Duyguları Anlama Sanatı: Empati

Empati, kendinizi başka birinin yerine koyma, ön yargıdan uzak bir şekilde onun gerçeklik vizyonunu ve duruşunu, fikirlerini anlama becerisi şeklinde tanımlanabilir.

Empati yalnızca başkalarına değil, kendimize de yardımcı olur.

“Kendinizi bir başkasının yerine koyabilme becerisi, zekanın en önemli işlevlerinden biridir. Kişinin olgunluk seviyesini gösterir.”

– A. Cury

Empati nedir ve ne işe yarar? 

Empati, kendinizi bir başkasının yerine koyabilme, onların aklından geçenleri ve hissettiklerini anlamaya çalışma becerisidir. Kendi bakış açımızdan değil, diğer kişinin düşünceleri, inanç ve değerleri açısından olaya yaklaşmaktır.

Empati, aynı durumda biz başka şekilde hissedecek bile olsak, diğer kişinin hislerinin gerçek ve geçerli olduğunu onaylamak ve anlamakla başlar.

Bunu daha basit bir şekilde anlatmak için şu örneğe bakalım: Kardeşimizin olmaması bizim için çok önemli bir şey olmayabilir ama bir başkası için ise bu çok önemli bir eksiklik olabilir. Bu durumda, empati kurabilen kişi, kendi ‘önem kadranından’ uzaklaşarak diğer kişinin sıkıntısını onun ‘önem kadranından’ anlamaya çalışır. 

Empatinin derecesi 

Yukarıda anlattıklarımızı doğal bir beceriyle yapabilen kişiler vardır ama bunu başaramayan insanlar da vardır. Yine de dikkatli olun!

Bazen empati kavramını, empatiyi ortaya çıkarmada temel bir göreve sahip bir başka kavramla karıştırırız. Duyguların tanınmasından bahsediyoruz.

Üzüntü, sevinç korku, öfkeyi tanımaktan söz ediyoruz. Bir başkasının içinde bulunduğu duygusal durumu çok çabuk bir şekilde teşhis edebilen kişiler vardır. Buna karşın, bu duygular abartılı bir şekilde ifade edildiğinde, hatta kişinin alnında yazarcasına açık olduğunda bile bunları tanıyamayan kişiler de mevcuttur.

Mantıken,empatinin bilişsel kısmına giden bu önceki adımda rol oynayan pek çok değişken vardır. Duyguyu yaşayan kişiye olan yakınlığımız, tükenmişlik derecemiz, iletişime yatkınlıkları vs.

Empati birçok olumlu özelliğe sahiptir. İletişimi, teselliyi, problem çözümünü kolaylaştırır. Ama başka bir ucu yani olumsuz yanları da vardır.

Sürekli olarak kendinizi başkasının yerine koyarak yaşamak, kendimizle duygusal olarak kopukluk yaşamamıza neden olabilir ki bu da sonunda bize pahalıya mal olur.

Bu yüzden, kendimizi başkalarının yerine koymak güzel bir şeydir ama bunun başka bir kişi olduğunu unutmamalı ve sürekli olarak başkasının yerinde kalmamalıyız.

Empati örnekleri

Empati duygusunu yoğun yaşayan kişiler olabiliriz ama bunu göstermezsek, pratiğe dökmezsek hiçbir işe yaramaz. Bununla beraber bazı örnekleri sıraladık sizler için:

• Kendi duygu ve sözlerimize aşırı derecede takılıp kalmadan, karşımızdakini dinleyip duygularını anladığımızda. 
• Teselli için yalnızca sözlerimizle yetinmediğimizde. Sözlerimizi bir sarılma, sırt sıvazlama, küçük bir öpücük ya da basit bir dokunuşla desteklediğimizde daha çok empati gösterebiliriz.
• Sorunu olan biriyle birlikteyken ve mesela, mizah anlayışımızla o kişiye yardım ettiğimizde.
• Kendimizi diğer kişiye dikkatli ve nazik bir şekilde ifade ettiğimizde.
• Karşımızdaki kişi konuşurken can sıkıntısı, gerginlik ya da yorgunluk gösteren hareketlerde bulunmadığımızda.
• Karşımızdaki kişiyi üzeceğini bildiğimiz bir yorum ya da şaka yapmadığımızda.
• Mesela, bizden yaşlı bir kişi ya da bir çocuğa onları anladığımızı gösterdiğimizde.
• Problemlerin çözümüne yardımcı olduğumuzda ve başkalarını sakinleştirdiğimizde .

Empati eksikliğine örnek 

Diğer yandan, empati göstermediğimiz zaman ve durumlar da vardır.

• Koca dünyada yalnızca kendi problemlerimizin önemli olduğunu düşündüğümüzde.
• Başkalarını dinlemediğimizde.
• İncitici yorumlarda bulunduğumuzda.
• Başkalarına hiç tebessüm etmediğimizde, arkadaşça bir jest ya da temasta bulunmadığımızda.
• Başkaları için ne zaman bir şey yapsak karşılığında bir şey bekliyorsak. 

Empati, güzel bir beceridir, zira başkalarını anlamamızı sağlar ama kendimizden kopmamak adına bu beceriyi aşırı derecede pratik etmemeliyiz.