Ütopya Nedir?

“Ütopya” günlük yaşamımızda yaygın olarak kullanılan bir kelimedir. İdeal ya da varsayımsal toplumları tartışırken bir argüman veya karşıt argüman olarak fayda sağlar. Bununla birlikte, toplumun bize gösterdiğinden çok daha derin bir anlam taşır. Bu yüzden kendimize bu soruyu sormak çok önemlidir: Gerçekten bir ütopya nedir?

Her şeyden önce, bu kavramın etimolojisine bir bakalım. Ütopya terimi Yunanca “ou-topos” kelimesinden gelir; bu da kelimenin tam anlamıyla “yer yok” demektir ve var olmayan bir yeri temsil eder. Bu kelime ilk kez Thomas More’un romanı “Utopia”da kullanıldı. Bu ünlü romanın hikayesi, huzurlu ve pastoral bir hükumete sahip bir adada geçer. Buna ek olarak, 15. ve 16. yüzyıllardaki siyasi organizasyonu eleştirir.

Ütopya kavramını daha iyi anlamak için, bu makalede, kelimenin tanımına ve kullanışlılığına odaklandık. Bu, ütopyayı imkansız ve ulaşılamaz bir şey olarak tanımlayan o dar çizgiyi geçmeye çalışarak terimi kullanmamıza yardımcı olacaktır.

Ütopyanın tanımı

Çok uzun bir süre için, insanlar, pastoral bir dünya ve mükemmel bir topluma sahip olmanın hayalini kurdu. Ütopya teriminin kullanılmaya başlandığı nokta burasıdır. Yönetimi, ortaklığı ve halkı da dahil olmak üzere, mükemmel bir toplumun nasıl olması gerektiği kuramından oluşur. Önemli bir husus, bu varsayımsal dünyanın anında uygulanabilir olmamasıdır; dünyanın mevcut bağlamı içerisinde uygulanabilecek siyasi bir sistem arayışında değildir.

Bu fikir tasarlanırken, amacı mümkün olan en iyi sistemi aramaktır. Böyle bir fikri veya sistemi, gerçek dünyaya uygularken yaşanacak zorluk seviyesini göz önüne almaksızın, ona teoride şekil vermeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle, varsayımsal olarak mükemmel bir toplum yaratabiliriz. Bununla birlikte, mükemmel bir toplum fikri hem biraz belirsiz hem de özneldir. Söz konusu fikir, tarih boyunca ve her kişinin bakış açısına bağlı olarak sürekli değişmiştir.

Tarih boyunca birçok ütopya örneği bulabilirsiniz. Platon’un ütopyası en eski olanlardan biri olabilir. Bu ütopyada toplum üç sınıfa ayrılmıştır. Üyeler her sınıfa beceri ve yeteneklerine bağlı olarak atanır. Bu üç sınıf, siyasi sınıf, askeri sınıf ve çiftçiler sınıfı olarak tanımlanır. Sonuç olarak, bu üç sınıfın iyi çalışması ve yönetimi, mükemmel ve huzurlu bir topluma yol açacaktır.

Günümüze yaklaştıkça, ütopik sosyalizm gibi daha modern ütopyalar da bulabiliriz. Bu fikrin amacı kapitalizmi ve onun, bireylerin iş gücünü sömürmesini eleştirmektir. Bu ütopya, kooperatif ve kendi kendine yönetilen bir topluma dayanmaktadır. Toplumun ideal gelişimi, karşılıklı destek, kolektif çalışma ve meclisler aracılığıyla verilen kararlar sayesinde sağlanacaktır.

Ütopya ve işlevselliği

Ütopya, filozoflar, düşünürler, politikacılar ve benzerleri tarafından yaygın olarak kullanılan, geniş bir fikir yelpazesine sahip derin bir konudur. Bununla birlikte, asıl soru şudur: Gerçek hayatta fikrini uygulamak zorken, teoride ideal ve mükemmel bir toplum yaratmanın faydası nedir? Birçok kişi, yanlışlıkla, ütopyaların işlevsellikten uzak ya da sadece edebi bir amaca sahip olduğuna inanmaktadır, ancak bu düşüncelerin gerçeklerle uzaktan yakından alakası yoktur.

Bir ütopyanın işlevselliğini değerlendirirken, 4 farklı fonksiyona odaklanabiliriz. Bunlar, yazarın pastoral bir toplum oluştururken sahip olduğu bakış açısına bağlı olarak değişecektir. Bu 4 farklı fonksiyon:

• Eleştiri: Amaç, mevcut sosyal düzeni eleştirmektir. Ütopik bir sistem oluşturmak, mevcut toplumun ne derece yanlış olduğunu ölçmeye yardımcı olur. Bu, insanları, mevcut sistemi sorgulamaya ve değişim ihtiyacını değerlendirmeye teşvik eder.
• Değerlendiren: Bir öncekiyle yakından ilişkili olan bu fonksiyon, farklı toplumlar incelenirken ütopyanın önemini vurgulamaktadır. Ütopyalar, farklı sosyal düzen yöntemleri hakkında kafa yormamıza ve kendi siyasi ve sosyal sistemimizi daha iyi anlamamıza yardımcı olur.
• Umutlu: Konunun daha insani bir tarafını da göz önüne alabiliriz. Bazı ütopyalar umut üretme yeteneğine sahiptir. Amaç, daha iyi bir toplumun mümkün olduğu fikrini aktarmaktır.
• Rehberlik: Ütopya bir hedef ya da bir amaç olmalıdır. Mükemmel ya da ideal bir hedef oluşturmak, sürekli ilerlemenin sağlanmasına yardımcı olur ve mükemmel bir toplumda yaşadığımız yanılsamasını kırar.