At Destekli Terapi: Faydaları, Uygulama Şekli ve Türleri

Farklı rahatsızlıkları ya da engelleri bulunan insanların yaşam kalitelerini artırmak için alternatif terapi yöntemlerinin kullanımı her geçen gün artmaktadır. At destekli terapi, işte bu alternatif yöntemlerden biridir.

Elbette bu durum, at destekli terapinin bundan yüzyıllar önce de kullanılmadığı anlamına gelmez. Ancak buna rağmen günümüzde çok daha fazla önem kazandığını söyleyebiliriz. Alternatif terapi yöntemleri sayesinde kişi kendini geliştirmek için yeni yollar öğrenebilir, kendisini daha iyi tanıyabilir, kişisel gelişimini ve yaşam kalitesini artırabilir.

At destekli terapi uygulamasında başrolde elbette at bulunmaktadır. Aynı zamanda bu terapinin ana ögesi de odur. Otizm, serebral palsi ve diğer hastalık ya da sendromları bulunan insanlar için at destekli terapinin çok sayıda faydası bulunduğu ortaya çıkarılmıştır. Peki bu uygulama konusunda daha fazla bilgi sahibi olmak ister misiniz? At destekli terapinin kökeni nereye dayanır? Hangi gruplar içinde yer alan insanlarda uygulanır? Hangi türleri vardır? Aşağıda size konuyla ilgili tüm detayları sunuyoruz!

At Destekli Terapi Nedir?

Atlı terapi olarak da bilinen at destekli terapi, temel bileşeninin at olduğu bir terapi yöntemidir. Belirli türlerde engelleri ya da sinirsel gelişim bozuklukları (örnek olarak otizm) bulunan kişilerde alternatif tedavi yöntemi olarak sıklıkla kullanılmaktadır.

At destekli tedavinin ana amacı hastayı (ya da uygulayıcıyı) atla bir dizi egzersiz, oyun ve aktivite ile bilişsel, fiziksel, duygusal, sosyal ve / veya iş anlamında desteklemektir. Daha genel anlamda bakıldığında bu terapi sayesinde insanların yaşam kalitesini yükseltmek ve daha sağlıklı bir biçimde hayatlarını sürdürmeleri hedeflenmektedir.

Bu terapiye katılan kişi ata binebilir, onu tarayabilir, bakımını yapabilir, besleyebilir, onunla farklı oyunlar oynayabilir ve değişik aktiviteler yapabilir. Her zaman olduğu gibi (hastanın fiziksel ve psikolojik özelliklerine bağlı olarak) kişisel olarak geliştirilmiş bir tedavi, at destekli terapiden mümkün olduğunca olumlu bir sonuç almaya yardımcı olacaktır.

Çıkış Noktası

Peki bu uygulamanın kökenleri nereye dayanıyor? Antik Yunan döneminde farklı bedensel ve zihinsel hastalıklardan korunmak ve bunları tedavi etmek amacıyla ata binmenin tavsiye edildiği görülmektedir. Ancak profesyonel olarak at destekli tedavinin 1969 yılında Meksika’da Olimpiyat Sporları Merkezinde fiziksel eğitim antrenörü olan Rogelio Hernández Huerta tarafından bulunduğu söylenmektedir. Aynı yıl bu terapiyi resmi olarak gerçekleştirme ve koordine etmekle sorumlu NARHA (North American Riding for the Handicapped Association) tarafından ilk özel at destekli terapi merkezi açılmıştır.

At Destekli Terapi Kimlere Uygulanır?

At destekli terapi daha önce de altını çizdiğimiz gibi özellikle ister fiziksel ister mental olsun bazı engellere sahip kişilere yönelik uygulanmaktadır. Ancak bunların dışında aşağıda sıralayacağımız diğer problemlerde de bu terapinin uygulandığını belirtmek gerekir. Hem çocuklar hem de yetişkinler için uygun bir yöntemdir. Özel olarak at destekli terapinin uygulandığı kişileri şu şekilde sırlayabiliriz:

• Bir tür engeli bulunan kişiler (fiziksel, zihinsel ya da duyusal).
• Sinirsel gelişim bozuklukları bulunan insanlar (örnek olarak otizm).
• Dışlanma ya da sosyal uyumsuzluk çeken kişiler.
• Diğer hastalık türleri.

