Communitas: Eşikteki Değişiklikler
Yazan ve doğrulayan psikolog Gema Sánchez Cuevas
Hac tarzı bir yolculuğa veya benzer bir göç hareketine katılan herkes bunun özel bir şey olduğunu bilir. Ancak, bu kişiler communitas kavramını bilmiyor olabilirler. Yabancılarla yürümek ve onlarla bir hedefi paylaşmak, sizi özel bağlar kurmaya yönlendirir. Bir hedef, paylaşılan bir yol ve beklenmedik bir yakınlık büyülü olabilir.
Antropolog Victor Turner, yaptığı bir çalışmada, bu fenomeni inceledi. Hac tarzı yolculukların veya göçlerin farklı aşamalara ayrılabileceğine inanıyordu. Ona göre bu tür yolculuklar toplumu terk etmeyi ve değişmiş bir kişinin geri dönmesini içeriyordu. Turner, bu tür bir yolculuğunun en önemli kısmının yarattığı topluluk olduğuna inanıyordu. Bu özel ilişki çevresinde oluşan topluluğa da communitas adını verdi.
Yolculuk ritüel ve adetleri
Yolculuk ritüelleri, bir şekilde birbirine bağlı üç farklı aşamadan oluşur. Bu aşamalar ayrılık veya kopma, sınırda veya eşikte olma ve yeniden yapılanma veya yeni bir şekil alma olarak adlandırılabilir. İlk aşamada, ayrılık, yani bulunulan durumdan kopma sürecinde, insanlar sosyal topluluklarından ayrılır. Günlük hayatlarını hem fiziksel hem de sembolik olarak terk ederler. Bu aşama, eşyaların toplanması, veda etme ve gelecek deneyim hakkında araştırma yapmaktan oluşur.
İkinci aşama, eşiktelik, gerçekten bir nevi hac yolculuğu yaptığınız zamandır. Bu aşamada, katılımcılar kendilerini normal zaman ve mekan kavramlarından uzaklaştırırlar. Zaman farklı geçer ve sürekli kontrol etmeyi bırakırsınız. Manzaranın ve yolun tadını çıkarmak için daha yavaş da yürüyebilirsiniz. Şimdiki an, gelecekten daha önemli hale gelir. Bu aşamada, diğer yolcular ile ortak bir hedefi paylaşırsınız. Bu hedef, yolculuğu veya hac ziyaretini bitirmek veya en azından bir sonraki durağa varmak olabilir. Bu ortak hedefler, ortak bir kimliğe bürünmenize yol açar.
Son aşama yeniden yapılanmadır. Bu süreç, hac yolculuğu benzeri bu yürüyüşün sonu olacaktır. Bu dilim, eve, normal rutininize döndüğünüz zamanı ifade eder. Yolculuğunuz sona ermiştir. Yine de hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktır.
Hac yolculuğu tarzı kutsal yolculukları bitiren insanlar genellikle eve daha rahat dönme eğilimindedir. Genellikle yeni bir sosyal statüye sahip olmaktan da oldukça hoşlanırlar. Rutin ve sıkıcı aktiviteleri yeni bir ışık altında görüyor olacaklardır. Daha önce küçük şeyler olarak gördükleri detaylar onlar için daha önemli hale gelir ve diğer insanlarla ilişkilerinden daha çok zevk alırlar.
Peki bu duruma neden olan yolculuklar sırasında ne olur?
Communitas
Üç geçiş aşamasından ikincisi (sınır, eşik süreci) en önemlisidir. Bu aşamada, sizi ve dünyaya bakışınızı değiştiren bir şey olur. Bu communitas diye andığımız topluluğa katılış sürecinizdir.
Sınırda bulunduğunuz bu dönem içerisinde, daha önceki sosyal koşullar mevcut değildir. Günlük kurallarınız ve sınırlamalarınız ortadan kalkar ve eşsiz bir özgürlüğün tadını çıkarırsınız. Sosyal statünüz önemli değildir, işinizin de önemi yoktur. Ne okuduğunuz veya ne kadar çalıştığınız da önemli değildir. Ayrıca dindar olup olmamanızın da hiç ama hiç önemi yoktur. Bütün yolcular bu süreçte eşittir.
Turner’a göre Communitas, topluluğun ruhudur. Sosyal eşitlik, dayanışma ve birlik duygusudur. Temel olarak, diğer insanlarla, herhangi bir mantık çerçevesine oturmayan eşitlikçi bağlardan oluşan oldukça insani bir bağdır. Diğer yolcuların sizin eşitleriniz olması için bir neden yoktur, ama tam olarak olan da budur. Diğer durumlarda, bu aynı kişiler asla arkadaşınız dahi olmazlar. Ama burada arkadaştan da fazlası oluyorlar. Normal hayatınızda neyin ortak olduğu önemli değildir. Esas olan, burada ve şimdi önemli olan şeydir. İçinde bulunduğunuz anda yaşadığınız şey değerlidir.
Yaratma ve imha
Communitas çok yoğun bir ortamdır. Duygularınızı güçlendirir ve sezginizi harekete geçirir. Duyguların seviyesi ve gücü ciddi oranda yükselir ve sizin için geçmişte mantıklı olan şeyler artık anlam ifade etmez. Bununla birlikte, bu geçici bir durumdur ve çok uzun sürmez.
Communitas, ayrıca, düzeni bozabilir. Normal sosyal kuralların uygulanmadığı bu durumda, yıkımın hüküm sürdüğü kaotik bir duruma düşebilirsiniz. Öte yandan, communitas yaratımlara da yol açabilir. Bu sınır durumu, yeni kurallar ve değerler oluşturmanıza veya kaybettiğiniz değerleri kurtarmanıza yardımcı olabilir.
Communitas türleri
Turner, communitas diye adlandırdığımız bu topluluk türleri arasında bir ayrım yapmıştır: varoluşsal veya kendiliğinden, normatif ve ideolojik.
Kendiliğinden oluşan communitas formlu topluluklar, kültür karşıtı olaylar sırasında gerçekleşir. Mevcut kültürel normlara aykırı kurallara sahip bir etkinliğe katılırsanız, bunu deneyimleyebilirsiniz. Normatif communitas formlu topluluklar, sosyal kontrole ihtiyaç duyulduğunda gerçekleşir. Bu tipteki topluluklar, kendiliğinden oluşan communitas türlerindendir. Hac yolculukları tarzındaki kutsal yolculuklar bu kategoriye girer. Son olarak, ideolojik communitas, ütopik toplumlarda bulduğunuz şeydir. Herkes bir ideali veya bir ütopyayı paylaşır.
Kendiliğinden oluşan communitas formu topluluklar, sosyal normların ve sosyal yapının dışında gerçekleşirken, normatif ve ideolojik communitas türleri, içeride gerçekleşir. Bu nedenle spontane communitas türleri daha özgürdür ve daha fazla değişimi teşvik ederler.
Özetlemek gerekirse, gönüllü olarak evinizden ayrılmak, yeni topraklara seyahat etmek ve yeni varoluş hallerini deneyimlemek sizi communitas türündeki toplulukların içerisine götürür. Communitas, insanlar arasındaki bölünmenin üstesinden gelir ve sosyal bir birlikteliğe yol açar. Bunu deneyimlediyseniz, bu ortamı yaşamanın ne kadar harika bir şey olduğunu zaten biliyorsunuzdur. Yapmadıysanız da, neyi bekliyorsunuz?
Bu metin yalnızca bilgilendirme amaçlı sunulmuştur ve bir profesyonelle görüşmeyi yerine geçmez. Şüpheleriniz varsa, uzmanınıza danışın.