etkendir. Bu çekim ise sadece fiziksel görünüşten ibaret değil.

• Evrim teorilerine göre bir kadına duyulan çekim kadının doğurganlık potansiyeli göstermesiyle ilgili. Bu da çoğunlukla gençlik ve güzellik nitelikleri ile bağdaştırılıyor.
• Erkeklere olan çekimin en belirleyici sebebi ise çocuklarını koruyabilme gücü. Bir diğer deyişle: üstünlük kurma.

Sosyobiyoloji ve evrensel güzelliğin ilk örnekleri

Güzelliğin ilk örnekleri, kadınlarda güzelliği gençlik ve annelik ile ilişkilendiren psikobiyolojik teoriyi destekler nitelikte. Bu güzellik algısını çağrıştıran özellikler arasında büyük gözler ve ağız, küçük burun, büyük göğüsler ve geniş kalçalar var. Erkeklerde ise geniş bir çene ve fiziksel güç.

Fakat daha önce de bahsettiğimiz gibi, sosyobiyolojik çekim özellikle erkeklere yönelik olduğunda sadece fiziksel özelliklere dayanmıyor. Jensen Campbell’in araştırmasında çıkan sonuca göre, erkeklere ilgi duyanların en fazla yöneldiği kişiler fiziksel üstünlüğü olanlar değil, diğer insanlara yardım edenler.

Parazit teorisi ve medyanın rolü

Gangestad ve Buss (1993) parazit teorisi diye bir teori ortaya attı. Fiziksel çekiciliğin 29 farklı kültürde nasıl roller oynadığını araştırmakla yola çıktılar. Hastalık taşıyan parazitlerin bulaştırıldığı yerlerde fiziksel çekiciliğin daha önemli olduğunu gördüler.

Bunun sebebi, insanların fiziksel çekicilik ile güçlü bağışıklık sistemi ve hastalığa karşı dirençli olmayı ilişkilendirilmesi.

Feingold diğer yandan, medyanın da neyi çekici bulduğumuzda büyük etkisi olduğunu söylüyor. “Güzel olan iyidir” gibi mitlerin film ve televizyonlarda çok yaygın bi kanı olarak yerleştiğini iddia ediyor. Bir düşünün: bir partnerde olmasını istediğiniz her şeye sahip, çekici, iyi kalpli, güçlü kahramanlarla dolu bir dünya.

Genelleme yapma eğilimimiz, çekicilik ile iyi karakterli olmak arasında, her türlü bağlam dahilinde bir korelasyon kurmamıza yol açıyor. Bu da birçoğumuzu temel yükleme hatasına düşürüyor; yani elimizde bunu destekleyen bir kanıt olmasa da çekici insanların daha başarılı olduklarını düşünüyoruz.

Fiziksel çekicilikle iyi kişilik özellikleri arasında mutlaka bir bağlantı olması gerektiğine inanıyoruz. Ancak bu özellikler daha değişken, harici sebeplerle alakalı.

Kendi kendini gerçekleştiren kehanet

Böylece, çekici insanların becerikli ve iyi olduğunu sanarak davranışlarımızı şekillendiriyoruz. Böyle gördüğümüz biriyle elbette karşılıklı bir ilişki kurmak isteriz: başarılı bir insan için yeterince iyi olabilmek.

Bütün bu nitelikleri birine yüklediğimizde, o kişi de buna göre tepki göstererek aynı şekilde davranmaya eğilimli olacaktır. Bu da kendi kendini gerçekleştiren kehanet oluyor.

Başarısız, zeki olmayan ve genel olarak değersiz gördüğümüz biriyle ise etkileşimimiz çok daha farklı. Eğilimlerimizle o kişinin tepkisini şekillendiriyoruz. Son derece olumsuz beklentilere girersek kendimizi haklı çıkarma ihtimalimiz de artıyor.

Yani çıkaracağımız sonuç şu; kurduğumuz ilişkilerde fiziksel çekiciliğin rolü büyük. Ancak, elbette tek önemli faktör bu değil. Araştırmacılar diğer kişiyle ne kadar benzediğimiz ya da ona ne kadar yakın hissettiğimiz gibi konuları da araştırmış.