Gordon Allport: Kişilik Psikolojisinin Babası

tarafından incelendi ve onaylandı. psikolog Gema Sánchez Cuevas

Tarafından yazılmıştır Sonia Budner

Son Güncelleme: 21 Aralık, 2022

Gordon Allport, kişilik psikolojisinin temelini atan psikologdur. Teorisi, ilk hümanist teori olarak görülmektedir çünkü insanı, özgür iradesi olan otonom bir canlı olarak görmekteydi. Allport, içgüdü ve dürtünün insanoğlunu motive eden tek şey olmadığını söylüyordu. Aynı zamanda insanların yalnızca geçmiş tecrübeleri tarafından kontrol edilmediğine de inanıyordu.

Allport’un çalışması, halka açık ve halk için keyif vericiydi. Her şeyi herkesin anlayabileceği gibi kolay yoldan anlatıyordu. Psikoloji hakkında daha çok şey öğrenmek isteyen insanlar Allport’un çalışmalarını okuyordu.

Gordon Allport motivasyon ve kişilik hakkında çalışmalar yaptı. Çok önemli bir miras bıraktı ve psikoloji alanında gerçekten enteresan bir figürdü.

Çocukluk ve gençlik yılları

Gordon Allport 1897 Indiana doğumluydu fakat ailesi Gordon daha bir çocukken Ohio’ya taşındı. Babası doktordu ve evden çalışıyordu. Sonuç itibariyle Gordon Allport ve kardeşleri, tıp dünyasına oldukça erken yaşta dahil oldu. Bu Allport’un bu alana ilgisi olduğunu fark etmesini sağladı, özellikle de psikolojiye.

Ancak Allport ekonomi ve felsefe okudu. Sosyal psikolojiye ilgisini hiç kaybetmediği için sonuç olarak Harvard Üniversitesinden psikoloji derecesi aldı.

Bir zaman sonra Viyana’ya seyahate gitti. Bu hayatının önemli anlarından biri oldu çünkü bu seyahatinde Sigmund Freud ile tanıştı. Tahmininizin aksine Allport, psikanalizin babasından o kadar da etkilenmedi. Pek çok hümanist psikolog gibi Allport da Freud’un teorilerinin oldukça sınırlayıcı olduğunu düşünüyordu.

Çalışmaları

Amerika’ya geri döndükten sonra Allport psikoloji öğretim üyesi olarak çalışmaya başladı. Ölene dek çalışacağı Harvard Üniversitesinde iş buldu. Harvard’da geçirdiği zaman süresince sayısız komitelere katıldı ve yenilikçi dersler verdi. 1939’da Amerikan Psikoloji Birliği (APA) başkanı seçildi.

Allport pek çok kitap yayımladı. En bilineni Becoming: Basic Considerations for a Psychology of Personality’dir. Hayatı boyunca Allport çalışmaları ve psikoloji alanına katkıları sayesinde birçok ödül kazandı. APA kendisini prestijli APA Award for Distinguished Scientific Contributions to Psychology ödülü verdi.

Gordon Allport bireyin bilinçli motivasyonu ve düşüncelerinin önemini vurguladı. Bu da kendisini kişilik gelişimine yönlendirdi. Allport zamanının popüler teorileri arasında bir denge bulmaya çalıştı. Davranışsalcılık tamamlanmamış ve yüzeysel, psikoanaliz ise fazla karmaşıktı. Freud ile tanışmak, Allport’un kendi teorisini geliştirmeye olan ilgisini pekiştirdi.

Psikolojiye katkıları

Kişilik özellikleri teorisi, bu alana yaptığı en büyük katkı idi, bu teori her insanın yüzlerce karakter özelliği olduğunu iddia ediyordu. Bireyi tanımlayan 4500 sözcük sınıflandırdı ve bu sözcükleri de 3 seviyede grupladı:

• Ana karakter özellikleri: Bunlar bir kişinin baskın özellikleridir. Kişinin kimliğini, duygularını ve davranışlarını şekillendirir.
• Merkezcil karakter özellikleri: Bunlar birincil özelliklerdir, ama baskın değildir. Çoğu kişide doğuştan gelir ve kişiliğin ve eylemlerin temelini oluşturur.
• İkincil karakter özellikleri: Bunlar her bireye özgü gizli özelliklerdir. Kişiler bunları genellikle bir sır olarak ve sadece belirli şartlar altında ortaya çıkarır.

Gordon Allport’un mirası

Kişilik karakter özellikleri teorisine ek olarak Allport genotip ve fenotipi tanımlamıştır. Kişinin davranışlarını motive eden iç ve dış şartları tanımlamıştır. Personality: A Psychological Interpretation (1937) adlı çalışmasında kişiliği şu şekilde tanımlamıştır: “bireyin çevresiyle olan benzersiz uyumunu belirleyen psikofiziksel sistemlerin birey içindeki dinamik organizasyonu”.

Allport aynı zamanda her bireyin farklı bir kişiliği olduğunu vurgulamıştır. Ayrıca kişinin isteği, motivasyonu ve adanmışlığının doğası ile ilgilenmiştir. Her bireyin davranış ve düşüncelerinin, o bireyin tüm hayat hikayesinin bir ürünü olduğunun üstünde durmuştur. Bir başka deyişle, bireyin düşünceleri onun geçmişi ve şimdisinin bir meyvesidir.

Allport Harvard Üniversitesinde disiplinler arası bir hareket başlatmıştır, bu hareket okulun Sosyal Bilimler Bölümü açmasını sağlamıştır. Allport aynı zamanda Freud’un psikanalizinin ve radikal davranışsalcılığın açıksözlü bir eleştirmeni olmuştur.

Gordon Allport ayrıca önyargı ve din alanında da çalışmıştır. Yahudi ve Afro-Amerikanlara karşı ayrımcılığı analiz etmiş ve bundan The Nature of Prejudice kitabında bahsetmiştir.

Allport 9 Ekim 1967’de ölmüştür. Psikoloji alanında mutlak bir miras bırakmıştır ve hümanist psikolojinin öncülerinden biri olarak görülmeye devam etmektedir.