Bu terapinin özellikle otizm, serebral palsi, Rett Sendromu, spinal ve / veya beyin yaralanmaları, multipl skleroz (MS), firbomiyalji (FMS), vb. hastalıklar için kullanıldığının altını çizmek gerekir. Her bir vakada gerekli uyarlamaların yapılması ve farklı işlemlerin yerine getirilmesi önemlidir.

At Destekli Terapinin Faydaları

At destekli terapinin sağladığı faydalar farklı çalışmalar tarafından ortaya konmuştur. Genel olarak ifade edilirse bu terapinin hem psikolojik hem de fiziksel yararlarından söz edilebilir. Psikolojik ya da duygusal açıdan incelendiğinde elde edilen yararlar şu şekildedir:

• Özgüveni artırır.
• Duyguları kontrol altına almaya yardımcı olur.
• Kişinin daha fazla kendine güven duymasını sağlar.
• Hafıza ve dikkat kapasitesini geliştirir.
• Doğaya ve hayvanlara duyulan saygıyı artırır.

Fiziksel faydalarına bakıldığında ise at destekli terapi gören çocuklarda başta şu konular olmak üzere pek çok açından gelişim gözlenmektedir: Kas gelişimi, denge, kuvvet, kas tonusu, motor becerileri, koordinasyon ve dayanıklılık.

Otizm ve At Destekli Terapi

Daha önce de değindiğimiz gibi at destekli terapi, sağladığı önemli faydalar nedeniyle otizmli çocukların tedavisinde sıkça kullanılan bir yöntemdir. Örnek olarak, Pérez et al. (2008) tarafından yapılan bir çalışmada, at sayesinde çocuğun dört tip uyarıcı aldığı belirlenmiştir: Vestibüler, proprioseptif, taktil (dokunma duyusuyla algılanabilen) ve motor.

Buna ek olarak De La Prieta (2017) tarafından yapılan çalışmaya göre, atın vücut sıcaklığının iletimi, üç boyutlu hareketleri ve hareket esnasındaki titreşim çocuğun sinir yapısının harekete geçmesine ve bu sayede gelişimine önemli bir katkı sağlamaya yardımcı olmaktadır.

Bu kez Delgado ve Sánchez (2015) tarafından yapılan ve Mediciego adlı dergiye yayımlanan başka bir çalışmada ise otizmli çocukların atla duygusal bir bağ kurdukları kanıtlanmıştır. Ayrıca ata binmek çocukların özgüvenlerini artıran bir etkiye de sahiptir.

Farklı Türleri

At destekli terapinin farklı türleri bulunmaktadır. Bunlardan en bilinenleri şu şekildedir:

• Terapötik Dönüş: At sırtında egzersizler içerir. Bu terapi hastanın denge ve koordinasyon becerilerini geliştirir.
• Pedagojik Binicilik: Çok yaygın olarak kullanılan bir disiplindir. Hastanın ata ve çevresine alışmasını içerir. Sağladığı faydalara bakıldığında diğer pek çok başlık arasından motivasyonu artırması, sevgi duygusunu uyandırması ve konsantrasyon düzeyini artırması ön plana çıkmaktadır.
• At Terapisi: Atla psiko-terapötik egzersizler içerir. Amacı atın vücut ısısının ve aynı zamanda ritmik ve üç boyutlu hareketlerin (atın hareketi ile ortaya çıkan hareketler) hastaya geçmesini sağlamaktır.
• Uyarlanmış Binicilik: Bu yöntem zaten ata binen fonksiyonel çeşitliliğe sahip kişilerin yaptıkları sporla bağlantılıdır. Amacı ata binmeyi belirli ve uygun uyarlamalarla gerçekleştirmektir.

At destekli terapi, faydaları yadsınamaz bir terapi yöntemidir. Özellikle otizmli ve diğer patolojilere ya da rahatsızlıklara sahip çocukların tedavisinde alternatif bir yöntem olarak kullanılabilir.

Bu uygulamanın yetişkinler açısından da faydalı olduğunu belirtmek gerekir. Çünkü çok farklı özelliklere sahip her türlü insanın uygulayabileceği oldukça kapsamlı bir terapidir. Elbette hastanın ya da uygulayıcının yanında ona eşlik eden kişinin mutlaka uzman ve gerekli eğitimi almış bir profesyonel (genellikle uzman fizyoterapist) olması gerekmektedir.