Hareketsiz Yaşam Stili: 21. Yüzyıl Sorunu

Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır Sara Clemente

Son Güncelleme: 22 Aralık, 2022

Hareketsiz yaşam stili tehlikeli bir 21. yüzyıl trendidir. Hareketsiz insanlar çok az egzersiz yapan veya hiç egzersiz yapmayan ve dolayısıyla birçok farklı sağlık sorunu riskini artıran insanlardır. Uzmanlar hareketsiz bir yaşam stiliyle obezite ve şeker hastalığı gibi kardiyovasküler hastalıklar arasında bağlantı olduğunun altını çizer. Bu tip bir yaşam stilini modern dünya salgını olarak görürler.

Hareketsiz insanlar sıklıkla sağlık problemlerini değişmemek adına bahane olarak kullanırlar. Ayrıca genellikle kendilerini hareketsiz olarak görmezler. Herhangi bir fiziksel efor sarf etmelerinin önüne geçen şeyin fiziksel durumları olduğuna inanırlar. Fakat gerçek muhtemelen tam tersidir. Sağlık problemlerinin kökeninin kronik hareketsizlikleri olması olasıdır.

Hareketsiz olmak ne demektir?

Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre hareketsiz insanlar haftada 90 dakikadan daha az fiziksel aktivite yapan insanlardır. DSÖ’nün raporlarına göre, global yetişkin nüfusunun %60’ından fazlası hareketsizdir. Hesaplamalarına göre yılda 2 milyon kadar insan yetersiz fiziksel egzersizden ötürü hayatını kaybetmektedir.

Hareketsiz yaşam stilinin etkilerini tam olarak anlamak istiyorsanız eğer, öncelikle hareketsiz insanların televizyon bağımlısı olduğu fikrinden vazgeçin. Evet, bu hareketsiz yaşam stili örneklerinden biridir. Fakat işleri veya kişisel durumları nedeniyle gün boyu oturmak zorunda olan insanlar vardır. Bir masada form dolduruyor veya kitap okuyor olabilirler. Saatler boyunca oturmanızı gerektiren her görev sağlığınıza zararlıdır.

Haftada bir alışverişe gitmek veya çöpü dışarı çıkarmak fiziksel aktivite olarak sayılmaz. Fiziksel aktiviteyi vücudun tüm sistemlerinde hareket gerektiren bir aktivite olarak tanımlıyoruz. Bir diğer deyişle kaslarınızın kullanılması, kemiklerinizin güçlenmesi ve iyi çalışan bir dolaşım sistemi gerektirmektedir.

Hareketsiz yaşam stili sonuçları

Yaygın olmasına rağmen hareketsiz yaşam stilinin etkilerine gelindiğinde görmezlikten gelme eğilimindeyiz. Fakat görmezden gelmek gerçeğin ortadan kalkmasına neden olmuyor. Birçok kronik hastalığa neden olabilecek bir risk faktörüdür. Hatta sonuçları o kadar ciddidir ki, yaşamı tehdit edebilir. En yaygın yan etkilerinden bazıları şunlardır:

