Hermann Rorschach: İlginç Hayatı

Hermann Rorschach ilk Freud psikanaliz nesline ait bir doktor ve psikiyatristti. O kendi soyadını taşıyan testi ile dünyaca meşhur oldu: Mürekkep lekesi testi diye bilinen Rorschach testi.

İsviçre’nin Zurich şehrinde 1884 yılında mütevazı bir ailede doğdu. Babası hayatını özel resim dersleri vererek kazanan kendi halinde bir ressamdı. Bu nedenle Hermann Rorschach erken yaşlarda resme ilgi gösterdi. “Fleksografi” adı verilen tekniği çok sevmiştir.

“Teşhis hastanın acı çektiğini söylüyor.”

– Juan Gérvas

Hermann Rorschach kağıtla oynamayı severdi. Oynadığı oyunda kağıdı mürekkeple doldurup sonra da onu katlardı. Bu şekilde fevkalade ilginç şekiller elde ederdi. Bu sebepten dolayı yaşıtları ona ‘leke’ anlamına gelen klek lakabını takmıştı.

Doktor ve psikiyatrist, Hermann Rorschach

Hermann Rorschach yapmak istediği meslek konusunda tereddüt etti. Biyolojiyle ve hatta resimle ilgilenmesine rağmen seçimini tıp alanında yaptı. 1909’da kariyerini elde etti ve ardından psikiyatri dalında uzmanlaşmaya karar kıldı.

Psikiyatri çalışmalarında Eugen Bleuler ve Carl Gustav Jung gibi itibar sahibi psikanalistlerle birlikte çalıştı. Hermann Rorschach psikoanalitik fikirlerle ilgilenmiş ve onları çalışmalarında hiç terk etmemiştir. Özellikle ilginç olan bir teşhis konusu bulmuştur. Kendisi “psikodiyagnostik” diye bilinen bir kelimeyi türeten kişidir.

Daha sonraları birkaç hastanede hasta bakım asistanlığı yapmıştır. Bundan bir süre sonra da Constance Gölü yakınlarında bulunan Munterlingen, Bern yakınlarındaki Munsingen ve Appenzil eyaletinteki Herisau akıl hastanelerinin müdürlüğünü yapmıştır. Bu geniş kapsamlı klinik tecrübeleri onun meşhur testini tasarlamasına yardım etmiştir.

Bu yıllar esnasında 1902’de St. Petersburg’da yayınlanan, Dmitry Merezhkovsky’nin yazdığı, Leonardo da Vinci Romantizmi kitabını okumuştur. Giovanni Boltraffio adlı karakterin bazı nem lekelerini takip ettiğinin anlatıldığı bölüm onun çok ilgisini çekmiştir. Bu bölümde der ki: “Sık sık duvarların üzerinde, taşların karıştığı yerlerde, yarıklarda, su birikintilerinde harika yerlerin, dağların, dik yamaçların, vb. yerlerin benzerliğini buldum.”

Rorschach testi

Hermann Rorschach’ın hayatı kısa sürdü. Henüz 38 yaşındayken hayata gözlerini kapadı. Hayatının son 3 yılında, bugün hala akıllarda olan çalışmasını yazdı. Bu çalışmanın başlığı Psikodiyagnostik idi. 1921’de yayınlanmıştır. Bu çalışmasında kendi bulduğu testin esaslarını açıklamış ve buna “projektif” (yansıtmalı) adını vermiştir. Amacının insanlara sözlü olarak bazı çizimlerle kurdukları bağlantıyı sorarak, onların hayali temsillerini keşfetmek olduğuna işaret etmiştir.

Daha önce, Rorschach uyku, hezeyan ve halüsinasyonu detaylı olarak çalışmıştır. Kendisi bir Freud takipçisi olmasına rağmen, onun kavramlarında ve kullandığı dilde Jung’un etkileri açıkça görülür. O hastalarının verdiği yanıtlarda imajları ve medeniyetin izlerini araştırır.

Aslında açıkça “leke” olan 40 imgede her şeyi özetlemeyi başarmıştır. Hasta bunları gözlemler ve bunlarda ne gördüğünü söyler. Günümüzde psikiyatristler ve psikologlar hastalarına Rorschach testini uyguladıklarında bu imgelerden sadece 15 tanesini kullanmaktadırlar. Bu esnada amaç hastaların nevrotik veya psikotik olup olmadıklarını keşfetmektir.

Rorschach’ın mirası

Klinik psikologlar Rorschach testini geniş bir alanda kullanırlar. Artık bu test hastanın bir nevrotik mi, psikotik mi olduğunu tespit etmenin yanı sıra daha başka konularda da başvurulan bir testtir. Karakter özelliğinin tanımlanmasından, iş başvurularında değerlendirme testlerine kadar uzun bir yelpazede kullanılmaktadır.

Aynı zamanda adli uzmanlar da bu testten faydalanmaktadır. Çünkü onun değerine inanan uzmanlar şu fikri savunmaktadırlar: çizimlerin yorumlanması rasyonel kontrolün ötesindedir. Bu yüzden, üzerinde uygulanan kişilerin sonuçları manipüle etmesi oldukça zordur. Bu nedenle Rorschach testi onların kişiliklerinin derin yönlerini ortaya çıkarır. Bu yüzden bu test günümüzde hala kullanılmaktadır.

Hermann Rorschach psikolojiye ve psikanalize büyük katkılarda bulunmuştur. O hiçbir zaman çalışmalarını bitirememiştir. Ölmeden önce bile hala tekniklerini geliştirmeye çalışıyordu. Fakat öyle bile olsa, insan aklının keşfedilmesinde öncesi ve sonrasına işaret ediyordu.