Yaşam Doyumu Ölçeği (YDÖ)

Yaşam doyumu ölçeği (YDÖ) mutluluk seviyesinin ölçümünde kullanılan bir araç olarak gittikçe daha popüler bir test olmaya devam ediyor. Psikologlar Ed Diener, Robert A. Emmons, Randy J. Larsen ve Sharon Griffin bu ölçeği 1980’lerde geliştirdi. Uzmanlar bireylerin hayatlarındaki tatmin seviyesi hakkında bilgi edinmek için güvenilir bilgiler edinmenin en iyi yollarından birini buldular. Bu ölçeği yetişkinler, gençler ve farklı sosyal sınıflardan gelen bireyler üzerinde başarılı bir şekilde uyguladılar. Bu ölçeğin herhangi bi ülke ve kültürde kullanılması da mümkün.

Konfüçyüs insanların mutlu olduğu bir yerde devrimlerin yeri olmadığını söyler. İşin doğrusu, elinizdekilerle ve olduğunuz kişiyle mutluysanız başka şeylerin arayışında olmazsınız. Tabii bilebileceğiniz üzere bu başarması kolay bir hedef değil. İnsanlar her zaman büyük ya da küçük devrimlerin peşinde olmak zorunda hissetmiştir. Bunlar da istenen refaha erişilmesini sağlıyor diyebiliriz.

Bu tarz bir testteki ölçeklere erişim toplumun eksik yanlarını görmemize de olanak sağlıyor. Bunun yanı sıra, hayatınızda keşfetmeniz, üzerinde çalışmanız ya da olgunlaştırmanız gereken alanları anlamanıza da yardımcı oluyor. Bu tatminin, bir durumdan çok daha fazlası olduğunu da söyleyebiliriz. Bu sürekli inşa edilmeye devam eden bir süreç.  Bu kaynaklara erişmek de oldukça fayda sağlıyor. Burada hem psikolojik müdahale hem de sosyal araştırma anlamında bir faydadan söz edebiliriz.

Bu testin içeriğine bir göz atalım.

“Gerçek mutluluk, geleceğe dair gergin bir beklenti olmadan, umut ya da korkularla kendimizi oyalamadan anın tadını çıkarmak, elimizde hali hazırda olan ve bizim için yeterli olacak şeylerden tatmin duymaktır. Bunu bilen kişi başka bir şeyin peşinde olmaz.”

– Seneca

Ölçeğin Özellikleri, Uygulaması ve Etkisi

Hayattan tatmin olmayı nasıl tanımlayabiliriz? Bu kelimelere dökmesi kolay bir tanım değildir. Bazıları bunun hızlıca iyi bir işe ve bankada paraya sahip olunduğunda erişilen bir durum olduğunu ifade edebilir. Bazıları da bunu sevmek ve sevilmekle eşdeğer görür. Dolayısıyla, hiçbir şeyin mutluluk kadar öznel, spesifik ve biricik bir kavram olmadığını belirtebiliriz.

Her bir zihin biricik bir dünyanın kapılarını açar ve her dünya ihtiyaçlar, öncelikler, zevkler ve endişelerle bezeli mikro bir evrendir. Cambridge Üniversitesi’nde deneysel psikoloji alanında çalışan Frederic Bartlett, hayatımızın düşüncelerden meydana geldiğini belirtmektedir. Barlett’e göre kişi dünyanın en zengin insanı olsa dahi hayatının cennette geçtiğini ya da cehenneme döndüğünü düşünebilir.

Bu durum ışığında, Ed Diener, Robert A. Emmons, Randy J. Larsen ve Sharon Griffin testte son derece genel sorular sormaları gerektiğini biliyorlardı. Bu sorular hayatın duygusal ve materyal yönünden çok daha öteye gidiyordu. Bundan ötürü, yaşam doyumu ölçeğinin bilişsel yargılara dayandığını söyleyebiliriz. Diğer bir deyişle, bu testte her bir bireyin hayatta neyi başardığı ya da neyi başaramadığına dair bireysel bir değerlendirme imkanı sunulur.

Yaşam Doyumu Ölçeğinin İçeriği Nedir?

Testte her bir katılımcının yanıtlaması gereken beş soru bulunuyor. Bu sorular Likert ölçeğine göre yanıtlanıyor. Yani beş çeşit yanıt bulunuyor. Bunlar: “kesinlikle katılmıyorum”, “katılmıyorum”, “nötr”, “katılıyorum” ve “kesinlikle katılıyorum”. Görebileceğiniz üzere, yaşam doyumu ölçeği epey kısa. Tabii bu testi tamamlamanın kolay olduğu anlamına gelmiyor.

1985 senesinde Journal of Personality Assessment dergisindeki yaşam doyumu ölçeği sorularıyla karşılaşan ilk uzmanlar, hayatlarının en temel özellikleri üzerine kafa yormak durumunda kaldılar. Bu test için en önemli gereklilik içten yanıtlar verebilmek. İçten cevaplar olmadan mutluluğun ölçülmesi ve kişinin refahı üzerinde çalışabilmesi mümkün görünmüyor. Kişinin kendine ve başardıklarına dair tatmin duygusundan kaynaklanan mutluluk duygusunun peşinden koşması için bu içtenlik şart.

Yaşam Doyumu Ölçeğinde Sorular Sorular

Yukarıda da söz ettiğimiz gibi yaşam doyumu ölçeğinde değerlendirilmesi gereken beş kıstas bulunuyor:

1. Hayatımı çoğu yönden ideallerime uygun bir biçimde yaşıyorum.
2. Hayat koşullarım mükemmel.
3. Hayatımdan memnunum.
4. Şimdiye dek hayatımda istediğim önemli şeyleri elde ettim.
5. Hayatımı baştan yaşayacak olsaydım, neredeyse hiçbir şeyi değiştirmezdim.

Yaşam Doyumu Ölçeği Güvenilir Mi?

Yaşam doyumu ölçeğini geliştiren psikologlar bunu sağlık, finans ya da duygusal ilişkilere dair durumları değerlendirmek için meydana getirmedi. Bu ölçek, bu yukarıda söz ettiğimiz beş durumu öznel bir şekilde ölçmeye yarıyor. İlk bakışta testin sonuçlarıyla ilgili şüpheye düşebilirsiniz. Bu test gerçekten de kişinin şu anki gerçekliğinden memnun olup olmadığını söyleyebilir mi?

Bu sorunun yanıtı “Evet.” Minnesota Üniversitesinden Dr. William Pavot’un sürdürdüğü araştırmada görüldüğü gibi yaşam doyumu ölçeği oldukça geçerli bir değerlendirme sunuyor. Özellikle YDÖ’yü aynı şeyi ölçümleyen diğer ölçeklerle kıyasladığımızda bunun doğru olduğunu görüyoruz. Bunun yanı sıra yaşam doyumu ölçeği klinik müdahale ile birlikte bireyin doyumunun nasıl değiştiğinin de değerlendirilmesine olanak sağlıyor. Dolayısıyla, epey güvenilir bir kaynak olarak karşımıza çıkıyor. Yalnızca bununla da kalmayıp psikoloji ve araştırma alanında da oldukça yararlı ve uygun bir kaynak sağlıyor.