• Kemik ve kas güçsüzlüğü: bir dili kullanmazsanız onu unutursunuz. Kaslar ve kemikler için de aynısı geçerlidir. Eğer onları çalıştırmazsanız zayıflayarak esneklik ve güç kaybederler. Zaman içerisinde bu kemik erimesi ve atrofiye neden olabilir. Ayrıca bir kası zedelemeniz veya yırtma riskini ve kas kramplarını artırır.
• Kronik yorgunluk: hareketsiz yaşam stili insanların fiziksel bir iş yaptıklarında çabucak yorulmalarına neden olur. Merdiven çıkmak, eşya kaldırmak veya eğilmek vb. gibi basit şeyler bile yorucudur.
• Obezite: aşırı kilolu olan hemen herkes aynı zamanda hareketsizdir de. Tükettiğiniz kalorileri yakmadığınızda bedeniniz yediğiniz yiyeceklerdeki yağı depolar. Bu da sizi daha iri ve ağır yapar.
• Obezite aynı zamanda yüksek tansiyon gibi birçok dolaşım ve kardiyovasküler sorunların ortaya çıkması riskini de artırır. Sadece bununla da kalmaz, kalbiniz vücudunuzun her bölgesine düzgün kan akışı sağlamak için çok daha fazla çalışmak zorunda kalır. Bu ekstra efor da kalp hastalıkları ve kalp krizine yol açabilir.
• Metabolik sendrom da hareketsiz yaşam stiline yakından bağlıdır. Tip 2 diyabet ve iskemik kalp hastalığı gibi kronik hastalıkların öncülleri olan risk faktörleri ve bozukluklarını içerir.

Çocukluk çağı obezitesi

Hareketsiz yaşam stili sadece yetişkinler için zararlı değildir. Çocuklar da etkilenir çünkü ebeveynlerinin davranışlarını taklit etme eğilimindedirler. Ebeveynler vakitlerini televizyon karşısında geçiriyorlarsa ve koltuktan sadece yatağa gitmek için kalkıyorlarsa çocuklarının da aynı alışkanlığı edinmesi sıradışı değildir.

Teknoloji sayesinde çocukların ekran karşısında oturduğu gerçeğini hiç saymıyoruz. Dışarıda oyun oynamakla daha az vakit geçirip televizyon karşısında veya bilgisayar oyunları oynayarak daha fazla vakit geçirmektedirler. Çocukları aktif hobiler ile yetiştirmek, onların büyüyüp sağlıklı birer yetişkin olmaları için önemlidir.

En iyi tedavi: fiziksel aktivite

Bir gecede profesyonel bir sporcu olmaktan bahsetmiyoruz. Fakat eğer hareketsiz iseniz muhtemelen formunuz da yerinde değildir. Gelişmek istiyorsanız bunu aşamalı bir şekilde yapmalısınız. Aksi takdirde vücudunuz öyle şiddetle ağrır ki hareketsiz olmaya çabucak dönersiniz. Bir başka harika tüyo bir arkadaş veya partner ile spor yapmanız. Bu egzersiz için daha motive olmanızı sağlayacaktır.

Ertesi gün veya birkaç gün boyunca kaslarınız tutulabilir. Fakat vücudunuzun fiziksel aktiviteye cevap verdiğini de fark edeceksiniz. Daha hafif ve enerjik hissedeceksiniz. Ruh haliniz iyileşecek. En önemlisi, daha uzun yaşayacaksınız ve daha iyi bir yaşam kalitesine sahip olacaksınız.

Koltuktan kalkın

Temizlik, bahçe işleri veya ütü gibi düzenli ev işleri yapmak evden çıkmadan aktif olma yollarındandır. Televizyon karşısında geçirdiğiniz vakti hafif esneme hareketleri ve bisiklet egzersizleri için de kullanabilirsiniz. Mahallenizde yürüyün, çocuklarınızla okula yürüyün, markete yürüyün, köpeğinizi uzun bir yürüyüşe çıkarın. Bunların hepsi aktif olmak için harika yollardır.

İş yerinde hareketsiz olmaktan kaçınmak için her saat ara verin veya ayağa kalkmanızı gerektiren bir iş yapın. Mesela su şişesini doldurun, esneyin veya öğle yemeğinden sonra birkaç dakika yürüyün. Asansör yerine merdivenleri kullanın veya telefondayken ofisin içinde yürüyün.

İronik olarak, hareketsiz yaşam stili yorucudur. Normalde ciddi sonuçlar ortaya çıkmadan bir sağlık problemimiz olduğunun farkında değilizdir. Bu nedenle genç yaştan sağlıklı alışkanlıkların önemi hakkında farkındalık yaratmak önemlidir.